του Sinan Ulgen-Τον Ιούνιο, το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ της
Τουρκίας έχασε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία για πρώτη φορά στα 13
χρόνια που είναι στην εξουσία. Αλλά, ύστερα από μια συντριπτική νίκη
στις νέες εκλογές που διεξήχθησαν στις αρχές του μήνα, επιστρέφει πλέον
σταθερά στο τιμόνι της χώρας. Υποστηριζόμενο σθεναρά από τον Τούρκο
πρόεδρο Recep Tayyip Erdogan, το ΑΚΡ κέρδισε το 49% των ψήφων με μια
εκστρατεία που έδωσε έμφαση στην πολιτική σταθερότητα. Το εύρος της
νίκης του ΑΚΡ θα έχει σημαντικές επιπτώσεις για την εξωτερική πολιτική
της Τουρκίας.
Η ισχυρή κυβέρνηση η οποία τώρα θα
εγκατασταθεί στην Άγκυρα, θα έχει ένα σημαντικό περιθώριο ελιγμών στις
επιλογές της εξωτερικής πολιτικής. Σε σχέση με πολλές άλλες κυβερνήσεις
στην Ευρώπη, δεν θα έχει απλώς την πολυτέλεια να είναι ένας
αποκλειστικός ιδιοκτήτης της εκτελεστικής εξουσίας, αλλά μπορεί επίσης
να εκμεταλλευτεί την απουσία βραχυπρόθεσμων προεκλογικών υπολογισμών,
καθώς οι επόμενες εκλογές έχουν οριστεί για το 2019.
Η νέα κυβέρνηση μπορεί επομένως να
υιοθετήσει νέες πρωτοβουλίες εξωτερικής πολιτικής, σχεδόν σε απομόνωση
της δυναμικής του τοπικού περιβάλλοντος. Έχει λίγα να φοβηθεί από
οποιαδήποτε εσωτερική αντίδραση, ιδιαίτερα από το ισχυρό εθνικιστικό
τμήμα της χώρας. Το περιθώριο της νίκης πρακτικά δημιουργεί το κατάλληλο
πλαίσιο για την λήψη αποφάσεων στην εξωτερική πολιτική, που έχει την
δυνατότητα να επιτρέπει στην Τουρκία να κερδίσει ξανά το διπλωματικό της
πρεστίζ και να αποκαταστήσει τον ρόλο της ως απαραίτητος σύμμαχος της
Δύσης.
Η σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη θα είναι
μεταξύ των πρώτων που θα επηρεαστούν από αυτή την μεταμόρφωση. Η νέα
τουρκική κυβέρνηση μπορεί τώρα να υποστηρίξει μια λύση για την Κύπρο, σε
μια στιγμή που οι διαπραγματεύσεις μέσω του ΟΗΕ μεταξύ των δύο
κοινοτήτων, πλησιάζουν την ολοκλήρωσή τους. Η επίλυση αυτής της
παγωμένης διαμάχης στην Ανατολική Μεσόγειο θα είναι ένα σημαντικό
επίτευγμα για μια περιοχή που άλλες συγκρούσεις συνεχίζουν να μαίνονται.
Θα δώσει μια σημαντική ώθηση στις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ.
Όσον αφορά το ζήτημα των προσφύγων, η
Τουρκία έχει επίσης ενισχυμένη θέση. Η Άγκυρα βρίσκεται τώρα σε μια θέση
όπου μπορεί να προσφέρει ό,τι χρειάζεται η Ευρώπη. Προκειμένου να
διατηρήσει τη συνοχή του σχεδίου της για επανεγκατάσταση των Σύριων
προσφύγων στις χώρες της Ευρώπης, η ΕΕ θέλει την μακροπρόθεσμη
συνεργασία της Τουρκίας με μια σταθερή δέσμευση για την διαχείριση της
ομαλής ροής των Σύριων προσφύγων. Ωστόσο αυτή η προσδοκία μπορεί να
εκπληρωθεί μόνο εάν ο τεράστιος αριθμός των Σύρων που αυτή τη στιγμή
φιλοξενούνται στην Τουρκία, τους δοθούν οικονομικές προοπτικές. Η
Τουρκία μπορεί τώρα πιο εύκολα να εξετάσει ένα σταδιακό άνοιγμα της
αγοράς απασχόλησης στους Σύριους, επιτρέποντας σε αυτόν τον μεγάλο
πληθυσμό να αναζητήσει επιλογές για ενσωμάτωση και απασχόληση. Ως
αντάλλαγμα η Τουρκία μπορεί να πιέσει την Ευρώπη για την αποδοχή της
αρχής της κατανομής των βαρών για τους πρόσφυγες, να προχωρήσει το
αίτημά της για ελεύθερη visa και μια αναζωογόνηση της καθυστερημένης
διαδικασίας ένταξης.
Ένα εξίσου δύσκολο έργο που
αντιμετωπίζουν οι Τούρκοι φορείς χάραξης πολιτικής, θα είναι η
διευθέτηση του κουρδικού ζητήματος της χώρας. Με την άνετη πλειοψηφία
της στην Βουλή, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να αναμένεται ότι θα
επαναφέρει τις συνομιλίες με τους εκπροσώπους του κουρδικού πολιτικού
κινήματος. Μια λύση θα επηρεάσει θετικά το αίτημα για ειρήνη και
σταθερότητα στη Συρία. Επίσης θα διασφαλίσει μια καλύτερη συνοχή μεταξύ
της συμμαχίας κατά του Ισλαμικού Κράτους, με την Άγκυρα να ανησυχεί
λιγότερο για την υποστήριξη των Κούρδων της Συρίας, ως ένα
αποτελεσματικό στοιχείο επί τω έργω, εναντίον των τζιχαντιστων.
Οι πρωτοβουλίες αυτές θα συμπληρώσουν
την συνεχιζόμενη μεταμόρφωση του οράματος εξωτερικής πολιτικής της
Άγκυρας. Αντιμέτωπη με τις μοιραίες συνέπειες του ακτιβισμού στη Μέση
Ανατολή, η οποία έχει αφήσει την Τουρκία με μια φθίνουσα επιρροή και με
ένα ακόμη μικρότερο έπαινο από περιφερειακούς φίλους, η Άγκυρα έχει
ξεκινήσει μια εκ νέου αξιολόγηση της εξωτερικής της πολιτικής, ακόμη και
πριν από τις εκλογές. Μια πιο ρεαλιστική αξιολόγηση των ικανοτήτων της,
κατέληξε σε μια αλλαγή της πολιτικής της στην Συρία, καθώς η Άγκυρα
εγκατέλειψε την κατηγορηματική αντίδραση για την κατανομή ρόλου στο
καθεστώς του Σύριου προέδρου Bashar al-Assad στις διαπραγματεύσεις για
το μέλλον της Συρίας. Την ίδια στιγμή, η Τουρκία συμφώνησε να είναι στην
πρώτη γραμμή του αγώνα κατά της ISIS, αφαιρώντας ένα σημείο σύγκρουσης
με τους συμμάχους στη Δύση.
Αλλά αυτή η πιο αισιόδοξη αξιολόγηση της
τουρκικής εξωτερικής πολιτικής θα εξαρτηθεί κατά πολύ από το πώς ο
πρόεδρος Erdogan και η ηγεσία του ΑΚΡ θα εκμεταλλευτούν και θα
ερμηνεύσουν αυτή την μεγάλη εκλογική τους νίκη. Η ελπίδα είναι ότι θα
πρέπει να ερμηνεύσουν αυτές τις εκλογές ως μια στήριξη στην τουρκική
εξωτερική πολιτική που τώρα μεταμορφώνεται, κυρίως λόγω πιο ρεαλιστικής
και λιγότερο ιδεολογικής προοπτικής για περιφερειακή δυναμική. Η
εναλλακτική είναι μια επιστροφή στις με υπερβολική αυτοπεποίθηση
πολιτικές της εποχής μετά από την Αραβική Άνοιξη, που υποστηρίχθηκαν από
μια ρομαντική αφήγηση της οθωμανικής κληρονομιάς. Είναι αυτή η κρίσιμη
επιλογή που θα διαμορφώσει την μελλοντική τροχιά της περιφερειακής
διπλωματίας της Τουρκίας.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Newsweek
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:
http://carnegieeurope.eu/2015/11/03/what-akp-s-resounding-victory-means-for-turkey-s-foreign-policy/ikt2
