Στην πενταετία που έρχεται, σημαντικό ρόλο στην
οικονομική δραστηριότητα παγκοσμίως θα παίξει η κινεζική καταναλωτική
δαπάνη και η πορεία της
 |
| Πράγματι, με 130 εκατομμύρια μεσοαστούς καταναλωτές, η εσωτερική αγορά της Κίνας διαθέτει σημαντική δυναμική. Η εταιρεία συμβούλων επιχειρήσεων Boston Consulting Group υπολογίζει πως, με έναν μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ στο 7%, στην Κίνα και 2% στις ΗΠΑ, η κινεζική εγχώρια κατανάλωση θα ανέλθει στο επίπεδο της μισής αντίστοιχης στις ΗΠΑ μέχρι το 2015 και στο 80% μέχρι το 2020. |
της Ζανγκ Μονιάν *
Η κινεζική οικονομία καλείται να κάνει σοβαρές επιλογές. Φέτος, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, βρίσκεται σε ένα σημαντικό σταυροδρόμι και πολλοί είναι οι παρατηρητές που αναρωτιούνται ποια κατεύθυνση θα πάρει η χώρα. Μία κατεύθυνση, εξάλλου, που κανονικά θα πρέπει να έχει δεκαετή ορίζοντα, αν όχι παραπάνω. Το ερώτημα που έρχεται στο στόμα πολλών παρατηρητών είναι κατά πόσον η προσεχής οικονομική ανάπτυξη της χώρας θα είναι βιώσιμη και αποτελεσματική. Διότι, γεγονός είναι ότι η Κίνα αντιμετωπίζει σοβαρές εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις, μεταξύ των οποίων την αύξηση του κόστους της εργασίας και την άνοδο του πληθωρισμού.
Ένα πρόβλημα που απασχολεί τους Κινέζους επαΐοντες είναι η εξασθένιση της εξωτερικής ζήτησης, η οποία υπήρξε επί τριάντα χρόνια η κινητήρια δύναμη της κινεζικής οικονομικής ανάπτυξης. Σήμερα, όμως, το μοντέλο αυτό ανατρέπεται και η εσωτερική ζήτηση φαίνεται να παίρνει το πάνω χέρι. Έτσι, στο πρόσφατο Συνέδριο του ΚΚ Κίνας, οι νέοι ηγέτες της χώρας ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να διπλασιάσουν το κινεζικό κατά κεφαλήν εισόδημα, επενδύοντας 8,3 τρισεκατομμύρια ευρώ στην απόκτηση οικονομικής ισχύος, με κύριο μοχλό την εσωτερική ζήτηση.
Πράγματι, με 130 εκατομμύρια μεσοαστούς καταναλωτές, η εσωτερική αγορά της Κίνας διαθέτει σημαντική δυναμική. Η εταιρεία συμβούλων επιχειρήσεων Boston Consulting Group υπολογίζει πως, με έναν μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ στο 7%, στην Κίνα και 2% στις ΗΠΑ, η κινεζική εγχώρια κατανάλωση θα ανέλθει στο επίπεδο της μισής αντίστοιχης στις ΗΠΑ μέχρι το 2015 και στο 80% μέχρι το 2020.
Επιπλέον, το πλεόνασμα των τρεχουσών συναλλαγών έπεσε, από πάνω από το 10% επί του ΑΕΠ το 2007, στο 2,8% στα μέσα του 2011, αντικατοπτρίζοντας την ολοένα και μειωμένη εξάρτηση της Κίνας από τις εξαγωγές της για την τόνωση της οικονομικής της ανάπτυξης. Το 2010 η Κίνα ήταν δεύτερη εισαγωγική δύναμη παγκοσμίως και οι εισαγωγές αναμένεται να αυξηθούν με μέσον ετήσιο ρυθμό 27% για το διάστημα 2011-2015, ξεπερνώντας την εξαγωγική ανάπτυξη κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες. Κατά συνέπεια, η συνολική αξία των εισαγωγών της αναμένεται να ξεπεράσει τα 8 τρισεκατ. ευρώ μέσα σε δύο χρόνια, παρέχοντας επικερδείς ευκαιρίες επενδύσεις και μεγαλύτερες αγορές σε ξένους επενδυτές.
Ωστόσο, η Κίνα δεν μπορεί να στηριχθεί μόνον στην κατανάλωση ως μηχανή ανάπτυξης. Η ιστορία έχει δείξει πως ένα μονοδιάστατο μοντέλο ανάπτυξης δεν διασφαλίζει βιώσιμη ανταγωνιστικότητα, άρα η Κίνα πρέπει να συνεχίσει να αναπτύσσει τον μεταποιητικό και τον κατασκευαστικό τομέα της, χωρίς όμως να δημιουργήσει συνθήκες οικονομικής υπερθέρμανσης. Η Κίνα είναι κορυφαία χώρα στον κόσμο σε κατασκευές και βιομηχανική παραγωγή. Ωστόσο, παρόλο που καλύπτει το 19,8% της παγκόσμιας βιομηχανικής δραστηριότητας, δέχεται μόνον το 3% των παγκόσμιων επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη –με αποτέλεσμα να έχει χαμηλή καινοτομική ικανότητα και αδυναμία να ανταγωνίζεται σύγχρονες βιομηχανίες στις διεθνείς αγορές. Η αδυναμία αυτή σίγουρα θα έχει επιπτώσεις διότι, όπως εκτιμούν πολλοί παρατηρητές, όταν μέσα στην επόμενη δεκαετία οι Κινέζοι εργάτες θα απαιτήσουν υψηλότερους μισθούς, βασικά επιδόματα και βελτιωμένες συνθήκες εργασίας, η Κίνα ενδέχεται να χάσει το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα, το οποίο αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα της έκρηξης στον βιομηχανικό της τομέα.
Εν τω μεταξύ, άλλες αναδυόμενες οικονομίες –όπως του Βιετνάμ, της Ινδίας, του Μεξικού και των κρατών της ανατολικής Ευρώπης– απειλούν την πρωτοκαθεδρία της Κίνας ως «το μεγαλύτερο εργοστάσιο της υφηλίου». Αυτές οι εναλλακτικές χαμηλού κόστους ενδέχεται, μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, να γίνουν ο προτιμώμενος προορισμός κάθε επενδυτή προερχόμενου από μία αναπτυγμένη οικονομία.
Παρά το ότι η τεράστια δυναμική της καταναλωτικής αγοράς της Κίνας μπορεί να παρέχει το κίνητρο για οικονομική ανάπτυξη, η οικονομική μεταμόρφωση της χώρας δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς αναβάθμιση της βιομηχανίας και του κατασκευαστικού τομέα. Οι ηγέτες της Κίνας θα πρέπει να αυξήσουν τις επενδύσεις σε τεχνολογία και επιστήμη, επικεντρώνοντας τις προσπάθειές τους στην εκπόνηση σημαντικών τεχνολογικών καινοτομιών σε γραμμές παραγωγής υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Μόνον συνδυάζοντας την αύξηση της εγχώριας κατανάλωσης με την ενίσχυση του βιομηχανικού κλάδου μπορεί η Κίνα να γίνει ικανή να αναπτύξει ένα νέο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα –το κλειδί, δηλαδή, για βιώσιμη ανάπτυξή της μέσα στην επόμενη δεκαετία. Υπό αυτές τις συνθήκες τα όρια της κινεζικής κατανάλωσης είναι δύσκολο να υπολογισθούν, ωστόσο σε γενικές γραμμές είναι θετικά.
* Επίκουρη καθηγήτρια στο Κέντρο Πληροφοριών της Κίνας και στο Κινεζικό Ίδρυμα Διεθνών Σπουδών
