ΛΥΣΗ "ΜΑΪΜΟΥ": Προωθούν διπλή ονομασία για τα Σκόπια -Μυστική διπλωματία Ελλάδας - ΕΕ - ΟΗΕ - ΠΓΔΜ -Ο ρόλος των Αλβανών και οι τακτικιομοί που βάζουν τη χώρα μας στη γωνία
Μια
άκρως αμφιλεγόμενη διαδικασία τετραμερούς διαπραγμάτευσης μεταξύ
Ελλάδας - ΕΕ - ΟΗΕ - ΠΓΔΜ βρίσκεται σε εξέλιξη και αποσκοπεί στην τελική
ρύθμιση της εκκρεμότητας της ονομασίας μέσα από ένα θολό πλαίσιο
μυστικών διαπραγματεύσεων, καθώς προς το παρόν κανείς δεν ξέρει τι
ακριβώς περιλαμβάνει προς συζήτηση ο σχετικός φάκελος.
Η πρόσφατη πρόταση του επιτρόπου Φούλε για τριμερή συνάντηση Ελλάδας
Η συνάντηση της Βουδαπέστης
ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ ΣΙΔΕΡΗ
Μια
άκρως αμφιλεγόμενη διαδικασία τετραμερούς διαπραγμάτευσης μεταξύ
Ελλάδας - ΕΕ - ΟΗΕ - ΠΓΔΜ βρίσκεται σε εξέλιξη και αποσκοπεί στην τελική
ρύθμιση της εκκρεμότητας της ονομασίας μέσα από ένα θολό πλαίσιο
μυστικών διαπραγματεύσεων, καθώς προς το παρόν κανείς δεν ξέρει τι
ακριβώς περιλαμβάνει προς συζήτηση ο σχετικός φάκελος.
Οι προτάσεις, «παλαιές και νέες», του ειδικού απεσταλμένου του γενικού
γραμματέα του ΟΗΕ# Μάθιου Νίμιτς, δεν έχουν αποκαλυφθεί, αλλά το
παράδοξο είναι πως ούτε στο πλαίσιο της τρικομματικής κυβέρνησης έχει
συζητηθεί κάτι σχετικό ούτε τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν ζητήσει
ειδική ενημέρωση προκειμένου να διαμορφώσουν εικόνα και άποψη. Το
γεγονός ότι το όλο θέμα συ ζητείται σ' έναν πολύ στενό κύκλο μεταξύ
υπουργείου Εξωτερικών και Μεγάρου Μαξίμου αποστερεί από τη Βουλή, και
γενικότερα από την πολιτική σκηνή, τη δυνατότητα και την ανάγκη να
διαμορφωθεί ένα ευρύ συναινετικό μέτωπο τώρα και όχι υπό την πίεση
τετελεσμένων που θα διχάσουν.
Η πορεία επίλυσης του θέματος της ονομασίας δεν είναι άσχετη, όμως, με
την πορεία των σχέσεων των Σλαβομακεδόνων της ΠΓΔΜ με το ισχυρό,
πληθυσμιακά και πολιτικά, αλβανικό στοιχείο, το οποίο πλέον επηρεάζεται
καθοριστικά από το διαρκώς αυξανόμενο αλβανικό εθνικισμό, γεγονός που ανάγκασε πριν από
λίγες ημέρες τις ΗΠΑ να απευθύνουν νέα προειδοποίηση προς τα Τίρανα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, μια συνάντηση κορυφαίων Αλβανών παραγόντων στη
Βιέννη τον περασμένο Οκτώβριο φαίνεται ότι έχει παίξει καθοριστικό ρόλο
στην αναζωπύρωση του μεγαλοϊδεατισμού. Όπως εκτιμούν διπλωματικές πηγές,
η πρόταση του ΟΗΕ για την ονομασία είναι μια «μαϊμού» εκδοχή της
ελληνικής θέσης για ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό που θα ισχύει
έναντι όλων και η οποία αποτελεί την «κόκκινη γραμμή» για την
πλειονότητα των κομμάτων της χώρας. Ας σημειωθεί ότι ο πρωθυπουργός,
Αντώνης Σαμαράς, που είναι και ο κρίσιμος παράγων για το τι θα αποδεχτεί
και τι θα απορρίψει η χώρα, δεν έχει τοποθετηθεί ποτέ και κανείς δεν
ξέρει πώς θα συμπεριφερθεί στην πορεία των διαπραγματεύσεων. Ο σκόπελος
που πρέπει να ξεπεραστεί είναι ότι μάλλον προτείνεται η -γνωστή-
ονομασία «Δημοκρατία Βόρειας Μακεδονίας» που θα ισχύει σε όλους τους
διεθνείς οργανισμούς, αλλά κάθε κράτος του κόσμου ξεχωριστά θα
αποφασίσει μόνο του αν θα επιλέξει αυτή την ονομασία για τις διμερείς
σχέσεις με τα Σκόπια ή αν θα διατηρήσει τη σημερινή συνταγματική
ονομασία. Ο ΟΗΕ, κατά την ίδια εκτίμηση, απλά θα απευθύνει σύσταση προς
τα κράτη-μέλη να υιοθετήσουν τη διεθνή ονομασία, ενώ το ίδιο θα πράξει
και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Με βάση την πρόταση αυτή, η ΠΓΔΜ θα μπορεί φυσικά
να διατηρήσει τη συνταγματική της ονομασία για το εσωτερικό της, χωρίς,
βεβαίως, να υποχρεωθεί να αλλάξει το Σύνταγμά της. Πέραν αυτών, μείζον
ζήτημα είναι και το κατά πόσο η πρόταση θα περιλαμβάνει οτιδήποτε
σχετικά με «μακεδονικό έθνος και γλώσσα» ή αλυτρωτισμό, που είναι
απολύτως βέβαιο ότι δεν θα γίνει αποδεκτό.
Προετοιμάζουν κλίμα...
Η μυστικότητα της πρότασης ευνοεί την ΕΕ και την ΠΓΔΜ, που ενδεχομένως
θέλουν να δημιουργήσουν κλίμα θετικών εξελίξεων ενόψει της έκθεσης που
ετοιμάζει ο επίτροπος Στέφαν Φούλε για τον Απρίλιο, προκειμένου να
αποφανθεί το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων αν η ΠΓΔΜ είναι έτοιμη για την
έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Η έκθεση Φούλε είναι σίγουρο ότι θα
είναι θετική για τα Σκόπια, αλλά το εμπόδιο είναι ότι το ζήτημα της
ονομασίας έχει καταστεί ένα από τα κριτήρια για να ληφθεί απόφαση για
την ΠΓΔΜ. Υπό το πρίσμα αυτό, η μυστική διπλωματία βοηθά τον Φουλε και
κάποιες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προπαρασκευάσουν ένα θολό, δήθεν
θετικό κλίμα και η ΕΕ να ορίσει ημερομηνία για την έναρξη ενταξιακών
διαπραγματεύσεων, οδηγώντας την Ελλάδα σε διπλωματικό Βατερλό, αν δεν
έχει κάτι χειροπιαστό να παρουσιάσει στον ελληνικό λαό.
Η πρόσφατη πρόταση του επιτρόπου Φούλε για τριμερή συνάντηση Ελλάδας
- ΠΓΔΜ - ΕΕ, που απορρίφθηκε, έδειξε τις πραγματικές διαθέσεις της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στόχος της Κομισιόν ήταν να αποσπαστεί, κατά
κάποιον τρόπο, η ουσιαστική διαπραγμάτευση από τον ΟΗΕ και να ενταχθεί
στο πλαίσιο της ΕΕ, στο πρότυπο της παρέμβασης της Επιτροπής για τις
διαπραγματεύσεις Σερβίας - Κοσόβου. Η διαφορά με τη χώρα μας είναι ότι
το Βελιγράδι και η Πρίστινα μπορεί να κάνουν ορισμένους συμβιβασμούς
προκειμένου να ενταχθούν στην ΕΕ, αλλά η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη την
ένταξη για να κάνει άτακτες κινήσεις, σε αντίθεση με τα Σκόπια, που
έχουν την ανάγκη αυτή. Η κοινοτικοποίηση των προβλημάτων της εξωτερικής
μας πολιτικής ήταν μια στρατηγική που είχε ελάχιστα αποτελέσματα με τα
Βαλκάνια και την Τουρκία, αλλά τώρα το θέμα ξεφεύγει από τους κανόνες
ενός διεθνούς οργανισμού, όπως ο ΟΗΕ, και οδηγείται σε πολιτικό
λαβύρινθο.
Ωστόσο, οι περισσότερες χώρες της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και η Γερμανία,
θέλουν να δημιουργήσουν την εικόνα μιας Ευρώπης σε κίνηση, ότι, δηλαδή,
ετοιμάζεται για νέα διεύρυνση, άρα εξακολουθεί να αποτελεί όραμα για τις
χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Η Ελλάδα, κατά συνέπεια, πρέπει να
διαμορφώσει ένα νέο πολιτικοδιπλωματικό πλαίσιο, αν δεν θέλει να βρεθεί
ενώπιον τετελεσμένων τις επόμενες εβδομάδες και ενώ στις 29-30
Ιανουαρίου θα αρχίσουν οι εντατικές διαπραγματεύσεις.
Η συνάντηση της Βουδαπέστης
Τον περασμένο Δεκέμβριο, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, οι Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο δημόσια όσο και στοπαρασκήνιο, είχαν απευθύνει αυστηρές συστάσεις προς τα Τίρανα να ρίξουν
τους εθνικιστικούς τόνους και να κινηθούν με νέο πνεύμα στην περιοχή,
σημειώνοντας την ανάγκη συνεργασίας με όλες τις χώρες. Οι συστάσεις
έπεσαν στο κενό, καθώς η δυναμική του μεγαλοϊδεατισμού είναι ισχυρότερη
από τις παραινέσεις, όταν, μάλιστα, δεν συνοδεύονται από συγκεκριμένες
ενέργειες.
Οι εξελίξεις αυτές δεν είναι άσχετες με τη συνάντηση κορυφαίων Αλβανών
πολιτικών και θεσμικών παραγόντων από όλα τα Βαλκάνια στη Βουδαπέστη
πριν από τρεις περίπου μήνες, κατά την οποία έγινε ευρεία ανασκόπηση της
κατάστασης στην περιοχή και εκτιμήθηκε ότι υπάρχουν όλα εκείνα τα
στοιχεία ώστε να διεκδικήσουν με κάθε τρόπο τη «φυσική Αλβανία». Οι
δηλώσεις Μπερίσα και άλλων πολιτικών που έγιναν στις 28 Νοεμβρίου, ημέρα
ανεξαρτησίας της Αλβανίας, ήταν απότοκο της συνάντησης αυτής, τονίζουν
οι ίδιες πηγές, που επισημαίνουν ότι τα γεγονότα των τελευταίων μηνών
κάθε άλλο παρά έχουν αντιμετωπιστεί από την ΕΕ.
Παρόντες στη συνάντηση ήταν και Αλβανοί πολιτικοί της ΠΓΔΜ, που αυξάνουν
το τελευταίο διάστημα τις συζητήσεις με τους Αλβανούς των άλλων χωρών
της περιοχής, χωρίς προς το παρόν να γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι
επόμενες κινήσεις τους. Οι ίδιες, ωστόσο, πηγές τονίζουν ότι οι Αλβανοί
της ΠΓΔΜ παρακολουθούν με κάποια ικανοποίηση την ακραία αντιπαράθεση
μεταξύ του Γκρούεφσκι και της σοσιαλδημοκρατικής αντιπολίτευσης στα
Σκόπια, εκτιμώντας ότι η αποσταθεροποίηση θα τους δώσει περισσότερα
διαπραγματευτικά πλεονεκτήματα σε μια νέα κυβέρνηση συνεργασίας και ότι
το τελευταίο που τους ενδιαφέρει είναι το θέμα της ονομασίας. Τους
ενδιαφέρει, όμως, πάρα πολύ η ένταξη στην ΕΕ, γιατί, λόγω των θεσμικών
δυνατοτήτων που τους παρέχει η Ένωση, θα διεκδικήσουν καλύτερη θέση για
τη χώρα τους.
Αυτός πιθανόν ήταν ο λόγος που την περασμένη εβδομάδα ο αναπληρωτής
υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Φίλιπ Ρίκερ, σε δηλώσεις του στις
Βρυξέλλες υπογράμμισε την ανησυχία της Ουάσιγκτον για τον αλβανικό
μεγαλοϊδεατισμό. Ο Αμερικανός αξιωματούχος σημείωσε ότι «η εθνικιστική
ρητορική που ακούγεται από πολιτικούς στην Αλβανία αποσπά την προσοχή
από τα σημαντικά ζητήματα» και πως «αυτή η ρητορική δεν θα βοηθήσει ούτε
την οικονομία ούτε τη λύση των προβλημάτων, όπως η ανεργία και άλλα».
Οι επόμενες εβδομάδες και μήνες θα δείξουν κατά πόσο η Ελλάδα είναι
έτοιμη να αντιμετωπίσει τα μέτωπα αυτά όχι μονο για τα δικά της καλώς
νοούμενα εθνικά συμφέροντα, αλλά και ευρύτερα για τη σταθερότητα στην
περιοχή. ■
