To καλοκαίρι, την ώρα που τα φώτα της δημοσιότητας έπεφταν στο Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου, η Βραζιλία φιλοξενούσε μια διεθνή συνάντηση εξαιρετικής σημασίας. Εκείνο που αποφασίστηκε στην 6η σύνοδο κορυφής των BRICS στη Φορταλέσα ήταν η δημιουργία μιας νέας τράπεζας επενδύσεων. Η τράπεζα, που σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα θα αρχίσει να λειτουργεί μέχρι το τέλος του έτους, θα έχει Ινδό πρόεδρο για τα πρώτα έξι χρόνια, δύο συμβούλια με επικεφαλής έναν Ρώσο και έναν Βραζιλιάνο και έδρα στη Σαγκάη.

Η Νέα Τράπεζα Ανάπτυξης (NDB) θα διαθέτει αρχικό κεφάλαιο 50 έως 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων και βασικό στόχο τη χρηματοδότηση έργων υποδομής και "βιώσιμης ανάπτυξης" αρχικά στα κράτη - μέλη της ομάδας και μελλοντικά και σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες. Όπως αναφέρει το κείμενο της ιστορικής συμφωνίας, χρηματοδότηση θα μπορούν να ζητούν οι χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος.

Εκτός από το ισοδύναμο της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι BRICS αποφάσισαν να δημιουργήσουν και το ισοδύναμο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Το Έκτακτο Κοινό Αποθεματικό Ταμείο (CRA) φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως δίχτυ προστασίας για τα κράτη - μέλη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες ρευστότητας. Σε αντίθεση με το NDB, η κατανομή των χρημάτων δεν είναι απόλυτα ισορροπημένη: Η Κίνα δίνει το 41%, η Βραζιλία, η Ινδία και η Ρωσία από 18% και η Νότια Αφρική το 5%.

Η δυσφορία των χωρών του BRICS για το σύστημα του Μπρέτον Γουντς ήταν επόμενο κάποια στιγμή να οδηγήσει σε παρόμοιες καταστάσεις. Παρά το γεγονός ότι αποτελούν σήμερα το 20% της παγκόσμιας οικονομίας, οι ψήφοι που διαθέτουν οι χώρες αυτές στο ΔΝΤ δεν ξεπερνούν το 11%. Και αυτή δεν είναι είναι η μόνη δυσαρμονία.Η Βραζιλία διαθέτει σήμερα περισσότερες πρεσβείες στην Αφρική από ό,τι η Βρετανία. Η Κίνα είναι πια ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της "μαύρης ηπείρου" έχοντας ξεπεράσει τόσο τις ΗΠΑ όσο και την Ευρώπη. Η αξία των εμπορικών συναλλαγών στο νότιο ημισφαίριο ξεπερνούν πια το εμπόριο Βορρά - Νότου κατά 2,2 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Τράπεζες του Νότου

Δεν είναι η πρώτη έμπρακτη αμφισβήτηση του συστήματος Μπρέτον Γουντς και των χρηματοπιστωτικών θεσμών του. Στα τέλη της δεκαετίας του '60, μια ομάδα από χώρες των Άνδεων δημιούργησε την Αναπτυξιακή Τράπεζα της Λατινικής Αμερικής σε μια προσπάθεια να παρακάμψει τους δρακόντειους όρους της Παγκόσμιας Τράπεζας.Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 κάτι αντίστοιχο επιχειρήθηκε και στην Ασία, όταν 10 χώρες της ASEAN μαζί με την Κίνα, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία δημιούργησαν ένα δίκτυο που έμεινε γνωστό ως Πρωτοβουλία Τσιανγκ Μάι. Πριν από έξι μόλις χρόνια, επτά λατινοαμερικανικές χώρες υπέγραψαν συμφωνία για τη δημιουργία μιας "τράπεζας του Νότου", της BancoSur, για τη χρηματοδότηση των υποδομών και της κοινωνικής προόδου στην ήπειρο.

Η σημερινή προσπάθεια είναι σε κάθε περίπτωση η πιο φιλόδοξη. Και δεν φαίνεται να εξαντλείται στην ίδρυση διεθνών οργανισμών που θα μπορούσαν να αλλάξουν τον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων, αλλά και να φυτοζωήσουν. Απόδειξη γι' αυτό είναι η περσινή διακήρυξη του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ ότι η χώρα του θα σταματήσει να αντιμετωπίζει τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. ως βασική στρατηγική της προτεραιότητα και θα επικεντρωθεί στις γειτονικές χώρες της Ασίας και τους εταίρους της στους BRICS.

Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά; Η Γηραιά Ήπειρος γίνεται όλο και πιο γηραιά βυθιζόμενη στην παρακμή της λιτότητας και της ανεργίας τη στιγμή που το χρήμα μεταναστεύει μαζικά στις ασιατικές αγορές. Το 2009 μόλις το 18% της παγκόσμιας μεσαίας τάξης κατοικούσε στην ασιατική ζώνη του Ειρηνικού. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Αναπτυξιακού Κέντρου για την Οργάνωση και Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη, ο αριθμός αυτός θα εκτιναχθεί στο 66% μέχρι το 2030. Την ίδια στιγμή, στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική θα υποχωρήσει από το 54% στο 21%.
Οι ενδείξεις για τον νέο προσανατολισμό της Κίνας δεν λείπουν. Στα τέλη του 2014 το Πεκίνο υποσχέθηκε να διαθέσει 40 δισεκατομμύρια δολάρια για τη δημιουργία ενός νέου "Δρόμου του Μεταξιού", ενός δικτύου δηλαδή σιδηροδρόμων, λιμανιών, αεροδρομίων και ενεργειακών αγωγών που θα συνδέουν την Κίνα με την Κεντρική Ασία, τη Μέση Ανατολή και τη Δυτική Ευρώπη. Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, η συνολική αξία της εξαιρετικά φιλόδοξης επένδυσης, που αναμένεται να ανασχεδιάσει τον χάρτη του παγκόσμιου εμπορίου, θα αγγίξει τα 21 τρισεκατομμύρια δολάρια σε μερικές δεκαετίες.

Στροφή στην Ασία

Τη στιγμή που η περίφημη "στροφή στην Ασία" της Ουάσιγκτον δεν αποτελεί τίποτε περισσότερο από έναν ακόμη παροξυσμό στρατιωτικών δαπανών, οι κινήσεις του Πεκίνου μεταμορφώνουν την ήπειρο με την πλήρη ανακατασκευή των υποδομών της και τον εκμηδενισμό άλλοτε απαγορευτικών αποστάσεων.

Η κινέζικη εκδοχή ενός σχεδίου Μάρσαλ για τον 21ο αιώνα περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός οικονομικού διαδρόμου που θα ενώνει την Κίνα με την Ινδία, το Μπαγκλαντές και τη Μιανμάρ, ενός διαφορετικού δικτύου που θα τη συνδέει με το Πακιστάν μέσω Κασμίρ και μια θαλάσσια οδό που θα ακολουθεί αντίστροφα το ταξίδι του Μάρκο Πόλο μέχρι τη Βενετία. Όλα αυτά προϋποθέτουν φυσικά απίστευτη διπλωματική κινητικότητα, με βασικότερο επόμενο σταθμό την επίσκεψη του Ινδού πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι στο Πεκίνο μέσα στον Μάιο.

Πίσω άλλωστε από το όψιμο ενδιαφέρον της Δύσης για την αναζήτηση λύσης στο πρόβλημα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν κρύβεται και πάλι η Κίνα. Στις αρχές του προηγούμενου μήνα, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι επισκέφθηκε την Τεχεράνη για να τονίσει ότι το Ιράν αποτελεί "βασική προτεραιότητα" καθώς έχει μεγάλη "στρατηγική σημασία" για τη χώρα του. Αργά ή γρήγορα το Ιράν αναμένεται να ενταχθεί στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης, το ασιατικό αντίβαρο στο παγκόσμιο πλέον ΝΑΤΟ.

Και φυσικά το "αντίβαρο" είναι η λέξη - κλειδί για το είδος της ολοκλήρωσης που προωθούν οι BRICS. Η  ομάδα των κάποτε αναπτυσσόμενων χωρών και η αμφισβήτηση για το μονοπολικό μοντέλο της Ουάσιγκτον αποτελεί όλο και περισσότερο το αντίβαρο στη βαρβαρότητα του Ισλαμικού Κράτους και στην απόλυτη διάλυση που έχουν εξαπολύσει οι δημιουργοί του σε μια ζώνη του πλανήτη που εκτείνεται από τη Λιβύη έως την Ουκρανία και από τη Συρία έως το Πακιστάν.