Του Μάριου Πουλλάδου-ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΓΓΥΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΤΟΥ «ΓΑΛΑΤΙΚΟΥ ΧΩΡΙΟΥ»Τους κινδύνους της αποστρατιωτικοποίησης και τη σημασία διατήρησης και ενίσχυσης των Ένοπλων Δυνάμεων της ΚΔ, ανέλυσαν οι Άντης Λοΐζου, Νικόλας Στυλιανού και Σιλουανός Νικολάου
«Οι Ένοπλες Δυνάμεις καθιστούν το κυπριακό κράτος ισότιμο παίκτη στο διεθνές σύστημα, κράτος το οποίο εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του, είναι κυρίαρχο και παροχέας ασφάλειας από ιδίους πόρους», δήλωσε ο υπ. διδάκτωρ Νικόλας Στυλιανού «Η πρότασή μου είναι η δημιουργία εκ του μηδενός μεικτών ένοπλων δυνάμεων, οι οποίες θα συνεκπαιδεύονται και θα συνεργάζονται σε ένα ενιαίο κράτος», υπογράμμισε ο συνταγματάρχης ε/α Άντης Λοΐζου
Ένα από τα πιο δυσεπίλυτα ζητήματα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, το οποίο η τ/κ πλευρά και η Τουρκία σκοπίμως επιθυμούν να αφεθεί τελευταίο προς συζήτηση, αποτελεί αδιαμφισβήτητα το θέμα των εγγυήσεων και των παραμέτρων ασφάλειας στη μετά τη λύση εποχή. Το συγκεκριμένο θέμα αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης σε εκδήλωση που διοργάνωσε την προηγούμενη εβδομάδα στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, στη Λευκωσία, η ανεξάρτητη πρωτοβουλία «Γαλατικό Χωριό».
Τίτλος της εκδήλωσης ήταν «Ασφάλεια και Εγγυήσεις στην "υπό μετεξέλιξη" Κυπριακή Δημοκρατία», με κύριους ομιλητές τον Συνταγματάρχη εν αποστρατεία Άντη Λοΐζου, τον υποψήφιο διδάκτορα σε θέματα Ασφάλειας και Πληροφοριών Νικόλα Στυλιανού και το Μέλος της Διαδικτυακής Ομάδας της πρωτοβουλίας Σιλουανό Νικολάου. Το «παρών» τους στην εκδήλωση έδωσαν αρκετοί πολιτικοί, βουλευτές, αλλά και φοιτητές, που είχαν την ευκαιρία να υποβάλουν ερωτήματα και να προβούν σε διάλογο με τους ομιλητές, παραθέτοντας τις απόψεις και τις ανησυχίες τους.
Συνθήκη Εγγυήσεων και Τουρκία
Οι ομιλητές επιχείρησαν να καταπιαστούν πλήρως με τα ζητήματα της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων από το 1960 μέχρι και σήμερα, καθώς και με το πώς αυτά τίθενται σήμερα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αναφερόμενος στη Συνθήκη Εγγυήσεων (Ελλάδας, Τουρκίας, Ηνωμένου Βασιλείου) ο Υποψήφιος Διδάκτωρ Νικόλας Στυλιανού σημείωσε αρχικά πως αυτή ικανοποιεί τις κύριες τουρκικές απαιτήσεις, που είχαν διαμορφωθεί κατά κόρον από τους Φατίν Ζορλού και Νιχάτ Ερίμ περί τα μέσα της δεκαετίας του ’50, μέσω του αποκλεισμού της ένωσης ολόκληρης ή τμήματος της Κύπρου με την Ελλάδα και μέσω της ιδιότητάς της ως εγγυητικής δύναμης με μονομερή επεμβατικά δικαιώματα. «Η Συνθήκη Εγγυήσεως αποτυπώνει πρακτικά την τουρκική στρατηγική στοχοθεσία για την Κύπρο, αποκλείοντας την ένωση με την Ελλάδα, είτε τη διχοτόμηση», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Θέσεις ε/κ πλευράς για εγγυήσεις και ασφάλεια
Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στη βασική διαχρονική επιδίωξη της ε/κ πλευράς κατά τις συνομιλίες, που είναι η αποστρατιωτικοποίηση, σημειώνοντας ωστόσο ότι αυτή είχε εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο στην κατάσταση πραγμάτων πριν και μετά το 1974. «Η αποστρατιωτικοποίηση πριν από το 1974 συνδέθηκε με την επιδίωξη της ε/κ πλευράς για κατάργηση των Συνθηκών Εγγυήσεως και Συμμαχίας και παράλληλη κατάργηση της Ε.Φ. Μετά το 1974, όμως, η αποστρατιωτικοποίηση απέκτησε νέο περιεχόμενο: αποχώρηση τουρκικών στρατευμάτων, με παράλληλη διάλυση Ε.Φ., Δυνάμεων Εφεδρείας κ.ο.κ., δηλαδή πλήρη αποστρατιωτικοποίηση», είπε, προσθέτοντας:
«Η αποστρατιωτικοποίηση περιλαμβάνεται στις ομόφωνες αποφάσεις Εθνικού Συμβουλίου του 1/1989 και κωδικοποιείται ως στρατηγική επιδίωξη από την ε/κ πλευρά και, ενώ περιλαμβάνεται στις προτάσεις Κυπριανού προς τον ΓΓ ΟΗΕ το 1984, αποτελεί επίσημη θέση και αίτημα της ε/κ πλευράς από τον 12/1993, με την επιστολή του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας, Γλαύκου Κληρίδη, προς τον ΓΓ του ΟΗΕ, Butros Butros Ghali».
Κριτική επί των θέσεων ε/κ πλευράς
Χαρακτηρίζοντας ως απαράδεκτη τη θέση της πλευράς μας για αποστρατιωτικοποίηση, ο κ. Στυλιανού δήλωσε πως αυτή είναι επιζήμια για την ασφάλεια του κυπριακού Ελληνισμού και αντίκειται στο κοινοτικό κεκτημένο και στο διεθνές δίκαιο, αφού αποκλείει την Κυπριακή Δημοκρατία από τη συμμετοχή στην ΚΕΠΠΑ και τα κέντρα λήψεως αποφάσεων της ΕΕ για κορυφαία ζητήματα άμυνας και ασφάλειας, μειώνει τη δυνατότητα εκτέλεσης των κορυφαίων υποχρεώσεών της (έλεγχος FIR, έρευνα και διάσωση, χωρικά ύδατα, ΑΟΖ), μειώνει τη δυνατότητα αντιμετώπισης των σύγχρονων προκλήσεων ασφάλειας (τρομοκρατία, παράνομη μετανάστευση, διασπορά όπλων μαζικής καταστροφής, μεταξύ άλλων) και, τέλος, στερεί το δικαίωμα της ΚΔ για χρήση του δικαιώματος της αυτοάμυνας, όπως αυτό προνοείται εκ του άρθρου 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ.
Προτεινόμενη στρατηγική
Σύμφωνα με τον ίδιο, θέση μας πρέπει να είναι η κατάργηση των Συνθηκών Εγγυήσεως και Συμμαχίας, μέσω των οποίων ικανοποιούνται οι στρατηγικοί στόχοι της Τουρκίας για έλεγχο επί ολόκληρης της Κύπρου και την καθιστούν όμηρο των τουρκικών ΕΔ, η διατήρηση των Ενόπλων Δυνάμεων βάσει του Άρθρου 51 ΚΧ ΟΗΕ, που παρέχει το δικαίωμα στην αυτοάμυνα. «Μόνο με την ύπαρξη ιδίων ΕΔ, η ιδιότητά μας ως ΚΜ της ΕΕ λειτουργεί και ως εγγυητής για την ασφάλεια και την εδαφική ακεραιότητα ολόκληρου του κράτους, χωρίς επιπλέον ρυθμίσεις, που θα την καθιστούν όμηρο ξένων δυνάμεων. Κανένα κράτος-μέλος του ΟΗΕ δεν είναι αποστρατιωτικοποιημένο.
Ακόμα και ορισμένα κράτη που δεν διατηρούν ίδιες ΕΔ, διατηρούν δεσμευτικές αμυντικές συμφωνίες με συλλογικούς οργανισμούς ασφάλειας και μεγάλες δυνάμεις», είπε καταληκτικά, σημειώνοντας ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις καθιστούν το κυπριακό κράτος ισότιμο παίκτη στο διεθνές σύστημα, κράτος το οποίο εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του, είναι κυρίαρχο και παροχέας ασφάλειας από ιδίους πόρους. «Σ’ αυτό το πλαίσιο, ενισχυτικό προς το status της Κυπριακής Δημοκρατίας θα ήταν οπωσδήποτε η ένταξή μας σε συλλογικούς οργανισμούς ασφάλειας, όπως ο Συνεταιρισμός για την Ειρήνη», είπε.
Συνυφασμένη με τη γεωγραφία η ασφάλεια
Από την πλευρά του, ο Συνταγματάρχης εν αποστρατεία Άντης Λοΐζου προέβη σε μια γεωπολιτική ανάλυση των δεδομένων ασφαλείας διάφορων χωρών με επίκεντρο τη Μέση Ανατολή, σημειώνοντας αρχικά ότι στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, πρωταρχικό ρόλο κατέχει η γεωγραφία. Αναφερόμενος αρχικά στο Λουξεμβούργο, τόνισε ότι αυτό βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης, συνορεύει με φιλικά κράτη και, παρ’ όλα αυτά, ακόμη διαθέτει στρατό.
Όσον αφορά την Κύπρο, σημείωσε ότι είναι ένα κράτος υπερδιπλάσιο σε πληθυσμό από το Λουξεμβούργο και βρίσκεται σε μια περιοχή όπου όλα τα γειτονικά κράτη είναι ανελεύθερα ή έχουν μεγάλα προβλήματα. Συγκεκριμένα, για την Τουρκία σημείωσε ότι προσπαθεί να υπερσκελίσει το Ισραήλ έχοντας παράλληλα πυρηνικές επιδιώξεις και η γειτονική Συρία ταλανίζεται από μακροχρόνιο εμφύλιο πόλεμο, με ενσωματωμένα εδάφη από την Τουρκία (Αλεξανδρέττα).
Το πρώην Λας Βέγκας της Μεσογείου, ο Λίβανος, που ήταν το πρότυπο ευημερίας και ανάπτυξης από τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι το 1975 βρίσκεται, όπως είπε, σε κακές πολιτικές σχέσεις με τη Συρία και το Ισραήλ, το οποίο είναι μια από τις πιο ισχυρές χώρες της περιοχής κατέχοντας πυρηνικά όπλα. Στη μέση των κρατών αυτών βρίσκεται, όπως σημείωσε, η Κύπρος, με «σοφούς» πολιτικούς που επιθυμούν αποστρατιωτικοποίηση.
Ο κίνδυνος της αποστρατιωτικοποίησης
Κάνοντας μιαν ανάλυση της επιθετικής διάταξης των τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο, ο κ. Λοΐζου τόνισε ότι η πλευρά μας διαθέτει μια υποτυπώδη Εθνική Φρουρά, ενώ παράλληλα γίνονται προσπάθειες μείωσης της στρατιωτικής θητείας, με δικαιολογία την αντικατάστασή τους από μόνιμο προσωπικό. «Τα θέματα άμυνας και ασφάλειας στο πλαίσιο λύσης του Κυπριακού, δυστυχώς οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις μας τα μελετούν ακροθιγώς», είπε, προσθέτοντας ότι αν η Κύπρος μείνει αποστρατιωτικοποιημένη ως ενιαίο κράτος θα σταθμεύουν εδώ τουρκικές και ελληνικές δυνάμεις ξηράς, τη στιγμή που ως νησί χρειάζεται αεροναυτικές δυνάμεις για προάσπιση της ασφάλειας.
«Επομένως, στην Κύπρο θα υπάρχουν δύο αεροναυτικές δυνάμεις, η Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο μέσω των Βρετανικών Βάσεων», εξήγησε. Όσον αφορά τη διατήρηση αεροναυτικών βάσεων εκ μέρους της Τουρκίας, είπε πως η Άγκυρα έχει συνάψει πέραν των 60 συμβάσεων με το ψευδοκράτος, με αποτέλεσμα στη μετά τη λύση εποχή να της παρέχεται ο πλήρης έλεγχος του νησιού. Παράλληλα, σημείωσε πως στην περίπτωση που βρεθεί μια λύση, η Τουρκία επιδιώκει τη δημιουργία ξεχωριστών ένοπλων δυνάμεων, πράγμα που δεν υφίσταται σε κανένα ομόσπονδο κράτος.
«Η πρότασή μου είναι η δημιουργία εκ του μηδενός μεικτών ένοπλων δυνάμεων, οι οποίες θα συνεκπαιδεύονται και θα συνεργάζονται σε ένα ενιαίο κράτος», υπογράμμισε. Τέλος, ασκώντας κριτική στη διαχείριση των ζητημάτων ασφαλείας από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, ο κ. Λοΐζου είπε πως τα κονδύλια που αφορούν την άμυνα είναι ελάχιστα, ενώ απουσιάζουν οι προβλεπόμενες ασκήσεις.
Εκτός πραγματικότητας η μείωση θητείας
Στη δική του τοποθέτηση, το μέλος της πρωτοβουλίας «Γαλατικό Χωριό» Σιλουανός Νικολάου σημείωσε πως, δυστυχώς, σήμερα οι πολιτικοί μας δεν έχουν κανένα όραμα για την άμυνα της Κύπρου. «Το μόνο που αναφέρουν κατά καιρούς είναι η στείρα άποψη μείωσης της θητείας, προκειμένου βέβαια να γίνουν αρεστοί στους νέους, γιατί, κατά την έκφραση κάποιων, οι νέοι πρέπει να έχουν όνειρα και δεν πρέπει η εικοσιτετράμηνη θητεία να τα ανακόπτει. Θεωρώ όμως ότι μια τέτοια άποψη είναι εκτός πραγματικότητας.
Αφενός γιατί έχουμε μια ημικατεχόμενη πατρίδα και μια συνεχή απειλή από την Τουρκία και αφετέρου στην περιοχή μας τις τελευταίες δεκαετίες, πόσω μάλλον σήμερα, γίνονται αναταράξεις και πόλεμοι», δήλωσε ο κ. Νικολάου και διερωτήθηκε κατά πόσο μια ημικατεχόμενη χώρα, όπως η Κύπρος, στο μέσο πολέμων και συρράξεων, θα μπορούσε να μείνει αποστρατιωτικοποιημένη και με ποιο τρόπο θα μπορούσε να εγγυηθεί την ασφάλεια των πολιτών της και τη συνέχιση του πολιτισμού της, που διατηρείται εδώ και χιλιάδες χρόνια.
