Ελληνοτουρκική συνδιαχείριση του Aιγαίου με "αφεντικό" την Frontex

Της Κύρας Αδάμ  Με μία εξαιρετικά ασυνήθιστη, για τα διμερή και διεθνή δεδομένα, κίνηση, η Ελλάδα και η Τουρκία με τρόπο ξαφνικό, ταυτόχρονο και απολύτως συντονισμένο, απέσυραν στα μουλωχτά προχθές από τη διεθνή κυκλοφορία τις πλήρως αντιτιθέμενες διεθνείς αγγελίες τους (ΝΟΤΑΜ) που είχαν εκδώσει στις 3 Δεκεμβρίου για την τουρκική θαλάσσια Έρευνα και Διάσωση στο Αιγαίο, χωρίς να εκδώσουν νέες ΝΟΤΑΜ, ακυρωτικές των προηγουμένων, και χωρίς να εξηγήσουν δημοσίως την αναγκαιότητα αυτών των κινήσεων.

Οι σιωπηλές αποσύρσεις της ελληνικής και τουρκικής ΝΟΤΑΜ για το επίμαχο θέμα της θαλάσσιας έρευνας και Διάσωσης στο Αιγαίο,(SAR), καθώς οι προσφυγικές ροές από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά του Αν. Αιγαίου συνεχίζονται, συμπίπτουν χρονικώς με τη δημοσίευση της κοινής γαλλογερμανικής επιστολής προς τον αρμόδιο Επίτροπο Δ. Αβραμόπουλο και δι’ αυτού στον πρόεδρο της Κομισιόν, κ Γιούνκερ, με την οποία ζητούν να διευρυνθούν οι αρμοδιότητες της FRONTEX ώστε αυτή να αναλαμβάνει αυτοβούλως πρωτοβουλίες για τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, χωρίς προηγούμενο αίτημα κράτους μέλους.Είναι προφανές ότι το θέμα αφορά σχεδόν αποκλειστικώς στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ στα ελληνικά νησιά του Αν. Αιγαίου,  που αποτελούν και την πύλη εισόδου των προσφύγων από την Τουρκία, η οποία μόλις πριν από 10 ημέρες ήρθε σε Συμφωνία Κορυφής με την ΕΕ για το προσφυγικό.

Το θέμα της ενίσχυσης των αρμοδιοτήτων της FRONTEX στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ αναμένεται να συζητηθεί στη Σύνοδο Κορυφής της 15ης Δεκεμβρίου, και είναι προφανές ότι η Κομισιόν, αλλά και η πλειοψηφία των εταίρων, θέλουν να προλάβουν και, στην καλύτερη περίπτωση, να συντονίσουν, τις αντιτιθέμενες θέσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας σε ό,τι αφορά στην Έρευνα και Διάσωση στην θαλάσσια περιοχή των ελληνικών νήσων του Αν. Αιγαίου, ύστερα μάλιστα από τις πολλαπλές αλλά αποτυχημένες προσπάθειες Μέρκελ – Γιούνκερ να συμφωνηθούν κοινές ελληνοτουρκικές περιπολίες στο Αιγαίο…

Μέχρι στιγμής τουλάχιστον δεν έχει γίνει δημοσίως γνωστό, αν οι ξαφνικές και σιωπηλές κινήσεις Αθήνας και Άγκυρας για τις επιχειρήσεις SAR στο Αιγαίο είναι αποτέλεσμα συντονισμένων ευρωπαϊκών κινήσεων και παραινέσεων προς τις δύο πλευρές, έτσι ώστε η μεν Ελλάδα να μην επιμείνει, όλες οι κινήσεις της FRONTEX να τεθούν υπό τον αποκλειστικό ελληνικό έλεγχο, η δε Τουρκία, να μην εκβιάζει την FRONTEX απαιτώντας τον έλεγχο των επιχειρήσεων SAR από τη μέση του Αιγαίου και ανατολικά.

Η πρωτοφανής και… πρωτότυπη μουγκή απόσυρση της ελληνικής και τουρκικής ΝΟΤΑΜ για SAR στο Αιγαίο ξεκίνησε στις 3 Δεκεμβρίου όταν η ΥΠΑ Ελλάδας εξέδωσε τη διεθνή αγγελία Α2500/15 για εκτέλεση τουρκικών δραστηριοτήτων Έρευνας και Διάσωσης στο Αιγαίο.

Στη ΝΟΤΑΜ αυτή η ΥΠΑ επεσήμανε ότι επειδή η τουρκική Έρευνα και Διάσωση θα διεξαχθεί εντός του FIR Αθηνών, τα τουρκικά μέσα SAR οφείλουν να συντονίζονται με το συντονιστικό κέντρο ΕΚΣΕΔ του Πειραιά, που είναι υπεύθυνο για την περιοχή στο FIR Αθηνών.

Όμως λίγες ώρες αργότερα, ήλθε η τουρκική απάντηση με την έκδοση διεθνούς ΝΟΤΑΜ Α5576/15.

Με τη ΝΟΤΑΜ αυτή η Τουρκία δηλώνει διεθνώς ότι η περιοχή στο Αιγαίο ανήκει στην Τουρκία, σύμφωνα με τη Σύμβαση του Αμβούργου 1979 του ΙΜΟ (Διεθνούς Οργανισμού Ναυσιπλοΐας) και τα τουρκικά μέσα θα συντονίζονται μόνον με τις τουρκικές αρχές.

Έτσι στην πράξη, η Τουρκία αναγγέλλει διεθνώς την ενεργοποίηση και εφαρμογή του τουρκικού νόμου 24611/12 Δεκεμβρίου 2001, σύμφωνα με τον οποίο SAR από τη μέση του Αιγαίου και ανατολικά εκτελεί μόνον η Τουρκία...

(Ο χάρτης που αναρτάται είναι ο επίσημος τουρκικός χάρτης του ν 24611/12 και με την κόκκινη γραμμή φαίνεται ευκρινέστατα ότι η Τουρκία έχει μοιράσει το Αιγαίο ακριβώς στη μέση για την Έρευνα και Διάσωση)

Ο Χουντίνι των ΝΟΤΑΜ

Στις 3 Δεκεμβρίου, όπως φαίνεται στο παραπάνω έγγραφο, η τουρκική ΝΟΤΑΜ Α5576/15 εγγράφεται στις διεθνείς αναγγελίες του FIR Kωνσταντινούπολης, με την οποία αναγγέλλει ότι η τουρκική περιοχή Έρευνας και Διάσωσης  είναι το μισό Αιγαίο.

Στις 7 Δεκεμβρίου η ΝΟΤΑΜ αυτή έχει ως δια μαγείας εξαφανιστεί από τον ίδιο πίνακα.

Το ίδιο ακριβώς έχει συμβεί και στον πίνακα των ΝΟΤΑΜ του FIR Αθηνών για την ελληνική ΝΟΤΑΜ Α2500/15.

Η ιστορία των ειχειρήσεων SAR στο Αιγαίο

Σημειώνεται ότι η προκλητική κίνηση της Τουρκίας για το μοίρασμα του Αιγαίου, που είναι και μόνιμος στόχος της, σημειώθηκε στις 3 Δεκεμβρίου,  δηλαδή μόλις 5 ημέρες μετά τη Σύνοδο Κορυφής ΕΕ-Τουρκίας, με τα πολλαπλά πολιτικά δώρα των ευρωπαίων στην Άγκυρα,  αλλά και την ενεργοποίηση του Σχεδίου Δράσης ΕΕ – Τουρκίας, με τα πολλά και ασαφή σημεία για την τουρκική συνεισφορά και συνεργασία στη διάσωση των προσφύγων από τις τουρκικές στις ελληνικές ακτές.

Η Αθήνα, ως γνωστόν τα αποδέχθηκε όλα χωρίς καμία ανάμειξη της στη διαπραγμάτευση ώστε να υπενθυμίσει και καταγράψει εκ νέου την διεθνή αρμοδιότητα της Ελλάδας για τον έλεγχο και συντονισμό των επιχειρήσεων μέσα στην περιοχή του FIR Αθηνών, δηλαδή μέχρι τα δυτικά σύνορα της Τουρκίας.

Ο γρίφος των θαλασσίων επιχειρήσεων Έρευνας και Διάσωσης στο Αιγαίο έχει την μικρή αλλά πολύ σοβαρή ιστορία του. Εν ολίγοις, στη Σύμβαση του Αμβούργου για τον ΙΜΟ, το 1979, το άρθρο 214 επιβάλλει-υποχρεώνει την Ελλάδα και την Τουρκία να διαπραγματευθούν και συμφωνήσουν την οριοθέτηση των θαλασσίων περιοχών τους εντός των οποίων η κάθε χώρα θα είναι αποκλειστικά αρμόδια και υπεύθυνη για τη θαλάσσια Έρευνα Διάσωση (SAR) στο Αιγαίο. Μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει τέτοια συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία.

Ωστόσο το άρθρο 215 ορίζει ότι σε περίπτωση μη ύπαρξης συμφωνίας,  κάθε χώρα μπορεί να ορίσει τη δική της περιοχή, με τρόπο που να εξυπηρετείται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο η Θαλάσσια Έρευνα – Διάσωση των θαλασσίων ατυχημάτων και να ενημερώνει τον ΙΜΟ, υπεύθυνο Οργανισμό για τη διεθνή ναυσιπλοΐα και τη Θαλάσσια Έρευνα και Διάσωση.

Από την άλλη, ο ICAO, διεθνής οργανισμός Αεροναυτιλίας, με τη σύμφωνη γνώμη της Τουρκίας, έχει καθορίσει τα όρια του FIR Αθηνών ως περιοχή Έρευνας και Διάσωσης της Αθήνας για τα αεροπορικά ατυχήματα, η οποία ασκείται και ενεργοποιείται από το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας – Διάσωσης ( ΕΚΣΕΔ) με έδρα τον Πειραιά, υπαγόμενο στο ΛΣ και το ΓΕΑ.

Η Τουρκία ζήτησε από τον ΙΜΟ το 1980 να εγκρίνει το μισό Αιγαίο ως περιοχή Έρευνας και Διάσωσης της Άγκυρας, ζητώντας ακόμα τη δημιουργία και 11 θαλασσίων πεδίων βολής. Το τουρκικό αίτημα απορρίφθηκε.

Η Άγκυρα επανήλθε όμως δριμύτερη και ξαφνικά το 2001 η τουρκική Εθνοσυνέλευση ψήφισε τον τουρκικό νόμο 24611 με τον οποίο ορίζει μονομερώς το μισό Αιγαίο και το βόρειο τμήμα του FIR Λευκωσίας ως περιοχή της Άγκυρας για θαλάσσια Έρευνα και Διάσωση (σ.σ. βλέπε τουρκικό χάρτη). Ο ΙΜΟ δυστυχώς,  χωρίς να υπάρξει τότε αντίδραση της Αθήνας, συμπεριέλαβε τον τουρκικό νόμο στο διεθνές εγχειρίδιο του που αφορά σε θαλάσσια Έρευνα και Διάσωση.

Έτσι, το χρόνιο αυτό πρόβλημα ανακυκλώνεται και μεγεθύνεται τώρα με την ευρωπαϊκή ανάγκη έλεγχου και περιορισμών των προσφυγικών ροών από την Τουρκία στην Ελλάδα.

Η προχθεσινή απόσυρση -ύστερα από ευρωπαϊκές παρεμβάσεις- των σχετικών διεθνών ΝΟΤΑΜ Αθήνας και Άγκυρας για SAR στο Αιγαίο, κατ’ ουσίαν δεν δρα υπέρ των ελληνικών συμφερόντων και αρμοδιοτήτων στο Αιγαίο. Και αυτό γιατί η απόσυρση της ελληνικής ΝΟΤΑΜ για την ελληνική αρμοδιότητα επιχειρήσεων SAR στο Αιγαίο, δεν είχε ως προϋπόθεση την απόσυρση του τουρκικού νόμου 24611, αλλά ούτε συνοδεύτηκε με αίτημα στον ΙΜΟ για την ακύρωση της τουρκικής ΝΟΤΑΜ που στην ουσία διχοτομεί το Αιγαίο,  αλλά και την Κύπρο, τουλάχιστον μέχρι ότου επέλθει συμφωνία καθορισμού των ναυτικών περιοχών Έρευνας και Διάσωσης.

Με την ταχυδακτυλουργική εξαφάνιση των δυο ΝΟΤΑΜ για την θαλάσσια έρευνα και Διάσωση στην περιοχή,  το μισό Αιγαίο μετατρέπεται σε μια αλληλεπικαλυπτόμενη περιοχή αρμοδιοτήτων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, με άγνωστες για την ώρα μελλοντικές συνέπειες…