Καμιά φορά μου φαίνεται ότι
βλέπω μπροστά μου το ίδιο έργο. Αυτό που παιζόταν πριν από τρία-τέσσερα
χρόνια, όταν η χρεοκοπία πλανιόταν πάνω από τα κεφάλια μας και κάποιοι
μιλούσαν και τότε για «τσαμπουκά», «αξιοπρέπεια», «πατριωτισμό» και
«ανεξαρτησία».Και τότε -πριν η χώρα μπει σε διεθνή οικονομικό έλεγχο, αλλά και
αμέσως μετά- η ρητορεία έδινε και έπαιρνε. Ακόμη κι αυτοί που ψήφισαν
για να τεθεί υπό έλεγχο -για την ακρίβεια κάποιοι από αυτούς- πότε
αισθάνονταν «ταπεινωμένοι», πότε ζητούσαν να δώσουμε «ηρωϊκές» απαντήσεις
στους ελεγκτές και πότε έκαναν «αντίσταση» καταψηφίζοντας πού και πού
κάποιον μνημονιακό νόμο. Καλά, για τους απέναντι δεν υπήρχε θέμα:
έβλεπαν παντού «εχθρούς του έθνους», «προδοσίες», και
«κρεμάλες». Όλα αυτά είχα προσπαθήσει να τα συνοψίσω τότε σε ένα κείμενο
με βασικό πρωταγωνιστή την εθνική μας «μαγκιά» (εδώ).
Νομίζω ότι το έργο πάνω-κάτω επαναλαμβάνεται. Έχουμε νέα κυβέρνηση. Άπειρη μεν, αλλά καθόλου απροειδοποίητη. Ήξερε τι θα βρει μπροστά της. Δεν χρειαζόταν κάποια πολύπλοκη σκέψη για να το καταλάβει: αν η Μέρκελ «άδειασε» τον ομοϊδεάτη της Σαμαρά, οδηγώντας τον σε εκλογές που γνώριζε ότι θα έχανε, γιατί θα υποχωρούσε στον Τσίπρα; Επειδή «μίλησε ο ελληνικός λαός»;
Άλλωστε, η Μέρκελ «υποχώρησε». Δέχτηκε η τρόικα να λέγεται «θεσμοί» και το Μνημόνιο να μετονομαστεί σε «συμβόλαιο», για να ικανοποιηθεί ο εγωϊσμός της νέας κυβέρνησης. Άλλωστε, αν το πάμε στο επιχείρημα «μίλησε ο ελληνικός λαός», μπορεί κι εκείνη να πει ότι, μόλις προχτές, «μίλησε ο γερμανικός λαός» (στις εκλογές του Αμβούργου) κι έδωσε στο κόμμα της μια σβουριχτή σφαλιάρα. Δεν μας συμφέρει να οχυρωθούν η Μέρκελ και ο Σόιμπλε πίσω από αυτήν την ψήφο και να αποδώσουν την ήττα τους στις «υποχωρήσεις προς τους άσωτους Ελληνες», όπως λέει η «Μπιλντ».
Εδώ εντάσσονται και τα δικά μας συλλαλητήρια υπέρ της «αξιοπρέπειας». Ας παρακάμψουμε το δήθεν αυθόρμητο. Όλοι γνωρίζουμε ότι είναι οργανωμένα. Είτε έτσι είτε αλλιώς ένας κόσμος έχει πιστέψει ότι μέχρι τώρα η χώρα δεν είχε αξιοπρέπεια, την απέκτησε με τις εκλογές και πρέπει να τη διατηρήσει. Αξιοπρέπεια σημαίνει πρώτα απ’ όλα κυριαρχία, να μπορείς να παίρνεις εσύ, μόνος σου, αποφάσεις, χωρίς να έχεις μεγάλες δεσμεύσεις.
Η αλήθεια είναι, δυστυχώς, άλλη και είναι πικρή. Μετά το 2010 η χώρα δεν μπορεί να είναι αξιοπρεπής, γιατί δεν είναι κυρίαρχη. Ούτε μπορεί να γίνει με τον τρόπο που πάει να το πετύχει (και) η νέα κυβέρνηση. Διότι, πολύ απλά, δεν μπορείς να είσαι αξιοπρεπής όταν πας με το χέρι απλωμένο και οι απέναντι ξέρουν τις αντοχές σου.Η υποστήριξη του κόσμου πρέπει να αξιοποιείται για να βρεθεί λύση, η καλύτερη λύση, και όχι για να τρενάρεις το πρόβλημα με τερτίπια τύπου «γέφυρα» και όχι «παράταση», «δεν θέλουμε άλλα δάνεια», αλλά «δώστε μας αυτά που μας χρωστάτε».
Η πείρα διδάσκει ότι η λαϊκή υποστήριξη μπορεί να φέρει και ήττες, αν δεν την αξιοποιήσεις την κατάλληλη στιγμή. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 είχαμε τα ογκώδη (καμία σχέση με τα σημερινά, ήταν σχεδόν πανεθνικά, με συμμετοχή και μέρους της τότε Αριστεράς) συλλαλητήρια για το όνομα της Μακεδονίας. Όμως, το όνομα χάθηκε. Ο επωφελής συμβιβασμός δεν έγινε και σήμερα τα Σκόπια έχουν αναγνωριστεί ως Μακεδονία από 100 και πλέον κράτη-μέλη του ΟΗΕ, μεταξύ των οποίων όλες οι μεγάλες δυνάμεις ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα κ,ά. Το συμπέρασμα είναι κάτι παραπάνω από προφανές.
Προεκλογικά, ακούγαμε τον ΣΥΡΙΖΑ να λέει ότι θα καταργήσει τα πάντα, όλες τις συμφωνίες «με έναν νόμο και σε μια μέρα». Και ότι θα ζητήσει «διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους». Ακούγαμε τον κ. Τσίπρα να λέει «go back, κυρία Μέρκελ». Και σκιτσογράφος της «Αυγής», μόλις προχτές, σκιτσάρισε ως ναζί τον Σόιμπλε, κάτι που θεωρείται μέγιστη προσβολή για τους Γερμανούς, λόγω του γνωστού παρελθόντος.
Τώρα η κατάργηση ξεχάστηκε, όπως και η διαγραφή. Ψάχνουμε ευφημισμούς. Και ο δυστυχής κ. Βαρουφάκης υποχρεώθηκε να χαρακτηρίσει τη Μέρκελ ως την… μεγαλύτερη Ευρωπαία πολιτικό, τον δε Σόιμπλε κόντεψε να τον αναδείξει σε… κορυφαίο Ευρωπαίο διανοούμενο! Και ο πρωθυπουργός υποχρεώθηκε να αποκηρύξει τον σκιτσογράφο της κομματικής εφημερίδας. Προσθέτουν αυτά τίποτα στη σοβαρότητα και στην αξιοπρέπεια;
Δύο δρόμους έχεις για να ανακτήσεις αυτήν την αξιοπρέπεια:
Νομίζω ότι το έργο πάνω-κάτω επαναλαμβάνεται. Έχουμε νέα κυβέρνηση. Άπειρη μεν, αλλά καθόλου απροειδοποίητη. Ήξερε τι θα βρει μπροστά της. Δεν χρειαζόταν κάποια πολύπλοκη σκέψη για να το καταλάβει: αν η Μέρκελ «άδειασε» τον ομοϊδεάτη της Σαμαρά, οδηγώντας τον σε εκλογές που γνώριζε ότι θα έχανε, γιατί θα υποχωρούσε στον Τσίπρα; Επειδή «μίλησε ο ελληνικός λαός»;
Άλλωστε, η Μέρκελ «υποχώρησε». Δέχτηκε η τρόικα να λέγεται «θεσμοί» και το Μνημόνιο να μετονομαστεί σε «συμβόλαιο», για να ικανοποιηθεί ο εγωϊσμός της νέας κυβέρνησης. Άλλωστε, αν το πάμε στο επιχείρημα «μίλησε ο ελληνικός λαός», μπορεί κι εκείνη να πει ότι, μόλις προχτές, «μίλησε ο γερμανικός λαός» (στις εκλογές του Αμβούργου) κι έδωσε στο κόμμα της μια σβουριχτή σφαλιάρα. Δεν μας συμφέρει να οχυρωθούν η Μέρκελ και ο Σόιμπλε πίσω από αυτήν την ψήφο και να αποδώσουν την ήττα τους στις «υποχωρήσεις προς τους άσωτους Ελληνες», όπως λέει η «Μπιλντ».
Εδώ εντάσσονται και τα δικά μας συλλαλητήρια υπέρ της «αξιοπρέπειας». Ας παρακάμψουμε το δήθεν αυθόρμητο. Όλοι γνωρίζουμε ότι είναι οργανωμένα. Είτε έτσι είτε αλλιώς ένας κόσμος έχει πιστέψει ότι μέχρι τώρα η χώρα δεν είχε αξιοπρέπεια, την απέκτησε με τις εκλογές και πρέπει να τη διατηρήσει. Αξιοπρέπεια σημαίνει πρώτα απ’ όλα κυριαρχία, να μπορείς να παίρνεις εσύ, μόνος σου, αποφάσεις, χωρίς να έχεις μεγάλες δεσμεύσεις.
Η αλήθεια είναι, δυστυχώς, άλλη και είναι πικρή. Μετά το 2010 η χώρα δεν μπορεί να είναι αξιοπρεπής, γιατί δεν είναι κυρίαρχη. Ούτε μπορεί να γίνει με τον τρόπο που πάει να το πετύχει (και) η νέα κυβέρνηση. Διότι, πολύ απλά, δεν μπορείς να είσαι αξιοπρεπής όταν πας με το χέρι απλωμένο και οι απέναντι ξέρουν τις αντοχές σου.Η υποστήριξη του κόσμου πρέπει να αξιοποιείται για να βρεθεί λύση, η καλύτερη λύση, και όχι για να τρενάρεις το πρόβλημα με τερτίπια τύπου «γέφυρα» και όχι «παράταση», «δεν θέλουμε άλλα δάνεια», αλλά «δώστε μας αυτά που μας χρωστάτε».
Η πείρα διδάσκει ότι η λαϊκή υποστήριξη μπορεί να φέρει και ήττες, αν δεν την αξιοποιήσεις την κατάλληλη στιγμή. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 είχαμε τα ογκώδη (καμία σχέση με τα σημερινά, ήταν σχεδόν πανεθνικά, με συμμετοχή και μέρους της τότε Αριστεράς) συλλαλητήρια για το όνομα της Μακεδονίας. Όμως, το όνομα χάθηκε. Ο επωφελής συμβιβασμός δεν έγινε και σήμερα τα Σκόπια έχουν αναγνωριστεί ως Μακεδονία από 100 και πλέον κράτη-μέλη του ΟΗΕ, μεταξύ των οποίων όλες οι μεγάλες δυνάμεις ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα κ,ά. Το συμπέρασμα είναι κάτι παραπάνω από προφανές.
Προεκλογικά, ακούγαμε τον ΣΥΡΙΖΑ να λέει ότι θα καταργήσει τα πάντα, όλες τις συμφωνίες «με έναν νόμο και σε μια μέρα». Και ότι θα ζητήσει «διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους». Ακούγαμε τον κ. Τσίπρα να λέει «go back, κυρία Μέρκελ». Και σκιτσογράφος της «Αυγής», μόλις προχτές, σκιτσάρισε ως ναζί τον Σόιμπλε, κάτι που θεωρείται μέγιστη προσβολή για τους Γερμανούς, λόγω του γνωστού παρελθόντος.
Τώρα η κατάργηση ξεχάστηκε, όπως και η διαγραφή. Ψάχνουμε ευφημισμούς. Και ο δυστυχής κ. Βαρουφάκης υποχρεώθηκε να χαρακτηρίσει τη Μέρκελ ως την… μεγαλύτερη Ευρωπαία πολιτικό, τον δε Σόιμπλε κόντεψε να τον αναδείξει σε… κορυφαίο Ευρωπαίο διανοούμενο! Και ο πρωθυπουργός υποχρεώθηκε να αποκηρύξει τον σκιτσογράφο της κομματικής εφημερίδας. Προσθέτουν αυτά τίποτα στη σοβαρότητα και στην αξιοπρέπεια;
Δύο δρόμους έχεις για να ανακτήσεις αυτήν την αξιοπρέπεια:
- Να μαζέψεις το απλωμένο για βοήθεια χέρι σου. Να βγεις έξω από το πλαίσιό τους και να πορευθείς μόνος σου. Αλλά αυτό σημαίνει χρεοκοπία, δεν έχεις τέτοια εντολή και πρέπει να τη ζητήσεις.
- Αν δεν επιλέξεις αυτόν τον δρόμο και θέλεις να είσαι αξιοπρεπής εντός του συστήματος (ευρωζώνη), πρέπει να πεις την αλήθεια στον κόσμο, να προσδιορίσεις τα όρια ενός ανεκτού συμβιβασμού, να τον κάνεις, να βρεις συμμάχους και να στρωθείς στη δουλειά που σε περιμένει.
