Ο πρίγκιπας Χασάν μπιν Ταλάλ προέρχεται
από την οικογένεια των Χασεμιτών και ανήκει στη 42η γενιά απογόνων του
Μωάμεθ. Διετέλεσε επίσημος διάδοχος του θρόνου από το 1965 έως τον
Ιανουάριο του 1999, όταν ο αδελφός του, βασιλιάς Χουσεΐν, έδωσε, λίγες
ημέρες πριν από τον θάνατό του, το χρίσμα στον γιο του, Αμπντάλα. Αυτές
τις μέρες, ο πρίγκιπας Μπιν Ταλάλ επισκέφθηκε την Αθήνα, όπου είχε
συναντήσεις με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια και τον
υπουργό Αμυνας Δημήτρη Αβραμόπουλο. Μοιραία, η συζήτησή μας ξεκίνησε από
την προέλαση του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) σε Συρία και Ιράκ, και τις
απειλές των τζιχαντιστών πως επόμενος στόχος τους θα είναι η Ιορδανία.
«Αν δούμε το θέμα στην ιστορική του διάσταση», μας λέει ο πρίγκιπας Μπιν Ταλάλ, «η Σοβιετική Ενωση ηττήθηκε τελικά στο Αφγανιστάν, από τους προδρόμους του ISIS, τους μουτζαχεντίν, από τους οποίους ξεπήδησε η Αλ Κάιντα. Πρόσφατα, η Αραβική Ανοιξη, που ξέσπασε με το αίτημα της ελευθερίας έκφρασης για τον λαό, κατέληξε σε ορισμένες περιπτώσεις σε ελευθερία κίνησης των ισλαμιστών μαχητών. Ενας άλλος παράγοντας που έπαιξε ρόλο ήταν η απόλυση των πρώην στρατιωτικών του Μπάαθ από τον ιρακινό στρατό μετά την αλλαγή καθεστώτος. Αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι μια αλλόκοτη συμμαχία ετερογενών δυνάμεων -ισλαμιστών, μπααθικών- στο πεδίο της μάχης. Στη Μοσούλη, τη δεύτερη μέρα μετά την κατάληψή της από το ISIS ύψωσαν σημαίες του Σαντάμ Χουσεΐν, οι οποίες αφαιρέθηκαν στη συνέχεια, πιθανόν από τους σκληροπυρηνικούς σαλαφιστές. Σημειώνω ότι οι μυστικές υπηρεσίες της Δύσης γνώριζαν ότι κάτι ανησυχητικό συνέβαινε στο Ιράκ τουλάχιστον έξι μήνες πριν από την άλωση της Μοσούλης και της Τικρίτ.
Η Ιορδανία συμμετείχε στις διεθνείς συναντήσεις στην Τζέντα, στην Ουαλλία και στο Παρίσι (σ.σ. για τη δημιουργία συνασπισμού εναντίον του ISIS). Οι δυτικές δυνάμεις έχουν την πολυτέλεια να λένε “δεν θα βάλουμε στρατιώτες μας στο πεδίο της μάχης”. Εμείς δεν έχουμε αυτή την πολυτέλεια. Η Ιορδανία έχει ήδη αντιμετωπίσει τρομοκρατικές ενέργειες στο έδαφός της και έχει προχωρήσει σε προληπτικά πλήγματα, με συλλήψεις τρομοκρατών και την προώθηση αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας. Οπως δήλωσε ο βασιλιάς Αμπντάλα, είμαστε αποφασισμένοι να μεταφέρουμε τον πόλεμο στην πλευρά του ISIS».
Να περιμένουμε, λοιπόν, εκστρατεία ενόπλων δυνάμεων σουνιτικών, αραβικών στρατών για την ανακατάληψη της Μοσούλης; «Νομίζω ότι υπάρχει αυτή η πιθανότητα, ωστόσο πρέπει να λάβετε υπ’ όψιν ότι δεν πολεμάμε έναν τακτικό στρατό, αλλά αντάρτικες δυνάμεις. Σε κάθε περίπτωση, η εκστρατεία κατά του ISIS δεν θα είναι αποτελεσματική εάν περιοριστεί στο στρατιωτικό επίπεδο, χωρίς να αντιμετωπιστούν οι πολιτικές παράμετροι της κρίσης. Πρώτα απ’ όλα, απαιτείται ο σχηματισμός αντιπροσωπευτικής κυβέρνησης στο Ιράκ, ικανής να εφαρμόσει ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, που θα απαντά και στις ανησυχίες των σουνιτών. Επειτα, αναγκαία είναι η εμπλοκή και του Ιράν, κάτι που αναγνωρίζει τώρα και ο πρόεδρος Ομπάμα. Η σταθεροποίηση της περιοχής μας δεν είναι δυνατή χωρίς τη συμμετοχή των «μεγάλων παικτών», όπως η Ρωσία, το Ιράν και η Σ. Αραβία.
Ενα άλλο ζήτημα που έχει σημασία είναι ότι το ISIS ελέγχει πετρελαιοπηγές και διυλιστήρια και πουλάει πετρέλαιο στη διεθνή «μαύρη» αγορά. Την ίδια ώρα, οι Κούρδοι δεν μπορούν να πουλήσουν απευθείας πετρέλαιο στις ΗΠΑ. Επομένως, είναι δουλειά μόνο των σουνιτικών αραβικών κρατών να αντιμετωπίσουν το ISIS ή μήπως είναι και καθήκον εκείνων που παραδοσιακά ελέγχουν τις ροές του χρήματος και των πετρελαίων; Αν σημειώσετε σε ένα χάρτη τις εστίες συγκρούσεων και σε έναν άλλο τις μεγάλες εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, θα δείτε ότι οι δύο χάρτες επικαλύπτονται απολύτως».
Συλλογική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού
Η προέλαση του ISIS στη Συρία και στο Ιράκ προκάλεσε τεράστια ανθρωπιστική κρίση, με τις γειτονικές χώρες, και κυρίως την Τουρκία και την Ιορδανία, να δέχονται παλιρροϊκά κύματα προσφύγων. Ο πρίγκιπας Μπιν Ταλάλ μάς εξηγεί: «Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, που μάλλον υποτιμούν την κατάσταση, η Ιορδανία φιλοξενεί αυτή τη στιγμή 1.398.000 πρόσφυγες από τη Συρία. Καταλαβαίνετε τις διαστάσεις του προβλήματος για μια χώρα με πληθυσμό 6,5 εκατομμυρίων. Φυσικά, δεν είναι όλοι αυτοί απόκληροι, πολλές συριακές επιχειρήσεις, που δημιουργούν θέσεις εργασίας, εγκαταστάθηκαν στη χώρα μας. Σε κάθε περίπτωση, το βάρος είναι τεράστιο. Το πρόβλημά μου είναι ότι οι αραβικές χώρες δεν μιλούν για Αραβες πολίτες. Οι όποιες δράσεις εκτάκτου ανάγκης που εκτυλίσσονται κατά καιρούς για τη Γάζα, τη Συρία και πάει λέγοντας δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την ανάγκη για ένα ευρύτερο πρόγραμμα περιφερειακής ανάπτυξης και σταθερότητας».
Αποτιμώντας θετικά την ανάπτυξη των διμερών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Ιορδανίας, ο συνομιλητής μας τονίζει την ανάγκη συλλογικής αντιμετώπισης του μεταναστευτικού ζητήματος στην ευρύτερη περιοχή μας και σημειώνει: «Με χαροποίησε ο διορισμός του κ. Αβραμόπουλου ως επιτρόπου Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων στη νέα Κομισιόν. Πιστεύω ότι οι χώρες της περιοχής, ευρωπαϊκές και αραβικές, χρειαζόμαστε μια κοινή, συλλογική προσέγγιση στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού προβλήματος. Θα έβλεπα μια πρωτοβουλία η οποία να καλύπτει όλες τις χώρες της Αν. Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας. Πιστεύω ότι η περιοχή μας έχει μέχρι σήμερα υποτιμηθεί, στις ευρωπαϊκές προτεραιότητες, σε σύγκριση με τη Δυτική Μεσόγειο».
Να μοιραστούν τον πλούτο τους οι χώρες του Κόλπου
Ιδιαίτερα τολμηρές ακούγονται οι επισημάνσεις του πρίγκιπα Μπιν Ταλάλ για τις ευθύνες αραβικών κρατών και οι απόψεις του για το μέλλον της ευρύτερης περιοχής.
«Το μεγάλο δίλημμα είναι, νομίζω, το εξής: θα ανταποκριθούμε στις νόμιμες προσδοκίες των Αράβων της γενιάς του 1914, για ένα ομόσπονδο αραβικό κράτος, όπου θα έχουν θέση όλες οι θρησκευτικές και εθνοτικές ομάδες, ή θα συνεχίσουμε τον αδιέξοδο δρόμο που ακολουθήσαμε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τρέχοντας να σβήσουμε τη μία πυρκαγιά μετά την άλλη;
Νομίζω ότι ισχύει για εμάς τους Αραβες σήμερα αυτό που έλεγε ο Τσώρτσιλ για τη Δύση το 1946: χρειαζόμαστε μια ευρύτερη έννοια του πατριωτισμού, που θα υπερβαίνει τα σύνορα των εθνών-κρατών. Δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουμε τις μεγάλες δημογραφικές και οικονομικές προκλήσεις στην κλίμακα των εθνικών κρατών, παρά μόνο στην προοπτική ενός μεγάλου περιφερειακού σχεδίου. Αυτό μας φέρνει στην καρδιά όλων των προβλημάτων που συζητάμε: θα συνειδητοποιήσουν οι πετρελαιοπαραγωγοί χώρες του Κόλπου ότι η γενναιοδωρία -με τη διοχέτευση κονδυλίων για μεγάλα αναπτυξιακά σχέδια μέσω θεσμοθετημένων οδών- τελικά ανταμείβεται, ή θα συνεχίσουν, ορισμένες από αυτές, να προσφέρουν, τουλάχιστον μέσω ιδιωτικών δρόμων, κονδύλια που φτάνουν σε ομάδες τύπου ISIS;».
Λύση δύο κρατών
Η Ιορδανία έχει υπογράψει συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ, ενώ συνορεύει με τη Δυτική Οχθη και μεγάλο μέρος του πληθυσμού της είναι παλαιστινιακής καταγωγής. Ρωτήσαμε τον πρίγκιπα Μπιν Ταλάλ αν, μετά τον νέο πόλεμο στη Γάζα και την προσάρτηση νέων παλαιστινιακών εδαφών από τον ισραηλινό στρατό, πιστεύει ότι η προοπτική των δύο κρατών είναι ακόμη ζωντανή. «Το 1977, η τότε κυβέρνηση του Λικούντ στο Ισραήλ συζητούσε το ενδεχόμενο ενσωμάτωσης της Γάζας είτε στο Ισραήλ είτε στη Αίγυπτο», μας υπενθυμίζει. «Σήμερα γυρίζουμε κατά κάποιο τρόπο προς τα εκεί, καθώς η Γάζα μετατρέπεται σε πόλη-κράτος, αποκομμένη από τη Δυτική Οχθη. Ταυτόχρονα, το πρόβλημα των υδάτων είναι τόσο οξύ που, σύμφωνα με μελέτες, η κατάσταση θα είναι αβίωτη στη Γάζα έως το 2017. Παράλληλα, το Ισραήλ αποκλείει τη Γάζα από το μερίδιο που της ανήκει στο γιγαντιαίο κοίτασμα φυσικού αερίου «Λεβιάθαν». Τουλάχιστον η Γάζα είναι μια ενιαία παλαιστινιακή περιοχή. Για τη Δ. Οχθη, το σχέδιο του Ισραήλ μιλούσε για οκτώ παλαιστινιακές κοινότητες - στην Ιερουσαλήμ, τη Χεβρώνα, την Τζενίν, τη Νάμπλους, την Τουλκαρέμ κ.λπ. Υπήρξα από την αρχή υποστηρικτής της λύσης των δύο κρατών, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης περιφερειακής συμφωνίας για τη σταθεροποίηση του Λεβάντε. Αυτή είναι η μόνη λύση που ανταποκρίνεται, πιστεύω, στα συμφέροντα όλων των χωρών, συμπεριλαμβανομένου και του Ισραήλ».
Ο πρίγκιπας Μπιν Ταλάλ έχει αφιερώσει προσπάθειες δεκαετιών στην προώθηση του διαθρησκευτικού διαλόγου μεταξύ όλων των μεγάλων δογμάτων και εκκλησιών. Τον ρωτήσαμε αν αισθάνεται απογοήτευση τη στιγμή που η περιοχή του μοιάζει να βυθίζεται στον Μεσαίωνα των θρησκευτικών πολέμων.
Η απάντησή του: «Φυσικά, αισθάνομαι θλίψη έχοντας αφιερώσει προσπάθειες 40 χρόνων στον διαθρησκευτικό διάλογο, ωστόσο θεωρώ ότι έχει σπουδαίο ρόλο να παίξει. Σε λίγες ημέρες θα γιορτάσουμε το προσκύνημα στη Μέκκα. Αυτή η σημαντική θρησκευτική εκδήλωση δεν θα έπρεπε να έχει μόνο τον χαρακτήρα της τελετουργίας. Γιατί δεν θα μπορούσαν οι αραβικές χώρες να δημιουργήσουν, με αυτή την αφορμή, ένα οικουμενικό ίδρυμα ανθρωπιστικής βοήθειας και αλληλεγγύης δίνοντας ουσιαστικό περιεχόμενο στη “ζακάτ” (σ.σ. μουσουλμανική φιλανθρωπία, ένα είδος θρησκευτικού φόρου για τη μείωση των ανισοτήτων), έναν από τους πυλώνες της πίστης μας; Κάτι τέτοιο θα μας επέτρεπε να αντιμετωπίσουμε πολύ πιο αποτελεσματικά προβλήματα όπως το προσφυγικό και τις ανάγκες των πιο ευπαθών κοινωνικών ομάδων».
«Αν δούμε το θέμα στην ιστορική του διάσταση», μας λέει ο πρίγκιπας Μπιν Ταλάλ, «η Σοβιετική Ενωση ηττήθηκε τελικά στο Αφγανιστάν, από τους προδρόμους του ISIS, τους μουτζαχεντίν, από τους οποίους ξεπήδησε η Αλ Κάιντα. Πρόσφατα, η Αραβική Ανοιξη, που ξέσπασε με το αίτημα της ελευθερίας έκφρασης για τον λαό, κατέληξε σε ορισμένες περιπτώσεις σε ελευθερία κίνησης των ισλαμιστών μαχητών. Ενας άλλος παράγοντας που έπαιξε ρόλο ήταν η απόλυση των πρώην στρατιωτικών του Μπάαθ από τον ιρακινό στρατό μετά την αλλαγή καθεστώτος. Αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι μια αλλόκοτη συμμαχία ετερογενών δυνάμεων -ισλαμιστών, μπααθικών- στο πεδίο της μάχης. Στη Μοσούλη, τη δεύτερη μέρα μετά την κατάληψή της από το ISIS ύψωσαν σημαίες του Σαντάμ Χουσεΐν, οι οποίες αφαιρέθηκαν στη συνέχεια, πιθανόν από τους σκληροπυρηνικούς σαλαφιστές. Σημειώνω ότι οι μυστικές υπηρεσίες της Δύσης γνώριζαν ότι κάτι ανησυχητικό συνέβαινε στο Ιράκ τουλάχιστον έξι μήνες πριν από την άλωση της Μοσούλης και της Τικρίτ.
Η Ιορδανία συμμετείχε στις διεθνείς συναντήσεις στην Τζέντα, στην Ουαλλία και στο Παρίσι (σ.σ. για τη δημιουργία συνασπισμού εναντίον του ISIS). Οι δυτικές δυνάμεις έχουν την πολυτέλεια να λένε “δεν θα βάλουμε στρατιώτες μας στο πεδίο της μάχης”. Εμείς δεν έχουμε αυτή την πολυτέλεια. Η Ιορδανία έχει ήδη αντιμετωπίσει τρομοκρατικές ενέργειες στο έδαφός της και έχει προχωρήσει σε προληπτικά πλήγματα, με συλλήψεις τρομοκρατών και την προώθηση αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας. Οπως δήλωσε ο βασιλιάς Αμπντάλα, είμαστε αποφασισμένοι να μεταφέρουμε τον πόλεμο στην πλευρά του ISIS».
Να περιμένουμε, λοιπόν, εκστρατεία ενόπλων δυνάμεων σουνιτικών, αραβικών στρατών για την ανακατάληψη της Μοσούλης; «Νομίζω ότι υπάρχει αυτή η πιθανότητα, ωστόσο πρέπει να λάβετε υπ’ όψιν ότι δεν πολεμάμε έναν τακτικό στρατό, αλλά αντάρτικες δυνάμεις. Σε κάθε περίπτωση, η εκστρατεία κατά του ISIS δεν θα είναι αποτελεσματική εάν περιοριστεί στο στρατιωτικό επίπεδο, χωρίς να αντιμετωπιστούν οι πολιτικές παράμετροι της κρίσης. Πρώτα απ’ όλα, απαιτείται ο σχηματισμός αντιπροσωπευτικής κυβέρνησης στο Ιράκ, ικανής να εφαρμόσει ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, που θα απαντά και στις ανησυχίες των σουνιτών. Επειτα, αναγκαία είναι η εμπλοκή και του Ιράν, κάτι που αναγνωρίζει τώρα και ο πρόεδρος Ομπάμα. Η σταθεροποίηση της περιοχής μας δεν είναι δυνατή χωρίς τη συμμετοχή των «μεγάλων παικτών», όπως η Ρωσία, το Ιράν και η Σ. Αραβία.
Ενα άλλο ζήτημα που έχει σημασία είναι ότι το ISIS ελέγχει πετρελαιοπηγές και διυλιστήρια και πουλάει πετρέλαιο στη διεθνή «μαύρη» αγορά. Την ίδια ώρα, οι Κούρδοι δεν μπορούν να πουλήσουν απευθείας πετρέλαιο στις ΗΠΑ. Επομένως, είναι δουλειά μόνο των σουνιτικών αραβικών κρατών να αντιμετωπίσουν το ISIS ή μήπως είναι και καθήκον εκείνων που παραδοσιακά ελέγχουν τις ροές του χρήματος και των πετρελαίων; Αν σημειώσετε σε ένα χάρτη τις εστίες συγκρούσεων και σε έναν άλλο τις μεγάλες εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου, θα δείτε ότι οι δύο χάρτες επικαλύπτονται απολύτως».
Συλλογική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού
Η προέλαση του ISIS στη Συρία και στο Ιράκ προκάλεσε τεράστια ανθρωπιστική κρίση, με τις γειτονικές χώρες, και κυρίως την Τουρκία και την Ιορδανία, να δέχονται παλιρροϊκά κύματα προσφύγων. Ο πρίγκιπας Μπιν Ταλάλ μάς εξηγεί: «Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, που μάλλον υποτιμούν την κατάσταση, η Ιορδανία φιλοξενεί αυτή τη στιγμή 1.398.000 πρόσφυγες από τη Συρία. Καταλαβαίνετε τις διαστάσεις του προβλήματος για μια χώρα με πληθυσμό 6,5 εκατομμυρίων. Φυσικά, δεν είναι όλοι αυτοί απόκληροι, πολλές συριακές επιχειρήσεις, που δημιουργούν θέσεις εργασίας, εγκαταστάθηκαν στη χώρα μας. Σε κάθε περίπτωση, το βάρος είναι τεράστιο. Το πρόβλημά μου είναι ότι οι αραβικές χώρες δεν μιλούν για Αραβες πολίτες. Οι όποιες δράσεις εκτάκτου ανάγκης που εκτυλίσσονται κατά καιρούς για τη Γάζα, τη Συρία και πάει λέγοντας δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την ανάγκη για ένα ευρύτερο πρόγραμμα περιφερειακής ανάπτυξης και σταθερότητας».
Αποτιμώντας θετικά την ανάπτυξη των διμερών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Ιορδανίας, ο συνομιλητής μας τονίζει την ανάγκη συλλογικής αντιμετώπισης του μεταναστευτικού ζητήματος στην ευρύτερη περιοχή μας και σημειώνει: «Με χαροποίησε ο διορισμός του κ. Αβραμόπουλου ως επιτρόπου Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων στη νέα Κομισιόν. Πιστεύω ότι οι χώρες της περιοχής, ευρωπαϊκές και αραβικές, χρειαζόμαστε μια κοινή, συλλογική προσέγγιση στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού προβλήματος. Θα έβλεπα μια πρωτοβουλία η οποία να καλύπτει όλες τις χώρες της Αν. Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας. Πιστεύω ότι η περιοχή μας έχει μέχρι σήμερα υποτιμηθεί, στις ευρωπαϊκές προτεραιότητες, σε σύγκριση με τη Δυτική Μεσόγειο».
Να μοιραστούν τον πλούτο τους οι χώρες του Κόλπου
Ιδιαίτερα τολμηρές ακούγονται οι επισημάνσεις του πρίγκιπα Μπιν Ταλάλ για τις ευθύνες αραβικών κρατών και οι απόψεις του για το μέλλον της ευρύτερης περιοχής.
«Το μεγάλο δίλημμα είναι, νομίζω, το εξής: θα ανταποκριθούμε στις νόμιμες προσδοκίες των Αράβων της γενιάς του 1914, για ένα ομόσπονδο αραβικό κράτος, όπου θα έχουν θέση όλες οι θρησκευτικές και εθνοτικές ομάδες, ή θα συνεχίσουμε τον αδιέξοδο δρόμο που ακολουθήσαμε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τρέχοντας να σβήσουμε τη μία πυρκαγιά μετά την άλλη;
Νομίζω ότι ισχύει για εμάς τους Αραβες σήμερα αυτό που έλεγε ο Τσώρτσιλ για τη Δύση το 1946: χρειαζόμαστε μια ευρύτερη έννοια του πατριωτισμού, που θα υπερβαίνει τα σύνορα των εθνών-κρατών. Δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουμε τις μεγάλες δημογραφικές και οικονομικές προκλήσεις στην κλίμακα των εθνικών κρατών, παρά μόνο στην προοπτική ενός μεγάλου περιφερειακού σχεδίου. Αυτό μας φέρνει στην καρδιά όλων των προβλημάτων που συζητάμε: θα συνειδητοποιήσουν οι πετρελαιοπαραγωγοί χώρες του Κόλπου ότι η γενναιοδωρία -με τη διοχέτευση κονδυλίων για μεγάλα αναπτυξιακά σχέδια μέσω θεσμοθετημένων οδών- τελικά ανταμείβεται, ή θα συνεχίσουν, ορισμένες από αυτές, να προσφέρουν, τουλάχιστον μέσω ιδιωτικών δρόμων, κονδύλια που φτάνουν σε ομάδες τύπου ISIS;».
Λύση δύο κρατών
Η Ιορδανία έχει υπογράψει συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ, ενώ συνορεύει με τη Δυτική Οχθη και μεγάλο μέρος του πληθυσμού της είναι παλαιστινιακής καταγωγής. Ρωτήσαμε τον πρίγκιπα Μπιν Ταλάλ αν, μετά τον νέο πόλεμο στη Γάζα και την προσάρτηση νέων παλαιστινιακών εδαφών από τον ισραηλινό στρατό, πιστεύει ότι η προοπτική των δύο κρατών είναι ακόμη ζωντανή. «Το 1977, η τότε κυβέρνηση του Λικούντ στο Ισραήλ συζητούσε το ενδεχόμενο ενσωμάτωσης της Γάζας είτε στο Ισραήλ είτε στη Αίγυπτο», μας υπενθυμίζει. «Σήμερα γυρίζουμε κατά κάποιο τρόπο προς τα εκεί, καθώς η Γάζα μετατρέπεται σε πόλη-κράτος, αποκομμένη από τη Δυτική Οχθη. Ταυτόχρονα, το πρόβλημα των υδάτων είναι τόσο οξύ που, σύμφωνα με μελέτες, η κατάσταση θα είναι αβίωτη στη Γάζα έως το 2017. Παράλληλα, το Ισραήλ αποκλείει τη Γάζα από το μερίδιο που της ανήκει στο γιγαντιαίο κοίτασμα φυσικού αερίου «Λεβιάθαν». Τουλάχιστον η Γάζα είναι μια ενιαία παλαιστινιακή περιοχή. Για τη Δ. Οχθη, το σχέδιο του Ισραήλ μιλούσε για οκτώ παλαιστινιακές κοινότητες - στην Ιερουσαλήμ, τη Χεβρώνα, την Τζενίν, τη Νάμπλους, την Τουλκαρέμ κ.λπ. Υπήρξα από την αρχή υποστηρικτής της λύσης των δύο κρατών, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης περιφερειακής συμφωνίας για τη σταθεροποίηση του Λεβάντε. Αυτή είναι η μόνη λύση που ανταποκρίνεται, πιστεύω, στα συμφέροντα όλων των χωρών, συμπεριλαμβανομένου και του Ισραήλ».
Ο πρίγκιπας Μπιν Ταλάλ έχει αφιερώσει προσπάθειες δεκαετιών στην προώθηση του διαθρησκευτικού διαλόγου μεταξύ όλων των μεγάλων δογμάτων και εκκλησιών. Τον ρωτήσαμε αν αισθάνεται απογοήτευση τη στιγμή που η περιοχή του μοιάζει να βυθίζεται στον Μεσαίωνα των θρησκευτικών πολέμων.
Η απάντησή του: «Φυσικά, αισθάνομαι θλίψη έχοντας αφιερώσει προσπάθειες 40 χρόνων στον διαθρησκευτικό διάλογο, ωστόσο θεωρώ ότι έχει σπουδαίο ρόλο να παίξει. Σε λίγες ημέρες θα γιορτάσουμε το προσκύνημα στη Μέκκα. Αυτή η σημαντική θρησκευτική εκδήλωση δεν θα έπρεπε να έχει μόνο τον χαρακτήρα της τελετουργίας. Γιατί δεν θα μπορούσαν οι αραβικές χώρες να δημιουργήσουν, με αυτή την αφορμή, ένα οικουμενικό ίδρυμα ανθρωπιστικής βοήθειας και αλληλεγγύης δίνοντας ουσιαστικό περιεχόμενο στη “ζακάτ” (σ.σ. μουσουλμανική φιλανθρωπία, ένα είδος θρησκευτικού φόρου για τη μείωση των ανισοτήτων), έναν από τους πυλώνες της πίστης μας; Κάτι τέτοιο θα μας επέτρεπε να αντιμετωπίσουμε πολύ πιο αποτελεσματικά προβλήματα όπως το προσφυγικό και τις ανάγκες των πιο ευπαθών κοινωνικών ομάδων».
