Του Γιάννου Χαραλαμπίδη
- Γιατί το επόμενο διάστημα βολεύει την Άγκυρα να λύσει το Κυπριακό όπως θέλει - Ποια είναι τα επόμενα βήματα του Ερντογάν στην ΕΕ και στο Κυπριακό, και πώς μεθοδεύεται η απομόνωση της Κύπρου και το άνοιγμα τουρκικών κεφαλαίων
- ΠΩΣ ΑΛΛΑΖΕΙ το σκηνικό στη λύση και στο αέριο, μια αναθέρμανση σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ
Οι Τούρκοι όχι μόνο δεν αλλάζουν πολιτική στο Κυπριακό, όπως έχει πει την περασμένη Πέμπτη, στο πλαίσιο των εργασιών της Μεικτής Διακοινοβουλευτικής Επιτροπής Τουρκίας - ΕΕ, ο Επικεφαλής των Τουρκικών Ενταξιακών Διαδικασιών στην ΕΕ Εγκεμέν Μπαγίς, αλλά, όπως σαφώς υπαινίχθη, η λύση θα εξευρεθεί στη βάση του σχεδίου Ανάν και στο πλαίσιο μιας τετραμερούς, μεταξύ δηλαδή των δυο πλευρών στο νησί, της Ελλάδας, καθώς και της Τουρκίας, στο μοντέλο της εκλογής του Πάπα. «Θα κλειστούμε σε μια αίθουσα», είπε, «ώσπου να βγει καπνός»!
Το έτος εμπιστοσύνης και άνοιγμα κεφαλαίων
Το Κυπριακό είναι εμπόδιο στην τουρκική ενταξιακή πορεία, η οποία παραμένει παγωμένη τα τρία τελευταία χρόνια, κυρίως εξ υπαιτιότητος της Άγκυρας. Και αυτό συμβαίνει καθότι η Τουρκία αφενός δεν μπορούσε να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, αφετέρου πάγωσε τις ενταξιακές της διαδικασίες το προηγούμενο εξάμηνο, επειδή δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και κατ΄ επέκταση την Κυπριακή Προεδρία στην ΕΕ.
Ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν επιδιώκει να βγάλει από το ψυγείο τις σχέσεις της χώρας του με την ΕΕ. Οι δε ΗΠΑ, για να ενισχύσουν την αποτροπή έναντι του Ιράν, επιθυμούν να επαναθερμάνουν τις σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ, το οποίο επί μακρόν φλερτάρει με την Κύπρο στη λογική μιας συμμαχίας κοινών συμφερόντων, με στρατηγικό εργαλείο ισχύος τον πλούτο από το φυσικό αέριο.
Για να επαναθερμάνει τις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας, ο κ. Ερντογάν κάλεσε προ ημερών τους πρέσβεις των κρατών μελών της ΕΕ στην Άγκυρα, για να δώσει ο ίδιος προσωπικές διαβεβαιώσεις ότι το 2013 θα είναι έτος «Εμπιστοσύνης», όπως είπε χαρακτηριστικά, «μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ». Βεβαίως, πρόσθεσε, επειδή η σχέση δεν είναι μονομερής, αλλά διμερής, η ΕΕ θα πρέπει να δείξει και αυτή τις καλές της προθέσεις, τις οποίες η τουρκική πλευρά καθορίζει ως εξής:
Στην άσκηση πιέσεων από την ΕΕ επί της Κυπριακής Δημοκρατίας για ξεπάγωμα ενταξιακών κεφαλαίων, όπως είναι τα 23, 24 και 15 -το τελευταίο αφορά στην ενέργεια- καθώς και στην άσκηση πιέσεων στη βάση του σχεδίου Ανάν, χωρίς να το ονοματίζουν έτσι. Η Άγκυρα θεωρεί ως αχίλλειο πτέρνα της Λευκωσίας την οικονομική κρίση που μαστίζει την Κύπρο και την Ελλάδα. Από την άλλη, θεωρεί ότι βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση καθότι, ενώ οι ελληνικοί συντελεστές ισχύος έχουν τα χάλια τους, οι τουρκικοί ακμάζουν, τόσο σε επίπεδο στρατιωτικό όσο και σε επίπεδο οικονομίας.
Παρότι εμφανίζει στοιχεία υπερθέρμανσης και παρότι υπάρχει πρόβλημα στο εμπορικό ισοζύγιο - οι εξαγωγές είναι λιγότερες από τις εισαγωγές - η τουρκική οικονομία θα εμφανίσει το 2013 ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 5,6% επί του ΑΕΠ περίπου.
Η λογική της απομόνωσης
Η ΤΟΥΡΚΙΑ θεωρεί, όπως είπε την περασμένη Πέμπτη στην Άγκυρα ο Εγκεμέν Μπαγίς, ότι η άρση του γαλλικού βέτο επί του κεφαλαίου 22 για την περιφερειακή πολιτική συνιστά βάλσαμο, αλλά, πρόσθεσε, «δεν θα στήσουμε και χορό».
Η Τουρκία επιδιώκει να ανοίξει τα κεφάλαια 23 (Δικαστική Εξουσία) και 24 (Δικαιοσύνη και Θεμελιώδη Ανθρώπινα δικαιώματα), καθώς και το κεφάλαιο 15 για την ενέργεια. Η βασική ιδέα της τουρκικής κυβέρνησης είναι να πιεστεί η Γαλλία να ανοίξει τα κεφάλαια που η ίδια κρατεί παγωμένα, όπως είναι της γεωργίας και της αγροτικής ανάπτυξης (11), των θεσμών (34), της δημοσιονομικής πολιτικής και των διατάξεων των προϋπολογισμών (33), καθώς και της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής (33).
Το τελευταίο κεφάλαιο είχε παγώσει από τον πρώην Πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί, υπό το πρόσχημα ότι εάν άνοιγε το κεφάλαιο αυτό, θα ήταν ως να γινόταν αποδοχή για την πλήρη τουρκική ένταξη, μια θέση με την οποία η τότε δεξιά γαλλική κυβέρνηση διαφωνούσε, αφού, ως γνωστόν, υποστήριζε την ειδική σχέση, από την οποία ούτε η υφιστάμενη σοσιαλιστική κυβέρνηση έχει δείξει ακόμη ισχυρά σημεία απαγκίστρωσης.
Επί του παρόντος, η Γαλλία άναψε το πράσινο φως για το άνοιγμα του κεφαλαίου 22 για την περιφερειακή πολιτική. Στόχος της τουρκικής πολιτικής είναι να απομονωθεί η Κυπριακή Δημοκρατία και να ασκηθούν πάνω της πιέσεις για να ανοίξει τα ενταξιακά κεφάλαια που δεν ανήκουν στα οκτώ, τα οποία είναι συναφή με την εκπλήρωση του πρόσθετου πρωτοκόλλου. Επί των κεφαλαίων αυτών υπάρχει θεσμική απόφαση από την ΕΕ.
Ο Ντάουνερ εκτιμά εμπλοκή εγγυητριών
Ο ΕΙΔΙΚΟΣ Σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ στην Κύπρο Αλεξάντερ Ντάουνερ, κατά τις επαφές του με Ευρωπαίους αξιωματούχους και δη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ισχυρίζεται ότι μετά τις εκλογές θα είναι πιθανή η διεξαγωγή διαλόγου με τις εγγυήτριες δυνάμεις. Σύμφωνα μάλιστα με διπλωματικές πηγές, του ελέχθη από στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι «θα πρέπει να είναι προσεκτικός στις θέσεις που προβάλλει, διότι αυτές οι απόψεις προσεγγίζουν την τουρκική πλευρά».
Ως εκ τούτου του ετέθη το ερώτημα, «πόσο σίγουρος είναι ότι μπορούν να γίνουν δεκτές από την ελληνοκυπριακή πλευρά τέτοιες θέσεις» και ο κ. Ντάουνερ απάντησε ότι «εκφράζει εκτιμήσεις». Οι ίδιοι οι Τούρκοι τονίζουν ότι δεν αλλάζουν στάση στο Κυπριακό και ότι η λύση θα είναι στο πλαίσιο του σχεδίου Ανάν, και πως μετά τις εκλογές στην Κύπρο θα μπορούν να γίνουν από τουρκικής πλευράς θετικές κινήσεις.
Στην ουσία, η τουρκική κυβέρνηση:
1. Επιχειρεί να δημιουργήσει θετικό κλίμα και ότι η ίδια έχει καλή πρόθεση. Υπό αυτές τις συνθήκες, δημιουργούνται από την ΕΕ και τη διεθνή κοινότητα υψηλές προσδοκίες τις οποίες θα βρει μπροστά του ο νέος Πρόεδρος, ο οποίος θα δεχθεί πιέσεις. Ανάλογο σκηνικό μεγάλων προσδοκιών είχε στηθεί και πριν από πέντε χρόνια με την εκλογή του Προέδρου Χριστόφια.
2. Έχει ήδη λάβει τόσο ακραίες θέσεις, που εάν, για παράδειγμα, δεχθεί τις προτάσεις Χριστόφια για εκ περιτροπής Προεδρία και σταθμισμένη ψήφο, θα θεωρηθεί από την ΕΕ ως θετική στάση. Και αν η ελληνοκυπριακή πλευρά θελήσει να βάλει τα πράγματα στη θέση τους, είναι πιθανό να χαρακτηριστεί ως υπεύθυνη για αδιαλλαξία ή για υπαναχώρηση από προηγούμενες δικές της θέσεις.Και είναι φυσικό να συμβεί κάτι τέτοιο, εφόσον δεν θα υπάρξει αλλαγή στόχου, γεγονός που σημαίνει ότι πρώτη η Λευκωσία θα πρέπει να βάλει τα πράγματα στη θέση τους, διευκρινίζοντας εξ υπαρχής ότι η λύση θα πρέπει να είναι δημοκρατική και σύμφωνη με το κοινοτικό κεκτημένο, χωρίς αποκλίσεις, που θα οδηγούν στη νομιμοποίηση των τετελεσμένων της εισβολής και θα εγκλωβίζουν την Κύπρο στον γεωστρατηγικό έλεγχο της Τουρκίας.
Συνεπώς, ο νέος στόχος θα πρέπει να είναι ενταγμένος σε συγκεκριμένη στρατηγική, που θα λαμβάνει υπόψη όλους του συντελεστές ισχύος και δη το φυσικό αέριο, ως εργαλείο πλούτου και συμμαχιών για ενίσχυση της ασφάλειάς μας, στο πλαίσιο του αμυντικού βραχίονα της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.
Η «κούραση» της Άγκυρας
ΕΠΕΙΔΗ περί λύσης ο λόγος, οι Τούρκοι ισχυρίζονται ότι επί του συνταγματικού και της κατανομής των εξουσιών οι δυο πλευρές βρίσκονται πολύ κοντά σε συμφωνία, και ότι αγκάθι είναι το περιουσιακό. Πάντως, υπάρχει και μια τάση στο AKP και στην τουρκική κυβέρνηση, που διαβιβάστηκε προς τις πρεσβείες κρατών μελών της ΕΕ και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και ισχυρίζεται ότι «η Τουρκία έχει κουραστεί με το Κυπριακό και τη συντήρηση των Τουρκοκυπρίων, και ότι αυτή η ιστορία κράτησε για πολύ, ως εκ τούτου θα πρέπει να λυθεί στη βάση του σχεδίου Ανάν».
Στην ουσία, η τουρκική πλευρά θέλει να συνεχίσει την πολιτική εκείνη που εμφανίζει την ίδια ως έτοιμη για λύση και την ελληνοκυπριακή πλευρά αντίθετη. Για να μπορεί να της καταλογίζει ευθύνες και να αποποιείται των δικών της, αλλά και για να εξουδετερώνει τα βέτο της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ επί σειράς ενταξιακών κεφαλαίων. Και έτσι να μεταφέρει τις πιέσεις επί της Λευκωσίας για λύση του Κυπριακού στη βάση του σχεδίου Ανάν, και ταυτοχρόνως να αξιώνει άνοιγμα νέων κεφαλαίων στην ακόλουθη λογική: Η Τουρκία, η οποία πράττει ό,τι είναι δυνατό για τη λύση του Κυπριακού, ζητά από τους εταίρους να ευθυγραμμιστούν μαζί της και να μην αποδέχονται τα βέτο της Κυπριακής Δημοκρατίας ως αποτέλεσμα του άλυτου Κυπριακού».
Όταν η ΕΕ πυροβολεί το πόδι της
Η Άγκυρα στηρίζει αυτήν την πολιτική στην ακόλουθη λογική, επί της οποίας αναφέρθηκε την περασμένη Πέμπτη ο κ. Μπαγίς: «Η Τουρκία -είπε- είναι μεγάλη χώρα. Εάν δεν ανοίξει το κεφάλαιο 15 για την ενέργεια, δεν είναι η Τουρκία που θα χάσει αλλά η Ευρώπη. Με το βέτο επί του κεφαλαίου της ενέργειας από ένα κράτος μέλος (βλέπε Κυπριακή Δημοκρατία) η Τουρκία πυροβολεί το πόδι της». Το μήνυμα της Άγκυρας είναι σαφές: Η Τουρκία είναι περιφερειακή δύναμη και ως εκ τούτου θέτει την ΕΕ ενώπιον του εξής διλήμματος: Επιλέξτε, εμένα ή τη μικρή Κύπρο.
Τρία κυπριακά πλεονεκτήματα
Τα πράγματα φαίνονται να είναι όπως τα αναλύει ο κ. Μπαγίς και θα συνεχίσουν να εμφανίζονται έτσι, εάν η Κύπρος δεν προχωρήσει εξ αφορμής του φυσικού αερίου σε συμμαχίες, σε καθορισμό νέων στόχων και στρατηγικής. Η Κύπρος δεν είναι και τόσο μικρή όσο τη βλέπει η τουρκική κυβέρνηση,
αφού:
1. Είναι κράτος μέλος της ΕΕ και μπορεί, εάν ασκεί ορθολογιστική πολιτική, να θωρακίσει τη λύση και τον δημοκρατικό και βιώσιμο χαρακτήρα της μέσω της πλήρους εφαρμογής του κοινοτικού κεκτημένου.
2. Η ΕΕ έχει εξίσου σημαντικά συμφέροντα στην Κύπρο λόγω της ύπαρξης υδρογονανθράκων, οι οποίοι αποτελούν και ευρωπαϊκό πλούτο, αφού εμπλέκονται στην εκμετάλλευσή του και ευρωπαϊκές εταιρείες όπως η γαλλική Total και η ιταλική ENI.
3. Η Κύπρος μπορεί να αποτελέσει την εναλλακτική έναντι της Τουρκίας οδό για την ΕΕ, στη βάση του συμμαχικού άξονα με το Ισραήλ και την Ελλάδα.
Άλλωστε, η κυριαρχική έκταση της Κύπρου είναι πολλαπλάσια στη θάλασσα απ' ό,τι στην ξηρά. Συνεπώς, η γεωπολιτική της σημασία είναι πολύ μεγαλύτερη απ' ό,τι φαίνεται.
Πώς ο αγωγός αερίου θα περάσει από την Κύπρο στην Τουρκία
ΕΦΟΣΟΝ Κύπρος και Ελλάδα έχουν αποδυναμωμένους συντελεστές ισχύος και περνούν οικονομική κρίση, και εφόσον οι συντελεστές ισχύος τους που μπορούν να αλλάξουν τα ισοζύγια δυνάμεων δεν είναι ενταγμένοι στο πλαίσιο νέων στόχων και στρατηγικής υλοποίησης, τότε: α) είτε δεν θα πρέπει επί του παρόντος να διαπραγματευτούμε την τελική λύση β) είτε, εάν διαπραγματευτούμε με την τουρκική πλευρά, η λύση θα είναι μια παραλλαγή του σχεδίου Ανάν και θα αποτυπώνει τα ανισοζύγια δυνάμεων.
Δηλαδή η λύση θα στηριχθεί στα συμφέροντα μιας Τουρκίας η οποία έχει και στρατιωτική και οικονομική ισχύ, και μιας Κύπρου και Ελλάδας που πάσχουν από οικονομική κρίση και δεν διαθέτουν αξιόπιστες ένοπλες δυνάμεις, για να έχουν ισχυρό ρόλο στην περιοχή. Μια νέα στρατηγική του Ελληνισμού από τα Βαλκάνια ώς τη Μέση Ανατολή θα αλλάξει τα υφιστάμενα αρνητικά δεδομένα. Συνεπώς, είναι βολική αυτή η περίοδος για την Τουρκία, προκειμένου να δώσει λύση στο Κυπριακό επί τη βάσει του σχεδίου Ανάν, χωρίς να το ονομάζει, διότι έτσι θα εξυπηρετηθούν τα συμφέροντά της.
Ταυτοχρόνως, η λύση θα βάλει φρένο στον όποιο σχεδιασμό του Ελληνισμού να εκμεταλλευτεί το φυσικό αέριο και να συνάψει συμμαχίες, ούτως ώστε να αναδειχθεί ως μια νέα μορφή περιφερειακής δύναμης. Ο σχεδιασμός αυτός θα ανατραπεί, εάν η Τουρκία προλάβει την Κύπρο και αν αναθερμάνει τις σχέσεις της με το Ισραήλ επί τη βάσει του αμοιβαίου οφέλους. Ήδη, έχουν δει το φως της δημοσιότητας στον τουρκικό Τύπο πληροφορίες, που φέρουν τουρκικές και ισραηλινές εταιρείες να εργάζονται στη βάση προγράμματος, για να περάσει αγωγός από το Ισραήλ στην Τουρκία, για διοχέτευση φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Στρατηγικά για το Ισραήλ θα ήταν μια λανθασμένη κίνηση να τεθεί υπό την εξάρτηση της Τουρκίας, η οποία είναι ανταγωνίστρια στην περιοχή περιφερειακή δύναμη. Όταν όμως η Κυπριακή Κυβέρνηση κωλυσιεργεί και όταν δεν δείχνει σαφείς προθέσεις για μια στρατηγική συμμαχία, τότε υιοθετείται το ρητό: Έχει κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια! Και δη τουρκικές.
Η υιοθέτηση ενός τέτοιου σεναρίου θα συνιστά την πλέον αρνητική εξέλιξη, διότι η Κύπρος θα είναι ακόμη πιο αποδυναμωμένη χωρίς τη συμμαχική σχέση με το Ισραήλ και το επόμενο βήμα θα είναι η άσκηση πιέσεων, ώστε να περάσει και ο κυπριακός αγωγός προς την Τουρκία, μια εξέλιξη που θα είναι συναφής με πιέσεις για λύση του Κυπριακού στη βάση του σχεδίου Ανάν, έτσι ώστε να ολοκληρωθεί και ο θεσμικός και ο γεωστρατηγικός, καθώς και ο γεωπολιτικός έλεγχος της Κύπρου από την Τουρκία, με εργαλείο το φυσικό αέριο και την ΕΕ που θα μετατραπούν, λόγω δικών μας λαθών, από συντελεστές ισχύος σε στρατηγικά εργαλεία υποταγής!
