Το Plan B της προσφυγής στο Ευρωπαϊκό
Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο, ώστε να μπλοκαριστεί η
έκδοσή τους στην Τουρκία εφόσον απορριφθεί το αίτημά τους για άσυλο
–κάτι που θεωρούν βέβαιο–, προετοιμάζουν, σύμφωνα με πληροφορίες της
«Κ», οι οκτώ Τούρκοι στρατιωτικοί, που με την προσγείωσή τους στην
Αλεξανδρούπολη την επομένη του πραξικοπήματος στην Τουρκία ενέπλεξαν την
Αθήνα σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη πολιτικά υπόθεση. Μια τέτοια προσφυγή
θα μπορούσε να σημάνει το «πάγωμα» της έκδοσής τους μέχρι να αποφανθεί
το δικαστήριο επί του αιτήματός τους, ενώ θα έλυνε πολιτικά τα χέρια της
κυβέρνησης που βρίσκεται εγκλωβισμένη στις Συμπληγάδες του τι προβλέπει
το ελληνικό και το διεθνές δίκαιο, και των απαιτήσεων της Αγκυρας.
Η ανάσα χρόνου που είχε δοθεί στους οκτώ προκειμένου να προετοιμάσουν την επιχειρηματολογία μέχρι τις 19, 23, 24 και 25 Αυγούστου, όταν και αναμένεται να εμφανιστούν ενώπιον της Υπηρεσίας Ασύλου που θα εξετάσει τα αιτήματά τους, φαίνεται ότι λειτούργησε για τους συνηγόρους τους ως ευκαιρία αναζήτησης εναλλακτικών οδών προκειμένου να μην επιστραφούν στην Τουρκία. Αυτό, παρότι το αίτημα έκδοσής τους, το οποίο, σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, διαβιβάστηκε από την εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης στο τουρκικό υπουργείο Δικαιοσύνης, δεν έχει φθάσει ακόμα επισήμως στην Αθήνα.
Εφόσον το αίτημα για τη χορήγηση πολιτικού ασύλου απορριφθεί –το πιο πιθανό σενάριο–, οι οκτώ μπορούν να προσφύγουν στη δευτεροβάθμια επιτροπή, ενώ αν χρειαστεί, έχουν δικαίωμα να προσφύγουν και στα διοικητικά δικαστήρια. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», εφόσον το αίτημά τους απορριφθεί, θα έχει ριφθεί ο κύβος για την προσφυγή τους στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, οι συνήγοροι των οκτώ ήδη συζητούν τις λεπτομέρειες της προσφυγής και έχουν έρθει σε επαφή με μεγάλα νομικά γραφεία. Και αυτό, διότι το άρθρο 39 του Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου –και εφόσον μια αίτηση ασύλου και παραμονής σε συγκεκριμένη χώρα έχει απορριφθεί– δίνει τη δυνατότητα στο δικαστήριο να αποφασίσει ασφαλιστικά μέτρα και να καθυστερήσει την έκδοση του αιτούντος άσυλο μέχρι να λάβει τελική απόφαση.
Το δικαστήριο δηλαδή μπορεί να αναστείλει σε επίπεδο προσωρινών μέτρων την απόφαση απόρριψης ασύλου (ή έκδοσης). Αν και η νομολογία του δικαστηρίου είναι ρευστή, η πρακτική αυτή ακολουθείται σχεδόν παγίως όταν δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι οι αιτούντες άσυλο θα τύχουν δίκαιης δίκης στη χώρα τους ή όταν κινδυνεύουν να τιμωρηθούν με θανατική ποινή. Πρακτικά κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι εφόσον το δικαστήριο αποφασίσει ασφαλιστικά μέτρα, η χώρα από την οποία έχει ζητηθεί το άσυλο δεν μπορεί να απελάσει τον αιτούντα. Νομικοί κύκλοι έλεγαν ότι σε μια τέτοια περίπτωση η νομολογία του δικαστηρίου είναι πιθανόν να δείξει προς την κατεύθυνση παραμονής των οκτώ στην Ελλάδα μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεση και, πάντως, θα αναστείλει την έκδοσή τους στην Τουρκία.
Ευαίσθητοι χειρισμοί
Μια τέτοια εξέλιξη θα έλυνε τα χέρια της Αθήνας που βρέθηκε εξαρχής παγιδευμένη σε μια κρίσιμη πολιτικά και διπλωματικά υπόθεση και προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην υποχρέωσή της να τηρήσει τα προβλεπόμενα από το ελληνικό και διεθνές δίκαιο και να μη διακινδυνεύσει τη διατάραξη των σχέσεων με τη γειτονική χώρα. Δεν πρέπει να θεωρείται τυχαία η επανειλημμένη επισήμανση από κυβερνητικά χείλη ότι η Ελλάδα είναι κράτος δικαίου και ότι ως τέτοιο αντιμετωπίζει τους οκτώ Τούρκους στρατιωτικούς, καθώς οι χειρισμοί δεν απειλούν μόνο ευαίσθητες πολιτικές ισορροπίες, αλλά και σοβαρά νομικά ζητήματα, όπως, για παράδειγμα, το καθεστώς «ασφαλούς τρίτης χώρας» που έχει αποδεχθεί (αν και δεν έχει νομοθετήσει) η Ελλάδα μέσω της επιστροφής προσφύγων στην Τουρκία. Με ποιο νομικό επιχείρημα θα αρνείτο η χώρα μας να εκδώσει τους οκτώ στην Τουρκία, όταν αποδέχεται την επιστροφή στη γειτονική χώρα προσφύγων, αποδεχόμενη ότι δεν κινδυνεύει η ζωή τους κι ότι το αίτημά τους θα τύχει δίκαιης μεταχείρισης; Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», μάλιστα, οι σχετικοί προβληματισμοί, ώστε η Ελλάδα να μη βρεθεί υπόλογη για τους χειρισμούς της ενώπιον θεσμών όπως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, είχαν συζητηθεί πρόσφατα σε σύσκεψη που έγινε στο υπουργείο Εξωτερικών υπό τον Νίκο Κοτζιά με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών και νομικών ειδικών.
Σε ό,τι αφορά την υπόθεση των δύο στρατιωτικών ακολούθων της τουρκικής πρεσβείας στην Αθήνα, οι οποίοι διέφυγαν στο εξωτερικό, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου επιβεβαίωσε ότι διέφυγαν στην Ιταλία, αφού ανακλήθηκαν μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος. Διπλωματικοί κύκλοι έλεγαν, πάντως, ότι οι Τούρκοι ακόλουθοι διέφυγαν πριν το υπουργείο Εξωτερικών ειδοποιηθεί ότι ανακλήθηκε η ισχύς των διπλωματικών τους διαβατηρίων.
ΈντυπηΗ ανάσα χρόνου που είχε δοθεί στους οκτώ προκειμένου να προετοιμάσουν την επιχειρηματολογία μέχρι τις 19, 23, 24 και 25 Αυγούστου, όταν και αναμένεται να εμφανιστούν ενώπιον της Υπηρεσίας Ασύλου που θα εξετάσει τα αιτήματά τους, φαίνεται ότι λειτούργησε για τους συνηγόρους τους ως ευκαιρία αναζήτησης εναλλακτικών οδών προκειμένου να μην επιστραφούν στην Τουρκία. Αυτό, παρότι το αίτημα έκδοσής τους, το οποίο, σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, διαβιβάστηκε από την εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης στο τουρκικό υπουργείο Δικαιοσύνης, δεν έχει φθάσει ακόμα επισήμως στην Αθήνα.
Εφόσον το αίτημα για τη χορήγηση πολιτικού ασύλου απορριφθεί –το πιο πιθανό σενάριο–, οι οκτώ μπορούν να προσφύγουν στη δευτεροβάθμια επιτροπή, ενώ αν χρειαστεί, έχουν δικαίωμα να προσφύγουν και στα διοικητικά δικαστήρια. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», εφόσον το αίτημά τους απορριφθεί, θα έχει ριφθεί ο κύβος για την προσφυγή τους στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, οι συνήγοροι των οκτώ ήδη συζητούν τις λεπτομέρειες της προσφυγής και έχουν έρθει σε επαφή με μεγάλα νομικά γραφεία. Και αυτό, διότι το άρθρο 39 του Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου –και εφόσον μια αίτηση ασύλου και παραμονής σε συγκεκριμένη χώρα έχει απορριφθεί– δίνει τη δυνατότητα στο δικαστήριο να αποφασίσει ασφαλιστικά μέτρα και να καθυστερήσει την έκδοση του αιτούντος άσυλο μέχρι να λάβει τελική απόφαση.
Το δικαστήριο δηλαδή μπορεί να αναστείλει σε επίπεδο προσωρινών μέτρων την απόφαση απόρριψης ασύλου (ή έκδοσης). Αν και η νομολογία του δικαστηρίου είναι ρευστή, η πρακτική αυτή ακολουθείται σχεδόν παγίως όταν δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι οι αιτούντες άσυλο θα τύχουν δίκαιης δίκης στη χώρα τους ή όταν κινδυνεύουν να τιμωρηθούν με θανατική ποινή. Πρακτικά κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι εφόσον το δικαστήριο αποφασίσει ασφαλιστικά μέτρα, η χώρα από την οποία έχει ζητηθεί το άσυλο δεν μπορεί να απελάσει τον αιτούντα. Νομικοί κύκλοι έλεγαν ότι σε μια τέτοια περίπτωση η νομολογία του δικαστηρίου είναι πιθανόν να δείξει προς την κατεύθυνση παραμονής των οκτώ στην Ελλάδα μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεση και, πάντως, θα αναστείλει την έκδοσή τους στην Τουρκία.
Ευαίσθητοι χειρισμοί
Μια τέτοια εξέλιξη θα έλυνε τα χέρια της Αθήνας που βρέθηκε εξαρχής παγιδευμένη σε μια κρίσιμη πολιτικά και διπλωματικά υπόθεση και προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην υποχρέωσή της να τηρήσει τα προβλεπόμενα από το ελληνικό και διεθνές δίκαιο και να μη διακινδυνεύσει τη διατάραξη των σχέσεων με τη γειτονική χώρα. Δεν πρέπει να θεωρείται τυχαία η επανειλημμένη επισήμανση από κυβερνητικά χείλη ότι η Ελλάδα είναι κράτος δικαίου και ότι ως τέτοιο αντιμετωπίζει τους οκτώ Τούρκους στρατιωτικούς, καθώς οι χειρισμοί δεν απειλούν μόνο ευαίσθητες πολιτικές ισορροπίες, αλλά και σοβαρά νομικά ζητήματα, όπως, για παράδειγμα, το καθεστώς «ασφαλούς τρίτης χώρας» που έχει αποδεχθεί (αν και δεν έχει νομοθετήσει) η Ελλάδα μέσω της επιστροφής προσφύγων στην Τουρκία. Με ποιο νομικό επιχείρημα θα αρνείτο η χώρα μας να εκδώσει τους οκτώ στην Τουρκία, όταν αποδέχεται την επιστροφή στη γειτονική χώρα προσφύγων, αποδεχόμενη ότι δεν κινδυνεύει η ζωή τους κι ότι το αίτημά τους θα τύχει δίκαιης μεταχείρισης; Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», μάλιστα, οι σχετικοί προβληματισμοί, ώστε η Ελλάδα να μη βρεθεί υπόλογη για τους χειρισμούς της ενώπιον θεσμών όπως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, είχαν συζητηθεί πρόσφατα σε σύσκεψη που έγινε στο υπουργείο Εξωτερικών υπό τον Νίκο Κοτζιά με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών και νομικών ειδικών.
Σε ό,τι αφορά την υπόθεση των δύο στρατιωτικών ακολούθων της τουρκικής πρεσβείας στην Αθήνα, οι οποίοι διέφυγαν στο εξωτερικό, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου επιβεβαίωσε ότι διέφυγαν στην Ιταλία, αφού ανακλήθηκαν μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος. Διπλωματικοί κύκλοι έλεγαν, πάντως, ότι οι Τούρκοι ακόλουθοι διέφυγαν πριν το υπουργείο Εξωτερικών ειδοποιηθεί ότι ανακλήθηκε η ισχύς των διπλωματικών τους διαβατηρίων.
