Του Χριστόδουλου Κ. Γιαλλουρίδη-
Οι αγώνες για την ελευθερία έφεραν ένα κράτος που, παρά τα
προβλήματά του, εξακολουθεί να υπάρχει και στο οποίο ο Ελληνισμός είναι
πρωταγωνιστής…
Το κράτος αποτελεί τον μοχλό ανάπτυξης και προώθησης, προβολής πολιτικών εντός και εκτός της χώρας, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί και την αφετηρία οικοδόμησης της στρατηγικής του έθνους που άπτεται τόσο της κοινωνικής και πολιτικής, αλλά και της πολιτιστικής διάρκειας και επιβίωσης οποιασδήποτε εθνικής οντότητας. Αναφερόμαστε στο σύνολο εκείνων των θεσμών που συνέχουν μια οργανωμένη κοινωνία και προβάλλουν σταθερά και αξιόπιστα την παράσταση μιας αποτελεσματικής και σταθεράς πολιτικής και εν προκειμένω πολιτειακής δύναμης. Το σύγχρονο κράτος, το οποίο είναι δημιούργημα των τελευταίων 300 και πλέον ετών, διακρίνεται από την ικανότητά του να λειτουργεί με ασφάλεια και σταθερότητα υπέρ των συμφερόντων του κοινωνικού συνόλου, ανεξαρτήτως των κυβερνήσεων ή των πολιτικών αλλαγών που επέρχονται.
Το ελληνικό κράτος είναι ο μέγας ασθενής της χώρας. Έχουμε επανειλημμένα αναφερθεί σε αυτήν την παθογένεια της χώρας μας, πράγμα που δεν έγινε μόνο από εμάς, αλλά από δεκάδες έγκριτους αναλυτές και επιστήμονες, Έλληνες και ξένους, που συνηθίζουν να υπογραμμίζουν πως το κράτος πάσχει από διαφθορά, αδιαφορία και ανικανότητα, η οποία αποδίδεται κυρίως στην πελατειακή δομή, πάνω στην οποία κτίστηκε από τη δολοφονία του Καποδίστρια και εντεύθεν. Η πελατειακή δομή ακυρώνει όχι μόνο την αξιόπιστη και αποτελεσματική λειτουργία του κράτους, αλλά εμποδίζει και πρωτοβουλίες που άπτονται της ίδιας της λογικής του, όπως είναι η επιταγή της ανάπτυξης της κοινωνίας, της ευημερίας και της ασφάλειας των πολιτών.
Αυτό το κράτος επανειλημμένα διεκήρυξαν πολιτικοί πως είναι αποφασισμένοι να το οικοδομήσουν ή να το ανοικοδομήσουν ή να το αναπλάσουν. Δεν τα κατάφεραν, γιατί είναι δέσμιοι της ίδιας της κρατικής κουλτούρας αλληλεξάρτησης μεταξύ συμφερόντων, πλούτου, πλουτισμού και εν τέλει διαφθοράς ή, σε τελευταία ανάλυση, υποχρεώσεων που δημιουργούνται στο πλαίσιο των πολιτικών διεργασιών εκλογής και επιβίωσης του πολιτικού κατεστημένου. Δεν θέλησαν να συγκρουστούν με τα συμφέροντα τα ντόπια και τα ξένα, κυρίως, όμως, δεν κατάφεραν να αντιπαλέψουν τον ίδιο τον κακό εαυτό τους, γιατί η πελατειακή δομή σημαίνει ικανοποίηση των αναρίθμητων υποσχέσεων που δόθηκαν σε προεκλογικούς αγώνες ή που δεσμεύθηκαν σε διαδικασίες υποστήριξης πολιτικών προγραμμάτων, πράγμα που δημιουργεί πάντοτε έναν φαύλο κύκλο διαρκούς υπονόμευσης της προοπτικής οικοδόμησης ενός μοντέρνου σύγχρονου κράτους.
Υπάρχουν, δυστυχώς, ορισμένα πράγματα που παραμένουν αναλλοίωτα στην Ελλάδα του 21ου αιώνα σε μια ιστορική διαδρομή του ελληνικού κράτους, που αριθμεί σχεδόν δύο αιώνες. Το κράτος διασύρει και ταπεινώνει, απογοητεύει, πληγώνει τον κάθε Έλληνα και την κάθε Ελληνίδα και μας εμφανίζει ανάξιους της ιστορίας και του πολιτισμού μας, κυρίως αυτού για τον οποίο μας ύμνησαν μεγάλοι φιλόσοφοι και διανοητές της Ευρώπης, ότι συνεισφέραμε στην Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό και μέσα από αυτές τις επαναστάσεις στη σύγχρονη δημοκρατική Ευρώπη.
Η αντίθεση μεταξύ ελληνικού έθνους και ελληνικής ιστορίας με το κράτος είναι κραυγαλέα και μας θυμίζει την απορία του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα Αλεξάντερ Πούσκιν, ο οποίος στα 1824 σε επιστολές διερωτάτο πώς είναι δυνατόν αυτοί που δεν μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους, δεν ομονοούν και αποτελούν συμμορίες αλληλοσπαρασσόμενων στρατοπέδων, να αποτελούν τους επιγόνους της Ελλάδας του Θεμιστοκλή και του Περικλή;
Πριν από μερικές ημέρες, την 3η Μαρτίου, πέρασε σχεδόν απαρατήρητη η επέτειος της ηρωικής θυσίας ενός μεγάλου Έλληνα, αγωνιστή της ελευθερίας, του Γρηγόρη Αυξεντίου. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου έπεσε μαχόμενος την 3η Μαρτίου του 1957 στα βουνά του Μαχαιρά, αρνούμενος να παραδοθεί, υποχρεώνοντας του Άγγλους διώκτες του να τον κάψουν ζωντανό, προκειμένου να τον θανατώσουν. Το άψυχο καμένο σώμα του το μετέφεραν και το τοποθέτησαν στα Φυλακισμένα Μνήματα οι Άγγλοι αποικιοκράτες, φοβούμενοι την οργή του λαού. Ο Αυξεντίου αγωνίστηκε για την ελληνική ελευθερία της Κύπρου, εμπνεόμενος από την Ελλάδα του Λεωνίδα, του Περικλή και του Κολοκοτρώνη και όχι του κράτους της πελατειακής δομής, της διαφθοράς και της ανικανότητας υπεράσπισης των εθνικών συμφερόντων.
Η Ελλάδα δεν πρόκειται να σταθεί όρθια ως κράτος αν δεν κατεδαφίσει επαναστατικά, δηλαδή αν δεν ανατρέψει δομές παρωχημένες, απαρχαιωμένες και καταστροφικές για το μέλλον του λαού, έτσι ώστε να συμβαδίσει η δημοκρατία και το κράτος δικαίου, ο εκσυγχρονισμός με την ευημερία, την ανάπτυξη και την ασφάλεια, κυρίως όμως με την ιστορία και τον πολιτισμό του ελληνικού έθνους. Η οικοδόμηση ενός σύγχρονου κράτους δεν είναι ούτε νομική υπόθεση μόνη της, πράγμα που σημαίνει θεσμούς, ούτε οικονομική διάσταση της πολιτικής, είναι κυρίως παιδεία ως εκπαίδευση και ως κοινωνικοποίηση. Είναι η ώρα της ευθύνης για την ηγεσία της χώρας ως πολιτική ηγεσία, ως διανοούμενοι, ως παράγοντες της οικονομίας και του πολιτισμού. Για να επιβιώσει η χώρα, πρέπει να αλλάξει νοοτροπίες, αντιλήψεις, δομές και θεσμούς, κυρίως όμως πρέπει να μάθουμε να συνεννοούμαστε μεταξύ μας, να συνεργαζόμαστε με αφετηρία πάντοτε το δημόσιο και εθνικό συμφέρον.
Αντιθέτως με το ελλαδικό κράτος, η Κύπρος, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού έθνους, κατάφερε λόγω της νοοτροπίας και της κουλτούρας που διαμορφώθηκε στον ανά τους αιώνες αγώνα της για εθνική επιβίωση και διατήρηση της πολιτιστικής της ταυτότητας, να έχει υψηλή αίσθηση εθνικού συμφέροντος και συναινετικής προσέγγισης των προβλημάτων και ταυτόχρονα να δημιουργήσει το θεσμικό πλαίσιο μιας κρατικής οντότητας, η οποία να είναι σύγχρονη, αποτελεσματική και αξιόπιστη.
Το πρόβλημα της κατοχής είναι η μεγάλη απειλή για την εθνική υπόσταση της Κύπρου, η οποία κινδυνεύει τόσο ως κρατική οντότητα, που σημαίνει την πολιτική παρουσία του Ελληνισμού στο πλαίσιο ενός κράτους σε αυτήν την περιοχή της Μεσογείου, όσο και ως εθνική ταυτότητα. Ο Αυξεντίου διεκδίκησε μαζί με όλους τους άλλους ήρωες την ελευθερία ως ελληνικότητα. Οι αγώνες για την ελευθερία έφεραν ένα κράτος που, παρά τα προβλήματά του, εξακολουθεί να υπάρχει και στο οποίο ο Ελληνισμός είναι πρωταγωνιστής. Εάν διακινδυνεύσουμε μια οποιαδήποτε λύση, που να επιτρέπει στην Τουρκία να ελέγχει πολιτικά το σύστημα, η Κύπρος θα χαθεί και ως πολιτική και ως κράτος και ως εθνική ταυτότητα.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής,
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου
Το κράτος αποτελεί τον μοχλό ανάπτυξης και προώθησης, προβολής πολιτικών εντός και εκτός της χώρας, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί και την αφετηρία οικοδόμησης της στρατηγικής του έθνους που άπτεται τόσο της κοινωνικής και πολιτικής, αλλά και της πολιτιστικής διάρκειας και επιβίωσης οποιασδήποτε εθνικής οντότητας. Αναφερόμαστε στο σύνολο εκείνων των θεσμών που συνέχουν μια οργανωμένη κοινωνία και προβάλλουν σταθερά και αξιόπιστα την παράσταση μιας αποτελεσματικής και σταθεράς πολιτικής και εν προκειμένω πολιτειακής δύναμης. Το σύγχρονο κράτος, το οποίο είναι δημιούργημα των τελευταίων 300 και πλέον ετών, διακρίνεται από την ικανότητά του να λειτουργεί με ασφάλεια και σταθερότητα υπέρ των συμφερόντων του κοινωνικού συνόλου, ανεξαρτήτως των κυβερνήσεων ή των πολιτικών αλλαγών που επέρχονται.
Το ελληνικό κράτος είναι ο μέγας ασθενής της χώρας. Έχουμε επανειλημμένα αναφερθεί σε αυτήν την παθογένεια της χώρας μας, πράγμα που δεν έγινε μόνο από εμάς, αλλά από δεκάδες έγκριτους αναλυτές και επιστήμονες, Έλληνες και ξένους, που συνηθίζουν να υπογραμμίζουν πως το κράτος πάσχει από διαφθορά, αδιαφορία και ανικανότητα, η οποία αποδίδεται κυρίως στην πελατειακή δομή, πάνω στην οποία κτίστηκε από τη δολοφονία του Καποδίστρια και εντεύθεν. Η πελατειακή δομή ακυρώνει όχι μόνο την αξιόπιστη και αποτελεσματική λειτουργία του κράτους, αλλά εμποδίζει και πρωτοβουλίες που άπτονται της ίδιας της λογικής του, όπως είναι η επιταγή της ανάπτυξης της κοινωνίας, της ευημερίας και της ασφάλειας των πολιτών.
Αυτό το κράτος επανειλημμένα διεκήρυξαν πολιτικοί πως είναι αποφασισμένοι να το οικοδομήσουν ή να το ανοικοδομήσουν ή να το αναπλάσουν. Δεν τα κατάφεραν, γιατί είναι δέσμιοι της ίδιας της κρατικής κουλτούρας αλληλεξάρτησης μεταξύ συμφερόντων, πλούτου, πλουτισμού και εν τέλει διαφθοράς ή, σε τελευταία ανάλυση, υποχρεώσεων που δημιουργούνται στο πλαίσιο των πολιτικών διεργασιών εκλογής και επιβίωσης του πολιτικού κατεστημένου. Δεν θέλησαν να συγκρουστούν με τα συμφέροντα τα ντόπια και τα ξένα, κυρίως, όμως, δεν κατάφεραν να αντιπαλέψουν τον ίδιο τον κακό εαυτό τους, γιατί η πελατειακή δομή σημαίνει ικανοποίηση των αναρίθμητων υποσχέσεων που δόθηκαν σε προεκλογικούς αγώνες ή που δεσμεύθηκαν σε διαδικασίες υποστήριξης πολιτικών προγραμμάτων, πράγμα που δημιουργεί πάντοτε έναν φαύλο κύκλο διαρκούς υπονόμευσης της προοπτικής οικοδόμησης ενός μοντέρνου σύγχρονου κράτους.
Υπάρχουν, δυστυχώς, ορισμένα πράγματα που παραμένουν αναλλοίωτα στην Ελλάδα του 21ου αιώνα σε μια ιστορική διαδρομή του ελληνικού κράτους, που αριθμεί σχεδόν δύο αιώνες. Το κράτος διασύρει και ταπεινώνει, απογοητεύει, πληγώνει τον κάθε Έλληνα και την κάθε Ελληνίδα και μας εμφανίζει ανάξιους της ιστορίας και του πολιτισμού μας, κυρίως αυτού για τον οποίο μας ύμνησαν μεγάλοι φιλόσοφοι και διανοητές της Ευρώπης, ότι συνεισφέραμε στην Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό και μέσα από αυτές τις επαναστάσεις στη σύγχρονη δημοκρατική Ευρώπη.
Η αντίθεση μεταξύ ελληνικού έθνους και ελληνικής ιστορίας με το κράτος είναι κραυγαλέα και μας θυμίζει την απορία του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα Αλεξάντερ Πούσκιν, ο οποίος στα 1824 σε επιστολές διερωτάτο πώς είναι δυνατόν αυτοί που δεν μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους, δεν ομονοούν και αποτελούν συμμορίες αλληλοσπαρασσόμενων στρατοπέδων, να αποτελούν τους επιγόνους της Ελλάδας του Θεμιστοκλή και του Περικλή;
Πριν από μερικές ημέρες, την 3η Μαρτίου, πέρασε σχεδόν απαρατήρητη η επέτειος της ηρωικής θυσίας ενός μεγάλου Έλληνα, αγωνιστή της ελευθερίας, του Γρηγόρη Αυξεντίου. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου έπεσε μαχόμενος την 3η Μαρτίου του 1957 στα βουνά του Μαχαιρά, αρνούμενος να παραδοθεί, υποχρεώνοντας του Άγγλους διώκτες του να τον κάψουν ζωντανό, προκειμένου να τον θανατώσουν. Το άψυχο καμένο σώμα του το μετέφεραν και το τοποθέτησαν στα Φυλακισμένα Μνήματα οι Άγγλοι αποικιοκράτες, φοβούμενοι την οργή του λαού. Ο Αυξεντίου αγωνίστηκε για την ελληνική ελευθερία της Κύπρου, εμπνεόμενος από την Ελλάδα του Λεωνίδα, του Περικλή και του Κολοκοτρώνη και όχι του κράτους της πελατειακής δομής, της διαφθοράς και της ανικανότητας υπεράσπισης των εθνικών συμφερόντων.
Η Ελλάδα δεν πρόκειται να σταθεί όρθια ως κράτος αν δεν κατεδαφίσει επαναστατικά, δηλαδή αν δεν ανατρέψει δομές παρωχημένες, απαρχαιωμένες και καταστροφικές για το μέλλον του λαού, έτσι ώστε να συμβαδίσει η δημοκρατία και το κράτος δικαίου, ο εκσυγχρονισμός με την ευημερία, την ανάπτυξη και την ασφάλεια, κυρίως όμως με την ιστορία και τον πολιτισμό του ελληνικού έθνους. Η οικοδόμηση ενός σύγχρονου κράτους δεν είναι ούτε νομική υπόθεση μόνη της, πράγμα που σημαίνει θεσμούς, ούτε οικονομική διάσταση της πολιτικής, είναι κυρίως παιδεία ως εκπαίδευση και ως κοινωνικοποίηση. Είναι η ώρα της ευθύνης για την ηγεσία της χώρας ως πολιτική ηγεσία, ως διανοούμενοι, ως παράγοντες της οικονομίας και του πολιτισμού. Για να επιβιώσει η χώρα, πρέπει να αλλάξει νοοτροπίες, αντιλήψεις, δομές και θεσμούς, κυρίως όμως πρέπει να μάθουμε να συνεννοούμαστε μεταξύ μας, να συνεργαζόμαστε με αφετηρία πάντοτε το δημόσιο και εθνικό συμφέρον.
Αντιθέτως με το ελλαδικό κράτος, η Κύπρος, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού έθνους, κατάφερε λόγω της νοοτροπίας και της κουλτούρας που διαμορφώθηκε στον ανά τους αιώνες αγώνα της για εθνική επιβίωση και διατήρηση της πολιτιστικής της ταυτότητας, να έχει υψηλή αίσθηση εθνικού συμφέροντος και συναινετικής προσέγγισης των προβλημάτων και ταυτόχρονα να δημιουργήσει το θεσμικό πλαίσιο μιας κρατικής οντότητας, η οποία να είναι σύγχρονη, αποτελεσματική και αξιόπιστη.
Το πρόβλημα της κατοχής είναι η μεγάλη απειλή για την εθνική υπόσταση της Κύπρου, η οποία κινδυνεύει τόσο ως κρατική οντότητα, που σημαίνει την πολιτική παρουσία του Ελληνισμού στο πλαίσιο ενός κράτους σε αυτήν την περιοχή της Μεσογείου, όσο και ως εθνική ταυτότητα. Ο Αυξεντίου διεκδίκησε μαζί με όλους τους άλλους ήρωες την ελευθερία ως ελληνικότητα. Οι αγώνες για την ελευθερία έφεραν ένα κράτος που, παρά τα προβλήματά του, εξακολουθεί να υπάρχει και στο οποίο ο Ελληνισμός είναι πρωταγωνιστής. Εάν διακινδυνεύσουμε μια οποιαδήποτε λύση, που να επιτρέπει στην Τουρκία να ελέγχει πολιτικά το σύστημα, η Κύπρος θα χαθεί και ως πολιτική και ως κράτος και ως εθνική ταυτότητα.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής,
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού
Παντείου Πανεπιστημίου
