Το colpo grosso του Ερντογάν

Του Χριστόδουλου Κ. Γιαλλουρίδη

• ΕΝΑ ΣΧΕΔΙΟ ΚΑΙ ΜΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΔΙΠΛΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
• Είναι πιθανόν η Τουρκία να έχει εισέλθει σε μια περιπέτεια, από την οποία να μην γνωρίζει πώς και με ποιο κόστος θα καταφέρει να αποτραβηχτεί
• Θα επιχειρήσει, φυσικά, να διεκδικήσει τα όποια κέρδη μπορέσουν να αποκτηθούν από τον πόλεμο εναντίον των ISIS από τους Αμερικανούς και τον δυτικό παράγοντα, πληρώνοντας το ελάχιστο δυνατό κόστος, αφού είναι γνωστό ότι διατηρούνται υπόγειες και σαφείς σχέσεις συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και ISIS

Η Τουρκία ξεκίνησε την εφαρμογή ενός προδήλως από πολλού χρόνου προετοιμασμένου σχεδίου πληγμάτων στη Μέση Ανατολή προς τους ISIS και τους Κούρδους του PKK και όχι μόνο, που εντάσσεται σε μια στρατηγική διπλής κατεύθυνσης. Από τη μια επιδιώκει να ενισχύσει το εσωτερικό της μέτωπο ενόψει δεύτερων εκλογών, στις οποίες ο Ερντογάν επιθυμεί να επιτύχει εκλογική αυτοδυναμία για το κόμμα του, που να του επιτρέπει να καθιερωθεί μέσα από τη συνταγματική αναθεώρηση ως ο νέος σουλτάνος της καινούργιας τουρκικής αυτοκρατορίας, και από την άλλη να επιτύχει πλήγματα κατά των Κούρδων στον περίγυρο της Τουρκίας. Η στρατηγική αυτή θα επέτρεπε στην Άγκυρα αφενός μεν να εξασφαλίσει τη δυνατότητα σε επόμενα βήματα ελέγχου της Συρίας και της εγγύς προς τα τουρκικά σύνορα περιοχής της στη Μέση Ανατολή, να αποδυναμώσει τον δυνάμει κρατικό θύλακα, που εγκαθιδρύθηκε στη βόρεια Συρία, του κουρδικού στοιχείου της Συρίας και αφετέρου να πλήξει ταυτόχρονα το PKK στο βόρειο Ιράκ και αλλού.
Παράλληλα, ανέλαβε δράση στο εσωτερικό μέτωπο με αυθαίρετες και παράνομες συλλήψεις χιλιάδων Κούρδων και υπόπτων ως φίλα προσκείμενων προς τους ISIS, έτσι ώστε να εμπεδωθεί ο συνειρμός ότι οι Κούρδοι γενικώς, αλλά και στην Τουρκία είναι εξτρεμιστές και τρομοκράτες όπως οι ISIS. Ταυτόχρονα δε επιχειρεί εντός της Τουρκίας να θέσει εκτός νόμου το Κουρδικό Κόμμα που εισήλθε στη Βουλή με 12%, ζητώντας την άρση της ασυλίας των βουλευτών του. Όλα αυτά συμβαίνουν και επιδιώκουν να ακολουθήσουν μια στρατηγική με διάφορους στόχους.

Ένας στόχος του Ερντογάν είναι εσωτερικός, δηλαδή να αποδυναμωθεί το Κουρδικό Κόμμα και να μην μπορεί να ξαναμπεί στη Βουλή, οι δε Τούρκοι ψηφοφόροι του να μετακινηθούν προς το κόμμα του Ερντογάν, διευκολύνοντας έτσι το να κερδίσει την πολυπόθητη αυτοδυναμία και εν προκειμένω τις σουλτανικές του βλέψεις. Ο άλλος είναι να εξαλείψει ή να αποδυναμώσει πλήρως τους Κούρδους, τόσο στην περιοχή της Συρίας, όσο και στην περιοχή του Βόρειου Κουρδιστάν, εμπεδώνοντας με αυτό τον τρόπο την ηγεμονική παρουσία της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή, με προεξάρχοντα άμεσο στρατηγικό στόχο τον έλεγχο της Συρίας και την εκπαραθύρωση του Άσαντ από την ηγεσία της χώρας.

Θα επιχειρήσει, φυσικά, να διεκδικήσει τα όποια κέρδη μπορέσουν να αποκτηθούν από τον πόλεμο εναντίον των ISIS από τους Αμερικανούς και τον δυτικό παράγοντα, πληρώνοντας το ελάχιστο δυνατό κόστος, αφού είναι γνωστό ότι διατηρούνται υπόγειες και σαφείς σχέσεις συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και ISIS, τόσο στο επίπεδο της διευθέτησης της επόμενης ημέρας από τη διάλυση του συριακού κράτους, όσο και σε σχέση με την αποχή οποιασδήποτε σοβαρής επιθετικής ενέργειας από τους ISIS εναντίον της Τουρκίας.

Πρόκειται για ένα μεγάλο σχέδιο του Ερντογάν, που εμπεριέχει κινδύνους και ρίσκα, τα οποία όμως ο φιλόδοξος Τούρκος ηγέτης, με τον μέντορά του Νταβούτογλου, επιχειρεί να υλοποιήσει, έχοντας πάντοτε ως αρχή τη μεγιστοποίηση του οφέλους και την ελαχιστοποίηση του κόστους. Ποια θα είναι τα οφέλη, ποιο το κόστος, ποια τα ρίσκα;

Η Τουρκία μπαίνει σε ένα πόλεμο εναντίον των Κούρδων ουσιαστικά ξεγελώντας τους Αμερικανούς, οι οποίοι εθελοτυφλούν και δεν θέλουν να καταλάβουν ότι ο ουσιαστικός πόλεμος είναι εναντίον των Κούρδων και οι ISIS είναι το πρόσχημα για την ικανοποίηση των εσωτερικών και διεθνών σχεδιασμών της Άγκυρας, που δεν είναι πάντοτε σύμφωνοι με τη δυτική στρατηγική στη Μέση Ανατολή.

Υπάρχουν δύο ζητήματα που τίθενται ενόψει της κλιμακούμενης τουρκικής στρατηγικής, που αφορούν το ρίσκο που πήρε εν προκειμένω ο Ερντογάν σε σχέση με την ένοπλη εμπλοκή του στη Μέση Ανατολή, καθώς, σημειωτέον, είναι και η πρώτη φορά από καταρρεύσεως Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που Τούρκου πόδι επιχειρεί να καταλάβει αραβικά εδάφη, ρίσκο που αφορά πρωτίστως την απρόβλεπτη αντίδραση του κουρδικού παράγοντα εναντίον της Τουρκίας.

Παραπλανητικές προσποιήσεις…
Το δεύτερο ζήτημα που τίθεται αφορά το πόσο θα μπορέσουν να απορροφήσουν οι ΗΠΑ τις παραπλανητικές προσποιήσεις της Τουρκίας ότι πλήττει δήθεν τους ISIS, ενώ επιχειρούν να εξοντώσουν τον μοναδικό ένοπλο και κυρίως αποτελεσματικό σύμμαχο της Δύσης και των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, που είναι ο κουρδικός παράγων. Είναι πιθανόν η Τουρκία να έχει εισέλθει σε μια περιπέτεια, από την οποία να μην γνωρίζει πώς και με ποιο κόστος θα καταφέρει να αποτραβηχτεί.

Τέλος, υπάρχει διάχυτη η υποψία, καθόλου αβάσιμη, πως η κυβέρνηση Ερντογάν έπεισε τις ΗΠΑ να υποσχεθούν το ίδιο αντάλλαγμα που υποσχέθηκαν το 2003 στην Τουρκία ενόψει της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ, και που είναι η Κύπρος. Επομένως, η βάση του Ιντσιρλίκ για την αμερικανική αεροπορία, με αντάλλαγμα μια τουρκικών προδιαγραφών επίλυση του Κυπριακού. Το 2003, ήρθε την επόμενη χρονιά το Σχέδιο Ανάν, σήμερα είναι ένα σχέδιο καθ' οδόν, το οποίο εμπνευστές και συντάκτες σπεύδουν ταχέως να λύσουν και να υλοποιήσουν, καθώς ακούγεται λίαν προσεχώς. Καθόλου τυχαίο!

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
Κοσμήτορας της Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου