18 Μαρτίου 2015

Ενα χρόνο μετά την Κριμαία

Εορτασμοί στην Κριμαία για τον ένα χρόνο προσάρτησης στη Ρωσία
Όσο περνούν οι ημέρες και οι εβδομάδες η Δεύτερη Εκεχειρία που υπογράφηκε στο Μινσκ μεταξύ Πούτιν και Ποροσένκο μετά από τη διαμεσολάβηση Μέρκελ - Ολάντ, μοιάζει με κατάπαυση του πυρός χωρίς δυναμική συνολικής διευθέτησης.Ενα χρόνο μετά την προσάρτηση της Κριμαίας η Δύση αρνείται να αναγνωρίσει τα τετελεσμένα στην Ανατολική Ουκρανία: Για να περιορισθούν οι κυρώσεις η Μόσχα θα πρέπει να δεχθεί την παρουσία δυνάμεων του Κιέβου στη μεθόριο της Ρωσίας με τις επαρχίες του Λουγκάνσκ και του Ντανιέτσκ που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των αυτονομιστών, μιά κίνηση αδιανόητη για το Κρεμλίνο με τα σημερινά δεδομένα.Για τον Πούτιν το κόστος που καλείται να πληρώσει από τις κυρώσεις, είναι δυσανάλογο με τα αποτελέσματα στο πεδίο της αντιπαράθεσης, με άλλα λόγια έχει κάθε λόγο να στηρίξει την επέκταση της περιοχής που ελέγχουν οι αυτονομιστές με επόμενο σταθμό το λιμάνι της Μαριούπολης και προς δυσμάς την παράκτια περιοχή που θα εξασφαλίζει χερσαία πρόσβαση στην Κριμαία.

Η Μέρκελ και ο Ολάντ δεν θέλουν κλιμάκωση των συγκρούσεων και δυσφορούν για την παράταση του υψηλού κόστους φαύλου κύκλου κυρώσεων - αντιποίνων. Δεν μπορούν όμως να δώσουν στον Πούτιν ούτε καν μια προοπτική σταδιακής εξομάλυνσης των σχέσεων Ρωσίας - Ε.Ε. χωρίς ταυτόχρονα να τον πιέζουν να δεχθεί μια εχθρική προς τη Μόσχα Ουκρανία που θα ελέγχει πλήρως τα σύνορά της.

Δεν μπορούν, αλλά και δεν θέλουν, πρώτον γιατί δεν επιθυμούν να δημιουργήσουν μια χαίνουσα πληγή στη Διατλαντική Σχέση, την ώρα που κυρίως το Βερολίνο έχει ανοικτά μέτωπα με την Ουάσιγκτον από τη διαχείριση της Κρίσης στην Ευρωζώνη μέχρι και τη δύσκολη διαπραγμάτευση της Διατλαντικής Συνθήκης ελευθέρου εμπορίου.

Επιπροσθέτως, το Βερολίνο φοβάται ότι ένας συνολικός συμβιβασμός με το Κρεμλίνο θα περιόριζε την επιρροή του στις Βαλτικές Χώρες και στην Πολωνία σε όφελος των ΗΠΑ, θα του αφαιρούσε τη δυνατότητα ελέγχου της οικοδόμησης μόνιμης νατοϊκής υποδομής και παρουσίας στην ευρύτερη περιοχή και τέλος θα έδινε στη Βαρσοβία ένα περιφερειακό ρόλο που θα την καθιστούσε μόνιμο παράγοντα ρύθμισης και ελέγχου των διμερών σχέσεων Ρωσίας-Γερμανίας.

Από την άλλη μεριά, οι ΗΠΑ φαίνεται να έχουν προεξοφλήσει ως αναπότρεπτη την επέκταση της περιοχής που θα ελέγχεται από φιλορωσικές δυνάμεις στην Ανατολική Ουκρανία, την οποία θα ισορροπήσουν με την έναρξη διαπραγματεύσεων για την πλήρη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, με επί τόπου μόνιμη συμμαχική παρουσία συμβούλων αλλά και στρατιωτικών δυνάμεων.

Η Γερμανία και η Γαλλία προτείνουν στον Πούτιν να αποκατασταθεί η ακεραιότητα της Ουκρανίας, χωρίς να θέλουν και να μπορούν να εγγυηθούν το οτιδήποτε σε σχέση με το διεθνές της καθεστώς και χωρίς να μπορούν να διευκολύνουν πολιτικά το Κρεμλίνο με σταδιακή ελάφρυνση των κυρώσεων.

Από τη άλλη μεριά, η Ουάσιγκτον έχει μιά πολιτική που συμμετρικά συγκλίνει με τις επιδιώξεις του Πούτιν: Μιά Ουκρανία του Κιέβου ενταγμένη στο ΝΑΤΟ και απέναντί της μια διευρυμένη εδαφικά ανατολική Ουκρανία που επιτρέπει χερσαία πρόσβαση στην Κριμαία.

Η γραμμή των ΗΠΑ είναι πιο ρεαλιστική και πιο συμφέρουσα και για τη Μόσχα μια διχοτόμηση της Ουκρανίας που στερεί μεν τη χώρα από τη βιομηχανική της καρδιά, αλλά ταυτόχρονα αφήνει στο Κίεβο μια εθνικά καθαρή περιοχή με σαφή φιλοδυτικό προσανατολισμό.

Πριν από ένα χρόνο με την ταχύτατη κατάληψη και στη συνέχεια προσάρτηση της Κριμαίας ο Πούτιν κινήθηκε σαν να είχε προεξοφλήσει την κλιμάκωση που ακολούθησε στο πεδίο των συγκρούσεων και σαν να είχε προεξοφλήσει την ουσιαστική αδυναμία της Γερμανίας και της Γαλλίας να διαφοροποιηθούν από την Ουάσιγκτον. Είχε προηγηθεί ο συμβιβασμός της τρόικας Σταινμάγιερ, Φαμπιούς και Σικόρσκι με τον Γιανουκόβιτς στο Κίεβο, που τον διέλυσε η Αμερικανίδα υφυπουργός Εξωτερικών Νούλαντ σε λίγες ώρες.

De facto σύγκλιση
Η Ουάσιγκτον έχει μιά πολιτική που συμμετρικά συγκλίνει με τις επιδιώξεις του Πούτιν: Μια Ουκρανία του Κιέβου ενταγμένη στο ΝΑΤΟ και απέναντί της μια διευρυμένη εδαφικά ανατολική Ουκρανία, που επιτρέπει χερσαία πρόσβαση στην Κριμαία.
Γ. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ