Δεκαέξι χρόνια απουσίας του Γιάννου Κρανιδιώτη και
λογικά το κενό θα έπρεπε να συμπληρωθεί. Όμως, όσο περνά ο καιρός τόσο
το κενό γίνεται ακόμα πιο αισθητό και πιο δυσαναπλήρωτο. Οι ευαισθησίες,
οι λεπτές ισορροπίες, η συνεχής επαγρύπνηση για την Κύπρο, ας μη
γελιόμαστε, δεν είναι ίδια χωρίς τον Κρανιδιώτη στην Αθήνα. Όχι γιατί
έλειψε το συνεχές ενδιαφέρον για την Κύπρο. Όμως, η παρουσία του έδινε
το μέτρο της βαθιάς γνώσης, του συνδετικού κρίκου Ελλάδας - Κύπρου, των
ειδικών ευαισθησιών, της οριοθέτησης των λεπτών γραμμών, της ιστορικής
γένεσης και διαδρομής του Κυπριακού και των επιβαλλόμενων στην εκάστοτε
συγκυρία χειρισμών.
Ο Κρανιδιώτης δεν υπήρξε απλώς ένας ακούραστος αγωνιστής για τα δίκαια
του Ελληνισμού, της Ελλάδας και της Κύπρου. Δεν ήταν μόνο ο κορυφαίος
μαχητής και άγρυπνος πρωταγωνιστής για το Κυπριακό μέσα στον ελλαδικό
χώρο και αδιαμφισβήτητος σκαπανέας και αρχιτέκτονας για την εκπλήρωση
του μεγάλου οράματος για την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε.
Ο Κρανιδιώτης ήταν, πρωτευόντως, ο οραματιστής των μεγάλων αλμάτων και
των ανοικτών οριζόντων για τον Ελληνισμό, στόχους που υπηρετούσε και
προωθούσε με τη μεθοδικότητα και τον ορθολογισμό του ικανού πολιτικού.
Χαρακτηριζόταν με το πάθος του ιδεολόγου, χωρίς να παραγνωρίζει και να
αδιαφορεί για τις πραγματικές δυνατότητες και τα εφικτά όρια μιας
πολιτικής. Ήθελε τον Ελληνισμό να υπερβεί την στασιμότητα, την απραξία
και την προσήλωση στο παλιό. Έβλεπε και αγωνιούσε για την ανάγκη αλλαγών
που θα έβαζαν τον Ελληνισμό σε μιαν άλλη τροχιά, ανάτασης και
δημιουργίας. Η σημερινή οικονομική κρίση και η κοινή συνειδητοποίηση της
ανάγκης για μεταρρυθμίσεις, καταδεικνύουν πόσο προφητικές ήταν οι
απόψεις και οι φιλόδοξοι οραματισμοί του.
Απεχθανόταν τον αυτοσχεδιασμό, την τετριμμένη παραδοσιακή διπλωματία,
τον εύκολο λόγο του εντυπωσιασμού, την πολιτική της «ατάκας» και της
ανέξοδης ρητορείας. Το αποτύπωσε εύστοχα στο τελευταίο του βιβλίο για
την εξωτερική πολιτική: «Γίνεται κατανοητό ότι η βαθμιαία αναβάθμιση του
ελληνικού ρόλου στα διεθνή τεκταινόμενα, απαιτεί αναμόρφωση όχι μόνο
των δομών της εξωτερικής πολιτικής, αλλά και των δομών και των φορέων
της, την ανάπτυξη μονιμότερης και μακροπρόθεσμης πολιτικής, στηριγμένης
στον προγραμματισμό και όχι στον αυτοσχεδιασμό».
Δεν έκρυβε την αντιπάθειά του για τους κήρυκες της εθνικής απομόνωσης και αυτάρκειας.
Ο Γιάννος Κρανιδιώτης ήθελε την πολιτική διαδικασία να παράγει
αποτελέσματα και να υπηρετεί παραγωγικά τους εθνικούς στόχους. Γι' αυτό
ουδέποτε τον εξέφραζε ο συνήθης καταγγελτικός λόγος του μηδενισμού.
Δεν είναι καθόλου περίεργο το γεγονός ότι παρά τη βαθιά του
πολιτικοποίηση, κρατούσε αποστάσεις από κομματικά αξιώματα. Διαπίστωνε
τη φθορά του πολιτικού συστήματος και οραματιζόταν την αποκατάσταση του
κύρους και της αξιοπιστίας της πολιτικής διαδικασίας.Η μεθοδικότητα της πολιτικής του δράσης και η μόνιμη αντιπάθειά του
προς τις ανέξοδες πρακτικές των μεγάλων λόγων και της πατριωτικής
πλειοδοσίας τον είχαν καταστήσει στόχο μεμψιμοιριών και υπόγειας
διαβολής. Τόσο από τους «συνήθεις υπόπτους» της καπηλείας των εθνικών
στόχων και ιδανικών, όσο και από εκείνους που έβλεπαν με ανησυχία το
ενδεχόμενο μιας υποψηφιότητας Κρανιδιώτη για την προεδρία της Κύπρου.
Δεκαέξι χρόνια μετά τον θάνατό του, θεωρώ πως έχω υποχρέωση να καταθέσω
τη μαρτυρία μου για τη στάση που τήρησε στο θέμα της θλιβερής ιστορίας
των ρωσικών πυραύλων S300 και της εγκατάστασής τους ή όχι στην Κύπρο.
Παραμονή της 27ης Νοεμβρίου του 1998 βρισκόμουν στην Αθήνα με την
ιδιότητα του υπουργού Άμυνας, ως μέλος της Κυπριακής Αντιπροσωπείας υπό
τον Πρόεδρο Κληρίδη. Για τη σύσκεψη με αντιπροσωπεία της ελληνικής
Κυβέρνησης υπό τον Πρωθυπουργό Σημίτη κατά την οποία θα αποφασιζόταν
κατά πόσον οι ρωσικοί πύραυλοι θα εγκαθίσταντο στην Κύπρο. Υπό το κράτος
ασφυκτικών πιέσεων ΗΠΑ και πλείστων ευρωπαϊκών χωρών, αλλά και
απροκάλυπτων απειλών της Τουρκίας. Ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών και
στενός συνεργάτης του Πρωθυπουργού Σημίτη, Γιάννος Κρανιδιώτης, ζήτησε
να με δει επειγόντως. Πριν από την κρίσιμη σύσκεψη. Συναντηθήκαμε στο
ξενοδοχείο μου το βράδυ της 26ης Νοεμβρίου. Ο Κρανιδιώτης με
προειδοποίησε ότι από πλευράς ελληνικής Κυβέρνησης θα προβαλλόταν
ένσταση για τη μεταφορά του ρωσικού πυραυλικού συστήματος στην Κύπρο.
Προχώρησε δε να με πληροφορήσει για τα σχετικά επιχειρήματα,
στρατιωτικής φύσης, που θα προέτασσε ο Πρωθυπουργός και με συμβούλευσε
να είμαι έτοιμος, ως ο αρμόδιος Υπουργός, να τα αντικρούσω.
Επρόκειτο βέβαια για αβάσιμα επιχειρήματα που αφορούσαν, πρώτον, την κατ' ισχυρισμό ανεπαρκή αντιαεροπορική ομπρέλα της Εθνικής Φρουράς προς αντιμετώπιση τυχόν τουρκικής αεροπορικής επίθεσης και δεύτερον, την επίσης κατ' ισχυρισμό αδυναμία οδικής διακίνησης του φορτίου των πυραύλων, λόγω υπερβολικού μήκους των αυτοκινήτων μεταφοράς μέσω του ελικοειδούς οδικού δικτύου προς το Τρόοδος. Στην τεταμένη και επεισοδιακή σύσκεψη της επόμενης ημέρας στο Μέγαρο Μαξίμου, η ενημέρωση της οποίας έτυχα από τον Κρανιδιώτη επιβεβαιώθηκε απόλυτα. Και βέβαια, η έγκαιρη ενημέρωση μου, συνετέλεσε στην ετοιμότητά μου να δώσω πειστικές απαντήσεις στις αιτιάσεις του Πρωθυπουργού Σημίτη. Θα πρέπει ακόμα να σημειώσω το γεγονός ότι από την ελληνική αντιπροσωπεία, ο μόνος που δεν υπεράσπισε τις απόψεις του Πρωθυπουργού για μη έλευση των πυραύλων στην Κύπρο, ήταν ο Κρανιδιώτης.
Επρόκειτο βέβαια για αβάσιμα επιχειρήματα που αφορούσαν, πρώτον, την κατ' ισχυρισμό ανεπαρκή αντιαεροπορική ομπρέλα της Εθνικής Φρουράς προς αντιμετώπιση τυχόν τουρκικής αεροπορικής επίθεσης και δεύτερον, την επίσης κατ' ισχυρισμό αδυναμία οδικής διακίνησης του φορτίου των πυραύλων, λόγω υπερβολικού μήκους των αυτοκινήτων μεταφοράς μέσω του ελικοειδούς οδικού δικτύου προς το Τρόοδος. Στην τεταμένη και επεισοδιακή σύσκεψη της επόμενης ημέρας στο Μέγαρο Μαξίμου, η ενημέρωση της οποίας έτυχα από τον Κρανιδιώτη επιβεβαιώθηκε απόλυτα. Και βέβαια, η έγκαιρη ενημέρωση μου, συνετέλεσε στην ετοιμότητά μου να δώσω πειστικές απαντήσεις στις αιτιάσεις του Πρωθυπουργού Σημίτη. Θα πρέπει ακόμα να σημειώσω το γεγονός ότι από την ελληνική αντιπροσωπεία, ο μόνος που δεν υπεράσπισε τις απόψεις του Πρωθυπουργού για μη έλευση των πυραύλων στην Κύπρο, ήταν ο Κρανιδιώτης.
Αυτό το ιστορικό συμβάν αποτελεί και την απάντηση σε όσους εκ του
εμφανούς ή υπογείως, διανοήθηκαν να αμφισβητούν την πατριωτικά ορθή
κρίση του Κρανιδιώτη. Σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή για την Κύπρο δεν είχε
καμιά αναστολή να πράξει το εθνικά πρέπον.
*Ο Γιαννάκης Λ. Ομήρου είναι Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων.