Η τριτοκοσμική ρητορική του ενισχύει την άποψη «Δύση-Ισλάμ είναι αντίθετοι πόλοι»
Πρώτα είδαμε το «Λευκό
Σαράι», το νέο προεδρικό μέγαρο στην Αγκυρα που συναγωνίζεται σε μέγεθος
και χλιδή τα παλάτια των σουλτάνων της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Μετά ο
Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μας είπε ότι «μουσουλμάνοι
ανακάλυψαν πρώτοι την Αμερική», 300 χρόνια πριν από τον Κολόμβο. Και
τώρα ο τούρκος πρόεδρος κατήργησε την ισότητα των δύο φύλων, όπως την
ξέρουμε στη Δύση, λέγοντας πως «οι γυναίκες δεν μπορούν να είναι ίσες με
τους άνδρες, λόγω της φύσης τους».Ψευδαισθήσεις ισλαμικού μεγαλείου, επίθεση κατά των ιδεών της Δύσης
ή καλά υπολογισμένες κινήσεις πολιτικής σκοπιμότητας για εσωτερική
κατανάλωση; Μάλλον και τα τρία, λένε τούρκοι ειδικοί με τους οποίους
μίλησε «Το Βήμα».«Γιατί αποφάσισε να "ξαναγράψει" την Ιστορία της Αμερικής ο Ερντογάν;» ρωτήσαμε τον Ετέμ Ελντέμ, καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, στην Κωνσταντινούπολη.
«Ο ισχυρισμός του ότι μουσουλμάνοι είχαν ανακαλύψει την Αμερική
πριν από τον Κολόμβο βασίζεται σε ένα ψευδο-ιστορικό άρθρο που
δημοσιεύθηκε πριν από περίπου 20 χρόνια (σ.σ.: του Γιούσεφ Μρούεχ, το
1996). Από ιστορική άποψη δεν μπορεί να ληφθεί σοβαρά υπόψη.Από πολιτική άποψη όμως μπορεί να αξίζει κάποιον σχολιασμό. Πρώτον,
μπορεί να αναρωτηθεί κανείς τι προκάλεσε μια τέτοια γκάφα. Δείχνει είτε
την απουσία σοβαρών συμβούλων ή ότι ο Ερντογάν έχει φτάσει σε ένα
σημείο όπου δεν συμβουλεύεται κανέναν πια» τονίζει ο Ελντέμ.
«Ενα ανησυχητικό σημάδι είναι ότι η αφοσίωση μιας μερίδας του Τύπου προσπαθεί να εξορθολογίσει αυτή τη δήλωση. Δεύτερον, δεν μπορεί κανείς να μην παρατηρήσει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στον τρόπο με τον οποίον τούρκοι πολιτικοί βλέπουν την Ιστορία ως μέσον για να επιτύχουν τους πολιτικούς στόχους τους.Πριν από δεκαετίες η κεμαλική ιδεολογία θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι οι Τούρκοι κατάγονται από τους Χετταίους, τους Σουμερίους, τους Ιωνες, τους Ετρούσκους ή ακόμη και τους Αμερικανούς. Ο τόνος και η εστίαση μπορεί να έχουν αλλάξει, αλλά η μέθοδος είναι ίδια.
«Ενα ανησυχητικό σημάδι είναι ότι η αφοσίωση μιας μερίδας του Τύπου προσπαθεί να εξορθολογίσει αυτή τη δήλωση. Δεύτερον, δεν μπορεί κανείς να μην παρατηρήσει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στον τρόπο με τον οποίον τούρκοι πολιτικοί βλέπουν την Ιστορία ως μέσον για να επιτύχουν τους πολιτικούς στόχους τους.Πριν από δεκαετίες η κεμαλική ιδεολογία θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι οι Τούρκοι κατάγονται από τους Χετταίους, τους Σουμερίους, τους Ιωνες, τους Ετρούσκους ή ακόμη και τους Αμερικανούς. Ο τόνος και η εστίαση μπορεί να έχουν αλλάξει, αλλά η μέθοδος είναι ίδια.
Τέλος, μπορεί να είναι καθησυχαστικό να δούμε ότι Τούρκοι
μοιράζονται την ίδια αλαζονεία με Ευρωπαίους επιμένοντας να βλέπουν την
Αμερική ως μια ήπειρο που βρισκόταν σε ένα είδος κενού, περιμένοντας να
την "ανακαλύψουν" προκειμένου να περάσει στην Ιστορία» καταλήγει ο
Ελντέμ.
«Ο Ερντογάν εμφανίζεται στο κοινό ως ο ηθικός ηγέτης ενός
αναγεννημένου Ισλάμ, την ώρα που η κοσμική ελίτ αντιδρά στον υφέρποντα
εξισλαμισμό της δημόσιας σφαίρας» μας λέει ο Δημήτρης Τριανταφύλλου, διευθυντής στο Κέντρο Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών (CIES) στο Πανεπιστήμιο Καντίρ Χας στην Κωνσταντινούπολη.
«Σε μια εποχή όπου η Τουρκία βρίσκεται σε αυξανόμενη απομόνωση στον
κόσμο, είτε με τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ ή με τους γείτονές της, όπως
η Ρωσία και το Ιράν, είναι λογικό για τον Ερντογάν να περνάει προς τα
έξω την ιδέα ότι η "Νέα Τουρκία" την οποία προωθεί υπερασπίζεται ό,τι
είναι μουσουλμανικό. Εχει ανάγκη να το κάνει αυτό για να κινητοποιήσει
την εκλογική βάση του εν όψει των επικείμενων βουλευτικών εκλογών και
άλλων πιθανών προβλημάτων στο εσωτερικό μέτωπο» τονίζει ο συνομιλητής
μας.
Αλλά «με την ισλαμική ρητορική του ο Ερντογάν προχωρεί σε
επικίνδυνο έδαφος, επειδή όσα λέει δείχνουν ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας
του Ισλάμ και ό,τι μουσουλμανικού απέναντι στη Δύση και σε ό,τι δυτικό.
Ως εκ τούτου, συμβάλλει στο σχέδιο μιας συνεχώς αυξανόμενης
διαχωριστικής γραμμής με τη Δύση» προσθέτει ο Τριανταφύλλου.
«Για ορισμένους ξένους παρατηρητές - και για την πλειοψηφία της
αντιπολίτευσης στην Τουρκία - αυτά τα "λάθη" του Ερντογάν δείχνουν
άγνοια, και το πόσο ρηχή και κυριαρχική είναι η προσωπικότητά του» μας
λέει ο Εμρέ Ερντογάν (απλή συνωνυμία με τον τούρκο πρόεδρο), από το κέντρο πολιτικών ερευνών Infakto, στην Κωνσταντινούπολη.Αλλά «ο Ερντογάν μπορεί να έχει έναν πολιτικό ορθολογισμό, προβάλλοντας το όραμα ενός διαιρεμένου κόσμου με βάση τις θρησκείες.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο τούρκος πρόεδρος προκαλεί τον δυτικό κόσμο θέλοντας να δείξει ότι οι μουσουλμάνοι δεν είναι πίσω από τους Δυτικούς. Και μια ουτοπική ανακάλυψη της Αμερικής από μουσουλμάνους είναι ένας καλός δείκτης αυτής της ισοδυναμίας μεταξύ της Δύσης και του Ισλάμ.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο τούρκος πρόεδρος προκαλεί τον δυτικό κόσμο θέλοντας να δείξει ότι οι μουσουλμάνοι δεν είναι πίσω από τους Δυτικούς. Και μια ουτοπική ανακάλυψη της Αμερικής από μουσουλμάνους είναι ένας καλός δείκτης αυτής της ισοδυναμίας μεταξύ της Δύσης και του Ισλάμ.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα της επίθεσής του στον δυτικό κόσμο με
μια τριτοκοσμική ρητορική που προκαλεί έκπληξη. Αυτή η στρατηγική
προέρχεται από μια πολύ φαντασιακή κοσμοθεωρία, που τοποθετεί τη Δύση
και το Ισλάμ σε αντίθετους πόλους.Δυστυχώς, αυτή η κοσμοθεωρία είναι πολύ δημοφιλής στην Τουρκία και
μέρος κοινών αφηγημάτων σχεδόν όλων των πολιτικών παραγόντων από την
Ακρα Αριστερά ως τους εθνικιστές» καταλήγει ο Εμρέ Ερντογάν.
