Τα ενεργειακά παιχνίδια της Μέρκελ στην Κύπρο

Αλέξανδρος ΤάρκαςΟι προ ετών επισκέψεις της καγκελαρίου Μέρκελ στη Λευκωσία είχαν γεννήσει ελπίδες γερμανικής στήριξης στην κυπριακή πολιτική εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, πολλαπλασιάζοντας τα πολιτικά και οικονομικά οφέλη για τη Μεγαλόνησο. Μολονότι η κυπριακή (και ελλαδική) αισιοδοξία ήταν πρόωρη, δεν ήταν αβάσιμη ή αδικαιολόγητη, καθώς οι γερμανικοί όμιλοι του κλάδου της ενέργειας θα κέρδιζαν από την ανάμειξή τους, σε κάποια μεταγενέστερη φάση, στο έργο. Η βούληση του Βερολίνου θα μεταφραζόταν σε γενναία χρηματοδοτική στήριξη μελλοντικών εταιρικών σχημάτων άντλησης, επεξεργασίας και μεταφοράς του φυσικού αερίου. Χωρίς να διατυπώνεται δημόσια, η κυπριακή πλευρά υπολόγιζε και στην έμμεση γερμανική θωράκιση της περιοχής, όπως ακριβώς η παρουσία της αμερικανικής Noble Energy και της ισραηλινής Delek είχε μειώσει την τουρκική επιθετικότητα.

Δυστυχώς, οι προσδοκίες δεν ευοδώθηκαν. Οσοι παρακολουθούν τις παρασκηνιακές διασταυρώσεις διπλωματίας και ενέργειας σημειώνουν ότι η κυρία Μέρκελ, ορισμένες φορές τουλάχιστον, παίζει παιγνίδι παραπλάνησης σε θέματα φυσικού αερίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο αγωγός TAP, όπου η καγκελάριος και ο (απερχόμενος) επίτροπος Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης Γκ. Ετιννγκερ είχαν «ξεχάσει» την ανάμειξη και τα συμφέροντα ενεργειακού κολοσσού με έδρα το Ντίσελντορφ, υποστηρίζοντας έως την άνοιξη του 2013 τον ανταγωνιστικό αγωγό Nabucco West. Χαρακτηριστικές, επίσης, και οι πολυετείς διακυμάνσεις απόψεων της ηγέτιδας της Γερμανίας έναντι της ρωσικής Gazprom, που έγιναν πιο ορατές από τις αρχές του 2014 λόγω της ουκρανικής κρίσης.
Ο Πρόεδρος της Κύπρου Ν. Αναστασιάδης ίσως δεν γνώριζε ή υποβάθμισε όλα αυτά ή είχε την πολιτική και ανθρώπινη αισιοδοξία ότι θα στηριχθεί από την καγκελάριο, όταν επισκέφθηκε το Βερολίνο φέτος τον Μάιο.

Εγκυρες πηγές αναφέρουν ότι το συμπέρασμα της κυπριακής ηγεσίας από τις συνομιλίες με την κυρία Μέρκελ, όπως και από προγενέστερες και μεταγενέστερες με τον υπουργό Εξωτερικών Φ. Στάινμαγερ, ήταν ότι το Βερολίνο δεν έβλεπε πια το Κυπριακό υπό τη στρατιωτική σκοπιά της 40χρονης τουρκικής κατοχής. Αξιολογήθηκε ότι η Γερμανία προτιμούσε μια προσέγγιση υπό το πρίσμα της ενέργειας, ανοίγοντας τον δρόμο για πιέσεις προς την Τουρκία, ώστε να διευκολυνθεί η επίλυση του προβλήματος.

Οι προβλέψεις της Λευκωσίας, ατυχώς, δεν δικαιώθηκαν: το Βερολίνο πραγματικά αναβάθμισε την ενεργειακή παράμετρο, αλλά με τρόπο αντίθετο από αυτόν που ανέμενε ο κ. Αναστασιάδης. Η κυρία Μέρκελ, αντί θεωρητικών συζητήσεων περί αγωγών και τερματικών σταθμών, προτίμησε την «πρακτική» κατεύθυνση, συμβουλεύοντας τον Κύπριο Πρόεδρο να δεχθεί το άνοιγμα του Κεφαλαίου 15 του ενταξιακού διαλόγου Ε.Ε. - Τουρκίας σε θέματα ενέργειας. Ακολούθησε, πρόσφατα, ο υφυπουργός Εξωτερικών Μ. Ροτ, τασσόμενος υπέρ της προόδου στα Κεφάλαια 23 και 24 (θεμελιώδη δικαιώματα και θέματα Δικαιοσύνης, αντίστοιχα).

Αν και η γερμανική στροφή υπέρ των Τουρκοκυπρίων γίνεται ολοένα και σαφέστερη, η Λευκωσία φαίνεται όχι μόνο να μην την αντιλαμβάνεται, αλλά και να εξακολουθεί να ελπίζει ότι (μετά την αποτυχία της αμερικανικής μεσολάβησης και ανεξάρτητα από μια πιθανότατη νέα) πολλά θα κριθούν στο επίπεδο της Ε.Ε. Θα ήταν ευχής έργον, αλλά μάλλον η κυρία Μέρκελ, λόγω των εξελίξεων στην περιοχή και της έντασης Αγκυρας - Βερολίνου σε σειρά θεμάτων, προτιμά να προσφέρει κάποιο αντάλλαγμα στην Αγκυρα.

Αλέξανδρος Τάρκας

* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη.