Εκφράζει η Γερμανία την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη;

Ψυχάρη Ειρήνη Καθώς το όραμα για ειρηνική, ευημερούσα και δημοκρατική Ευρώπη κλονίζεται από την κρίση, η ηγετική αξιοπιστία και η πρακτική του Βερολίνου δοκιμάζονται στα μάτια συμμάχων και αντιπάλων

Η δραματική «καρχηδόνια ειρήνη» που επιβλήθηκε στην Ελλάδα στη Σύνοδο Κορυφής την περασμένη εβδομάδα έφερε για ακόμη μία φορά στο προσκήνιο το κρίσιμο ερώτημα που οι ισχυροί της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) αποφεύγουν να απαντήσουν: Εχει πραγματικά η «ευρωπαϊκή οικογένεια» κοινές αξίες και πεποιθήσεις, κοινά συμφέροντα και κυρίως την πολιτική βούληση για να τα υπηρετήσει; Η άτεγκτη στάση του Βερολίνου, της «ατμομηχανής» της ΕΕ, στο ζήτημα της ελληνικής κρίσης χρέους επικρίθηκε έντονα από αναλυτές και πολίτες εντός και εκτός της Ευρώπης. Η αυξανόμενη επιρροή μιας «άπονης», όπως χαρακτηρίζεται, Γερμανίας στην πολιτική κατεύθυνση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος θέτει εν αμφιβόλω όσα συμβολίζουν τα 12 αστέρια στη σημαία του: τα ιδανικά της ενότητας, της αλληλεγγύης και της αρμονίας ανάμεσα στους λαούς της.

«Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν αφορά μόνο την ειρήνη μεταξύ των εθνών. Ενσαρκώνει ως πολιτικό οικοδόμημα αυτή τη συγκεκριμένη κατάσταση στην οποία αναφερόταν ο Σπινόζα. Ενσαρκώνει ως μια κοινότητα αξιών αυτό το όραμα της ελευθερίας και της δικαιοσύνης» δήλωνε το 2012 ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο παραλαμβάνοντας το Νομπέλ Ειρήνης με το οποίο τιμήθηκε η Ενωση. Μόλις τρία χρόνια αργότερα τα θεμέλια της ίδιας κοινότητας αξιών φαντάζουν λιγότερο στερεά. Διχασμένη και αποδυναμωμένη, δείχνει να έχει απομακρυνθεί από έναν από τους πρωταρχικούς σκοπούς της ευρωπαϊκής ενοποίησης: τη δημιουργία μιας κανονιστικής κοινότητας στην οποία η αλληλεγγύη, ως μια θεμελιώδης αρχή, σήμαινε τον ίσο και δίκαιο καταμερισμό τόσο της ευημερίας όσο και των φορτίων μεταξύ των κρατών-μελών.

Ο Σόιμπλε και τα όριά του

Σήμερα δημοσιεύματα σε όλη την Ευρώπη παρουσιάζουν το Βερολίνο ως αλαζονικό, αυταρχικό, εγωιστικό και αγνώμων, σε μία από τις χειρότερες περιόδους για την εικόνα της Γερμανίας στο εξωτερικό. Χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αναρτούν εικόνες του γερμανού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε «παρέα» με σβάστικες χρησιμοποιώντας το hashtag #Thisisacoup και παρακινώντας για μποϊκοτάζ των γερμανικών προϊόντων. 

 

«Ενας ηγετικός ρόλος που να αντιστοιχεί στο οικονομικό και πολιτικό της βάρος συνιστά παγκόσμια πρόκληση για τη Γερμανία, ειδικά στα διπλωματικά και στρατιωτικά ζητήματα, όπου διστάζει να έχει ενεργή στάση - ο ηγέτης σε αυτά είναι μάλλον η Γαλλία. Στο οικονομικό και χρηματοπιστωτικό μέτωπο η Γερμανία ασκεί μια ντε φάκτο ηγεσία, στη βάση ενός συγκεκριμένου οράματος για την ισορροπία μεταξύ αλληλεγγύης και υπευθυνότητας: εστιάζει ξεκάθαρα στους κανόνες, στη συμμόρφωση και στην εθνική ανταγωνιστικότητα» σχολίασε στο «Βήμα» ο Ιβ Μπαρτοντσινί, διευθυντής του Ινστιτούτου Ζακ Ντελόρ στο Παρίσι.  «Στην τρέχουσα κρίση ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δείχνει να υιοθέτησε μια σκληρή στάση που δεν αποκλείει το ενδεχόμενο Grexit γιατί, κατά την άποψή του, τα όρια της γερμανικής αλληλεγγύης, κατανόησης και εμπιστοσύνης έχουν ξεπεραστεί. Η Ανγκελα Μέρκελ τελικά αποφάσισε μαζί με τη Γαλλία να υιοθετήσει έναν συμβιβασμό που να αποκλείει το Grexit και να επιδείξει περισσότερη αλληλεγγύη στην Ελλάδα υπό πολύ σκληρούς όρους και προϋποθέσεις» συμπλήρωσε ο Μπαρτοντσινί.

Η Ελλάδα ως απείθαρχο θετό παιδί

Οπως έγραψε το περιοδικό «Time», «σε όλη την Ευρώπη αλλά και στη Γερμανία η κυβέρνηση της καγκελαρίου Μέρκελ κατηγορείται ότι αντιμετώπισε την Ελλάδα ως ένα απείθαρχο θετό παιδί και όχι ως ένα ισότιμο μέλος της ευρωπαϊκής Νομισματικής Ενωσης», αντίδραση που, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, είναι χαρακτηριστική του θυμού για την αυξανόμενη επιρροή της Γερμανίας στην ΕΕ.

«Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι η Γερμανία είναι ο διστακτικός ηγέτης της Ευρώπης. Η σημερινή υπεροχή της είναι αποτέλεσμα των καλών οικονομικών επιδόσεών της στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων και της σχετικά αδύναμης ηγεσίας της Γαλλίας και της Βρετανίας. Δεν θα διαρκέσει για πάντα. Ενώ τα μέσα ενημέρωσης θέλουν να προβάλλουν την καγκελάριο Μέρκελ ως τη "βασίλισσα της Ευρώπης", η ίδια δεν βλέπει τον εαυτό της σε αυτόν τον ρόλο» είπε στο «Βήμα» ο Στέφαν Λίνε, ακαδημαϊκός συνεργάτης του Carnegie Europe στις Βρυξέλλες.

Νοσταλγούν το παλιό έθνος-κράτος

«Η τελευταία ελληνική κρίση επιβεβαίωσε ότι στην ουσία του το ευρώ είναι ένα ομοσπονδιακό εγχείρημα. Η ευρωζώνη χρειάζεται πολύ πιο ισχυρό συντονισμό των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών της και ισχυρότερους μηχανισμούς αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών της ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα προκύψουν παρόμοιες κρίσεις στο μέλλον. Η τραπεζική ένωση ήταν ένα σημαντικό βήμα αλλά χρειάζονται επιπρόσθετα μέτρα ώστε η Νομισματική Ενωση να έχει διάρκεια» συνέχισε ο Λίνε.

Και προσέθεσε: «Στο σημερινό πολιτικό κλίμα μια σοβαρή αναθεώρηση της ευρωπαϊκής συνθήκης πιθανώς να μην επεβίωνε από τη διαδικασία επικύρωσης στα 28 κράτη-μέλη. Πολλοί ευρωπαίοι πολίτες έχουν χάσει την πίστη τους στην ευρωπαϊκή ενοποίηση και αισθάνονται νοσταλγία για το παλιό, προστατευτικό έθνος-κράτος. Επομένως είναι πιθανόν η ΕΕ να συνεχίσει να τα κουτσοφέρνει και το ευρώ να παραμένει αδύναμο. Αυτό θα αλλάξει είτε μέσω μιας βιώσιμης οικονομικής ανάκαμψης που θα βελτιώσει τη διάθεση για περαιτέρω βήματα είτε μέσω μιας ακόμη χειρότερης κρίσης που δεν θα αφήσει στα κράτη-μέλη άλλη επιλογή από το να εκχωρήσουν περισσότερη κυριαρχία στην Ενωση».

 

 Ευρωβαρόμετρο
Δεν έχουν ευρώ και το φοβούνται
Δημοσκόπηση του Ευρωβαρομέτρου που δημοσιεύτηκε τον Μάιο του 2015 αποκαλύπτει ότι περισσότεροι πολίτες στα εννέα κράτη-μέλη της ΕΕ τα οποία δεν έχουν υιοθετήσει το ευρώ θεωρούν ότι το κοινό νόμισμα θα έχει αρνητικές συνέπειες για τη χώρα τους σε σχέση με το 2014. Συγκεκριμένα, μόλις τέσσερις στους δέκα ερωτηθέντες (3% λιγότεροι σε σχέση με το 2014) πιστεύουν ότι η υιοθέτηση του ευρώ θα συνιστά θετική εξέλιξη για τις χώρες τους, ενώ το 53% (3% περισσότεροι σε σχέση με το 2014) δήλωσε ότι το ευρώ θα έχει αρνητικές συνέπειες. Η Ρουμανία και η Ουγγαρία είναι τα μοναδικά κράτη-μέλη εκτός ευρωζώνης όπου η πλειοψηφία των πολιτών πιστεύει ότι η υιοθέτηση του ευρώ θα έχει θετικές συνέπειες. Στα υπόλοιπα κράτη-μέλη και ειδικά στην Τσεχία (70% κατά και 26% υπέρ) και στη Σουηδία (62% κατά και 31% υπέρ) οι πολίτες θεωρούν ότι το ευρώ δεν θα ωφελήσει τη χώρα τους.