Η αμερικανική έκθεση για την Τουρκία , το πρώτο μέρος της οποίας παρουσιάσαμε χθες,
έχει ενδιαφέρον και για θέματα που έχουν να κάνουν με τον σεβασμό που
δεν δείχνει προς το παρόν η Τουρκία στις μειονότητές της, αλλά και με το
κουρδικό ζήτημα,στο οποίο η Άγκυρα, αρνείται πεισματικά να παραδεχτεί ότι η ήττα είναι αναπόφευκτη.
Η επιτροπή που συνέταξε την έκθεση υπό την Μ.Ολμπράϊτ κάνει αναφορές στα προβλήματα και τις προκλήσεις που οφείλει να αντιμετωπίσει η Άγκυρα σ΄ ότι έχει να κάνει με τις θρησκευτικές ή άλλες μειονότητες. Σ΄ αυτό το σημείο γίνεται ειδική αναφορά στην Σχολή της Χάλκης και στην ανάγκη επαναλειτουργίας της. Σημειώνεται ότι ο ίδιος ο πρόεδρος Ομπάμα συνεχάρη τον Ερντογάν για την απόφασή του να επαναλειτουργήσει η Σχολή αν και ακόμη δεν έχει δοθεί συγκεκριμένη ημερομηνία.
Οι αμερικανοί ασκούν κριτική για το επίπεδο δημοκρατίας στην Τουρκία, επισημαίνοντας τους περιορισμούς εκπροσώπησης όλων των μειονοτήτων στο κοινοβούλιο, αλλά και τις πολύ σκληρές διώξεις εναντίον δημοσιογράφων και ΜΜΕ. Κάποιοι δημοσιογράφοι κρατούνται στις φυλακές και η έκθεση επισημαίνει πολλές αδυναμίες της τουρκικής δικαιοσύνης.
Το κουρδικό ζήτημα
“Η Κωνσταντινούπολη είναι πια η μεγαλύτερη κουρδική πόλη μετά το Ερμπίλ”, γράφουν στην έκθεσή τους οι αμερικανοί, δίνοντας το στίγμα τους για το κουρδικό. Η κεντρική ιδέα είναι διαρκής προσπάθεια για εξεύρεση λύσης μακρυά από τα όπλα. Η επισήμανση ότι οι Κούρδοι ζουν και δραστηριοποιούνται πια παντού είναι το μήνυμα ότι “το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω”.
Οι αμερικανοί εμφανίζονται φανατικά υπέρ της πολιτικής λύσης και υποστηρίζουν ότι “ο πρόεδρος Ομπάμα πρέπει να αξιοποιήσει την θερμή σχέση του με τον Ερντογάν για να τον πείσει ότι η προσπάθεια ενός νέου ανοίγματος προς τους Κούρδους,αξίζει τον κόπο”.
“Το κουρδικό ζήτημα αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στις φιλοδοξίες της Τουρκίας να γίνει πιο δημοκρατική”, επισημαίνουν. Σ΄ ότι αφορά στην θέση των ΗΠΑ για το θέμα υποστηρίζουν ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να ενθαρρύνουν “τον Πρωθυπουργό Ερντογάν να αξιοποιήσει τις ενέργειες που έκανε στα τέλη τον Νοεμβρίου όταν ζήτησε συγγνώμη για τη σφαγή των περίπου δεκατριών χιλιάδων Αλεβιτών κατοίκων Κούρδων του Ντέρσιμ (σήμερα Tunceli) και να κάνει μια νέα χειρονομία προς την κουρδική κοινότητα της Τουρκίας.
Οι αμερικανοί γράφουν ότι βέβαια η Ουάσνγκτον εξακολουθεί να απαιτεί να μπει τέλος “στη βία του PKK”, αλλά από την άλλη θα πρέπει “να ενθαρρύνουμε την Άγκυρα να αναλάβει πρωτοβουλίες για την οικονομική, εκπαιδευτική, πολιτιστική βελτίωση μεγάλου αριθμού Κούρδων και να απαντήσει τα αιτήματά τους Για αναγνώριση της ταυτότητάς τους. Αυτό δεν είναι μόνο επιτακτική ανάγκη για τους Κούρδους στο νοτιοανατολικό τμήμα, αλλά ένα εθνικό θέμα, καθώς ο συνδυασμός αστικοποίησης και οι δεκαετίες βίας έχουν μετακινήσει μεγάλους αριθμούς Κούρδων σε άλλα μέρη της χώρας.
Για παράδειγμα, η Κωνσταντινούπολη είναι πλέον η μεγαλύτερη κουρδική πόλη στον κόσμο μετά την Irbil,στο Ιράκ”, γράφουν.
“Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να ενθαρρύνει τον Πρωθυπουργό Ερντογάν να έχει απ΄ ευθείας συνομιλίες με το κόμμα BDP, το οποίο κατέχει σήμερα πάνω από τριάντα θέσεις στο κοινοβούλιο και ελέγχει σχεδόν όλες τις μεγάλες κοινότητες στα νοτιοανατολικά”,υποστηρίζουν.
ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Από τα όσα αναφέρουν για τον ενεργειακό ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή, οι συντάκτες της αμερικανικής έκθεσης,προκύπτει ξανά δυσπιστία για τις φιλοδοξίες της να ελέγξει ένα παιχνίδι που είναι ασφαλώς πάνω από τις δυνατότητές της.Η Τουρκία αφού εξασφαλίζει τα “ενεργειακά περάσματα” από το έδαφός της επιχειρεί να έχει λόγο και στο χρήμα. Κι αυτό δεν αρέσει φυσικά στους αμερικανούς που “συμβουλεύουν” για πλήρη απελευθέρωση στην μεταφορά της ενέργειας.
Αναφέρουν στην έκθεση:
“Η Τουρκία είναι έτοιμη να γίνει ένας σημαντικός παράγοντας στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά, χωρίς επί της ουσίας να έχει ενερειακούς πόρους”, υποστηρίζουν οι συντάκτες της αμερικανικής έκθεσης. Επί της ουσίας το μόνο που έχει να “πουλήσει” η Τουρκία είναι η γεωστρατηγική της θέση, αφού βρίσκεται σ΄ ένα σημείο από το οποίο περνά ήδη το 4 έως 6% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου μέσω του πετρελαιαγωγού Μπακού-Τιφλίδας-Τσεϊχάν (BTC), που συνδέει Τουρκία ,Αζερμπαϊτζάν και τις χώρες της Κασπίας και το Κιρκούκ-Τσεϊχάν που συνδέει την Τουρκία με το Ιράκ.
" Η Τουρκία θα διαδραματίσει έναν πιο ουσιαστικό και, μερικές φορές, αναπόφευκτα ρόλο στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο εμπόριο για δύο αλληλένδετους λόγους:
Η επιτροπή που συνέταξε την έκθεση υπό την Μ.Ολμπράϊτ κάνει αναφορές στα προβλήματα και τις προκλήσεις που οφείλει να αντιμετωπίσει η Άγκυρα σ΄ ότι έχει να κάνει με τις θρησκευτικές ή άλλες μειονότητες. Σ΄ αυτό το σημείο γίνεται ειδική αναφορά στην Σχολή της Χάλκης και στην ανάγκη επαναλειτουργίας της. Σημειώνεται ότι ο ίδιος ο πρόεδρος Ομπάμα συνεχάρη τον Ερντογάν για την απόφασή του να επαναλειτουργήσει η Σχολή αν και ακόμη δεν έχει δοθεί συγκεκριμένη ημερομηνία.
Οι αμερικανοί ασκούν κριτική για το επίπεδο δημοκρατίας στην Τουρκία, επισημαίνοντας τους περιορισμούς εκπροσώπησης όλων των μειονοτήτων στο κοινοβούλιο, αλλά και τις πολύ σκληρές διώξεις εναντίον δημοσιογράφων και ΜΜΕ. Κάποιοι δημοσιογράφοι κρατούνται στις φυλακές και η έκθεση επισημαίνει πολλές αδυναμίες της τουρκικής δικαιοσύνης.
Το κουρδικό ζήτημα
“Η Κωνσταντινούπολη είναι πια η μεγαλύτερη κουρδική πόλη μετά το Ερμπίλ”, γράφουν στην έκθεσή τους οι αμερικανοί, δίνοντας το στίγμα τους για το κουρδικό. Η κεντρική ιδέα είναι διαρκής προσπάθεια για εξεύρεση λύσης μακρυά από τα όπλα. Η επισήμανση ότι οι Κούρδοι ζουν και δραστηριοποιούνται πια παντού είναι το μήνυμα ότι “το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω”.
Οι αμερικανοί εμφανίζονται φανατικά υπέρ της πολιτικής λύσης και υποστηρίζουν ότι “ο πρόεδρος Ομπάμα πρέπει να αξιοποιήσει την θερμή σχέση του με τον Ερντογάν για να τον πείσει ότι η προσπάθεια ενός νέου ανοίγματος προς τους Κούρδους,αξίζει τον κόπο”.
“Το κουρδικό ζήτημα αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στις φιλοδοξίες της Τουρκίας να γίνει πιο δημοκρατική”, επισημαίνουν. Σ΄ ότι αφορά στην θέση των ΗΠΑ για το θέμα υποστηρίζουν ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να ενθαρρύνουν “τον Πρωθυπουργό Ερντογάν να αξιοποιήσει τις ενέργειες που έκανε στα τέλη τον Νοεμβρίου όταν ζήτησε συγγνώμη για τη σφαγή των περίπου δεκατριών χιλιάδων Αλεβιτών κατοίκων Κούρδων του Ντέρσιμ (σήμερα Tunceli) και να κάνει μια νέα χειρονομία προς την κουρδική κοινότητα της Τουρκίας.
Οι αμερικανοί γράφουν ότι βέβαια η Ουάσνγκτον εξακολουθεί να απαιτεί να μπει τέλος “στη βία του PKK”, αλλά από την άλλη θα πρέπει “να ενθαρρύνουμε την Άγκυρα να αναλάβει πρωτοβουλίες για την οικονομική, εκπαιδευτική, πολιτιστική βελτίωση μεγάλου αριθμού Κούρδων και να απαντήσει τα αιτήματά τους Για αναγνώριση της ταυτότητάς τους. Αυτό δεν είναι μόνο επιτακτική ανάγκη για τους Κούρδους στο νοτιοανατολικό τμήμα, αλλά ένα εθνικό θέμα, καθώς ο συνδυασμός αστικοποίησης και οι δεκαετίες βίας έχουν μετακινήσει μεγάλους αριθμούς Κούρδων σε άλλα μέρη της χώρας.
Για παράδειγμα, η Κωνσταντινούπολη είναι πλέον η μεγαλύτερη κουρδική πόλη στον κόσμο μετά την Irbil,στο Ιράκ”, γράφουν.
“Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να ενθαρρύνει τον Πρωθυπουργό Ερντογάν να έχει απ΄ ευθείας συνομιλίες με το κόμμα BDP, το οποίο κατέχει σήμερα πάνω από τριάντα θέσεις στο κοινοβούλιο και ελέγχει σχεδόν όλες τις μεγάλες κοινότητες στα νοτιοανατολικά”,υποστηρίζουν.
ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Από τα όσα αναφέρουν για τον ενεργειακό ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή, οι συντάκτες της αμερικανικής έκθεσης,προκύπτει ξανά δυσπιστία για τις φιλοδοξίες της να ελέγξει ένα παιχνίδι που είναι ασφαλώς πάνω από τις δυνατότητές της.Η Τουρκία αφού εξασφαλίζει τα “ενεργειακά περάσματα” από το έδαφός της επιχειρεί να έχει λόγο και στο χρήμα. Κι αυτό δεν αρέσει φυσικά στους αμερικανούς που “συμβουλεύουν” για πλήρη απελευθέρωση στην μεταφορά της ενέργειας.
Αναφέρουν στην έκθεση:
“Η Τουρκία είναι έτοιμη να γίνει ένας σημαντικός παράγοντας στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά, χωρίς επί της ουσίας να έχει ενερειακούς πόρους”, υποστηρίζουν οι συντάκτες της αμερικανικής έκθεσης. Επί της ουσίας το μόνο που έχει να “πουλήσει” η Τουρκία είναι η γεωστρατηγική της θέση, αφού βρίσκεται σ΄ ένα σημείο από το οποίο περνά ήδη το 4 έως 6% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου μέσω του πετρελαιαγωγού Μπακού-Τιφλίδας-Τσεϊχάν (BTC), που συνδέει Τουρκία ,Αζερμπαϊτζάν και τις χώρες της Κασπίας και το Κιρκούκ-Τσεϊχάν που συνδέει την Τουρκία με το Ιράκ.
" Η Τουρκία θα διαδραματίσει έναν πιο ουσιαστικό και, μερικές φορές, αναπόφευκτα ρόλο στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο εμπόριο για δύο αλληλένδετους λόγους:
- Αύξηση της ζήτησης της Τουρκίας για το φυσικό αέριο για να αντιμετωπίσει την ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία της
- Η Τουρκία είναι χώρα διέλευσης για την προμήθεια φυσικού αερίου που προέρχεται από νέες αναδυόμενες παραγωγούς χώρες -αρχικά το Αζερμπαϊτζάν και πιθανώς αργότερα την Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή”.
Και προσθέτουν:
“Τα τουρκικά σχέδια για να καλύψει τις δικές της ανάγκες σε φυσικό αέριο θα διπλασιάσουν σύμφωνα με τις προβλέψεις της Άγκυρας το τουρκικό ΑΕΠ.Τα οικονομικά προβλήματα στη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Ευρώπης αλλά και της Τουρκίας αλλά και η ανάγκη για πολλές άμεσες ξένες επενδύσεις μπορεί τελικά να αναγκάσει τους Τούρκους να αναθεωρήσουν προς τα κάτω τις προβλέψεις τους”.
Μετά από μια αναλυτική αναφορά σ΄ όλες τις πιθανές συμφωνίες που μπορούν να υπάρξουν για την μεταφορά της ενέργειας οι αμερικανοί αναλυτές επισημαίνουν:
“Αν και περίπλοκες οι προβλέψεις για την πολιτική και την οικονομία του φυσικού αερίου στη λεκάνη της Κασπίας Θάλασσας ο ρόλος της Τουρκίας στην παροχή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη θα είναι κρίσιμος.
Παρόλα αυτά, η Τουρκία έχει πολύ δρόμο να διανύσει προτού να γίνει ενεργειακός κόμβος όπως οραματίζονται οι Τούρκοι ηγέτες. Η Τουρκία χρειάζεται επενδύσεις στον τομέα της ενεργειακής της υποδομής… Επιπλέον, οι παραγωγοί θα είναι απρόθυμοι να επιτρέψουν στην Τουρκία να ανατιμολογήσει το φυσικό τους αέριο τους,πληρώνοντας τέλη διέλευσης.
Για να υπάρχει οποιαδήποτε ελπίδα να γίνει ένα κομβικό ενεργειακό σημείο , η Τουρκία θα πρέπει να ελευθερώσει την αγορά ενέργειας, να προσελκύσει τις απαραίτητες ξένες επενδύσεις, να προβεί σε σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές όπως εγκαταστάσεις αποθήκευσης, και να αποκτήσει πρόσβαση σε επαρκή και εξασφαλισμένη ενέργεια”.
Ποια είναι η Τουρκία
Συμπέρασμα των αμερικανών που πρέπει να μας προβληματίζει κάθε μέρα,όχι μόνο για τους κινδύνους,αλλά και για τις ευκαιρίες της δικής μας πολιτικής:
“ Ο μετασχηματισμός της Τουρκίας δεν έχει περιοριστεί στην οικονομική και εσωτερική πολιτική μόνο. Μετά από χρόνια εμφανίζεται να παρεμβαίνει επιφυλακτικά ως διεθνής παράγοντας, με διάφορους βαθμούς επιτυχίας. Η Τουρκία επιδιώκει μια πιο δυναμική εξωτερική πολιτική που απλώνεται πολύ πιο πέρα από τους τομείς της παραδοσιακής ανησυχίας της , όπως η Ευρώπη, το ΝΑΤΟ, τα Βαλκάνια, και η ασφάλεια του Αιγαίου και της Μαύρης Θάλασσας.
Σήμερα, η Τουρκία είναι ένας παίκτης με επιρροή στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, παίζει σημαντικό ρόλο στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν,εμβαθύνει τους δεσμούς της με τη Ρωσία, και δραστηριοποιείται στην περιοχή του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας.Η Άγκυρα επεκτείνει επίσης την παρουσία της στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική, ακολουθώντας το παράδειγμα των επιχειρηματιών της, οι οποίοι έχουν κάνει κάοιες επενδύσεις σε αυτές τις περιοχές”.
“Τα τουρκικά σχέδια για να καλύψει τις δικές της ανάγκες σε φυσικό αέριο θα διπλασιάσουν σύμφωνα με τις προβλέψεις της Άγκυρας το τουρκικό ΑΕΠ.Τα οικονομικά προβλήματα στη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Ευρώπης αλλά και της Τουρκίας αλλά και η ανάγκη για πολλές άμεσες ξένες επενδύσεις μπορεί τελικά να αναγκάσει τους Τούρκους να αναθεωρήσουν προς τα κάτω τις προβλέψεις τους”.
Μετά από μια αναλυτική αναφορά σ΄ όλες τις πιθανές συμφωνίες που μπορούν να υπάρξουν για την μεταφορά της ενέργειας οι αμερικανοί αναλυτές επισημαίνουν:
“Αν και περίπλοκες οι προβλέψεις για την πολιτική και την οικονομία του φυσικού αερίου στη λεκάνη της Κασπίας Θάλασσας ο ρόλος της Τουρκίας στην παροχή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη θα είναι κρίσιμος.
Παρόλα αυτά, η Τουρκία έχει πολύ δρόμο να διανύσει προτού να γίνει ενεργειακός κόμβος όπως οραματίζονται οι Τούρκοι ηγέτες. Η Τουρκία χρειάζεται επενδύσεις στον τομέα της ενεργειακής της υποδομής… Επιπλέον, οι παραγωγοί θα είναι απρόθυμοι να επιτρέψουν στην Τουρκία να ανατιμολογήσει το φυσικό τους αέριο τους,πληρώνοντας τέλη διέλευσης.
Για να υπάρχει οποιαδήποτε ελπίδα να γίνει ένα κομβικό ενεργειακό σημείο , η Τουρκία θα πρέπει να ελευθερώσει την αγορά ενέργειας, να προσελκύσει τις απαραίτητες ξένες επενδύσεις, να προβεί σε σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές όπως εγκαταστάσεις αποθήκευσης, και να αποκτήσει πρόσβαση σε επαρκή και εξασφαλισμένη ενέργεια”.
Ποια είναι η Τουρκία
Συμπέρασμα των αμερικανών που πρέπει να μας προβληματίζει κάθε μέρα,όχι μόνο για τους κινδύνους,αλλά και για τις ευκαιρίες της δικής μας πολιτικής:
“ Ο μετασχηματισμός της Τουρκίας δεν έχει περιοριστεί στην οικονομική και εσωτερική πολιτική μόνο. Μετά από χρόνια εμφανίζεται να παρεμβαίνει επιφυλακτικά ως διεθνής παράγοντας, με διάφορους βαθμούς επιτυχίας. Η Τουρκία επιδιώκει μια πιο δυναμική εξωτερική πολιτική που απλώνεται πολύ πιο πέρα από τους τομείς της παραδοσιακής ανησυχίας της , όπως η Ευρώπη, το ΝΑΤΟ, τα Βαλκάνια, και η ασφάλεια του Αιγαίου και της Μαύρης Θάλασσας.
Σήμερα, η Τουρκία είναι ένας παίκτης με επιρροή στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, παίζει σημαντικό ρόλο στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν,εμβαθύνει τους δεσμούς της με τη Ρωσία, και δραστηριοποιείται στην περιοχή του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας.Η Άγκυρα επεκτείνει επίσης την παρουσία της στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική, ακολουθώντας το παράδειγμα των επιχειρηματιών της, οι οποίοι έχουν κάνει κάοιες επενδύσεις σε αυτές τις περιοχές”.
