• Χαρίτος Πάνος Πέρασαν μόλις δύο μήνες από την ανακήρυξη του Χαλιφάτου στην ευρύτερη περιοχή του Ιράκ. Αυτές οι εξήντα ημέρες αποδείχθηκαν ικανές για να κατανοήσει ο εκτός Μέσης Ανατολής κόσμος τον τρόπο σκέψης, την ιδεολογία και τις πρακτικές της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος για το Ιράκ και την Εγγύς Ανατολή (ISIS).Όχι πως η δράση της στη Συρία και στο Ιράκ, το προηγούμενο διάστημα, δεν αποτέλεσαν ικανό δείγμα γραφής. Τώρα όμως, με τις επιτυχίες να καταγράφονται στο πεδίο των μαχών και αρκετές ισλαμικές οργανώσεις να δηλώνουν την έμπρακτη συμπαράστασή τους στις δυνάμεις του ISIS, η οργάνωση νιώθει πως διατηρεί το στρατηγικό πλεονέκτημα σε ό,τι αφορά την εξέλιξη των πραγμάτων. Με δεδομένη την πολιτική αστάθεια και τον παραλογισμό που χαρακτηρίζει τις ενέργειες του Νούρι αλ Μαλίκι, την ανυπαρξία του ιρακινού στρατού και την αδυναμία στρατιωτικής εμπλοκής ξένων δυνάμεων στην κρίση αυτή, το σκεπτικό του ISIS δεν είναι μακριά από την πραγματικότητα. Αντικειμενικά έχουν το πάνω χέρι. Έχουν καταφέρει να ελέγξουν σχεδόν ολοκληρωτικά το ανατολικό μέρος της Συρίας, σημαντικό μέρος των εδαφών του δυτικού Ιράκ και να δημιουργήσουν ελεγχόμενους διαύλους υποστήριξης των δυνάμεών τους στις κουρδικές περιοχές.

Οι επιτυχίες αυτές δεν θα είχαν καταγραφεί ούτε στο ελάχιστο στο πεδίο, εάν ο στρατός του Ιράκ δεν είχε εγκαλείψει τις βάσεις του μαζί με ολόκληρο τον εξοπλισμό τους. Άρματα μάχης, πύραυλοι εδάφους - εδάφους, τεθωρακισμένα οχήματα μάχης με τετρακίνηση ικανά να ταξιδεύουν στην έρημο έπεσαν στα χέρια των τζιχαντιστών, δίχως καν να πολεμήσουν για να τα πάρουν. Στα άρματα μάχης συγκαταλέγονται αρκετά τανκς αμερικανικού τύπου, Abrahams που είχαν αφήσει πίσω οι Αμερικανοί το 2011.

Οι τεχνικές δυνατότητες του ISIS ήταν πολύ περιορισμένες αναφορικά με την άναπτυξή τους στο πεδίο, πριν την εγκατάλειψη των ιρακινών στρατιωτικών βάσεων.

Από τη στιγμή που αυτό συνέβη, τα δεδομένα στο πεδίο άλλαξαν προς όφελος των τζιχαντιστών κι αυτό επιβεβαιώνεται από το εύρος του μετώπου που διαχειρίζονται, την ταχύτητα με την οποία κινούνται και την αποτελεσματικότητά τους.

Ο «εμφύλιος» των σιιτών

Ένας επιπλέον λόγος που δημιούργησε προυποθέσεις κυριαρχίας του, είναι η επιμονή του Νούρι αλ Μαλίκι για μια τρίτη θητεία στην εξουσία. Αν και πλέον υπάρχει κοινή γραμμή πλεύσης μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης σχετικά με την αντικατάστασή του, ο ίδιος παραμένει αδιάλλακτος, εμμένοντας στον σχηματισμό κυβέρνησης. Κάτι τέτοιο, ακόμα κι αν είχε τη στήριξη του ξένου παράγοντα, θα αποτελούσε ουτοπία.

Ο Αλ Μαλίκι σε πολιτικό επίπεδο δεν διαθέτει ούτε στο ελάχιστο τη συμπάθεια των ηγετών των άλλων σιιτικών κομμάτων και αποτελεί κόκκινο πανί για τους σουνίτες.Ο θρησκευτικός ηγέτης των σιιτών Μουκτάντ αλ Σαντρ έβλεπε πάντα ανταγωνιστικά τον Αλ Μαλίκι και έχει θέσει εδώ και καιρό θέμα αντικατάστασής του. Επίσης, οι σχέσεις του και η επιρροή του από το Ιράν καθιστούν δεδομένη την εναντίωσή του στην παραμονή του Αλ Μαλίκι στα πολιτικά πράγματα της χώρας.

Ο Αμάρ αλ Χακίμ, έταιρος θρησκευτικός ηγέτης των σιιτών του Ιράκ δεν εκτιμάται πως μπορεί να ασκήσει ιδιαίτερη επιρροή για να δρομολογήσει εξελίξεις και πιθανότατα θα συνταχθεί με το πλειοψηφικό ρεύμα για να παραμείνει στις επάλξεις.Αντίθετα, άλλες προσωπικότητες συγκεντρώνουν τα βλέμματα και το ενδιαφέρον.Πρόκειται για τον Χάντι αλ Αμίρι, ο οποίος ηγείται της σιιτικής οργάνωσης Μπαντρ και διατηρεί στενές σχέσεις με το Ιράν. Η εν λόγω οργάνωση, πέρα από το πολιτικό σκέλος, διαθέτει ένα ισχυρό στρατιωτικό τμήμα, τις Ταξιαρχίες Μπαντρ, οι οποίες και διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο των σιιτικών επαρχιών, ως επίσημα στρατιωτικά τμήματα του Ιράκ την περίοδο της αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων κι έπειτα.
Ο Αλ Αμίρι έχει μέχρι στιγμής δηλώσει την αντίθεσή του στην επιλογή του Αλ Αμπάντι ως νέου πρωθυπουργού του Ιράκ. Αν και δεν έχει ταχθεί υπέρ του Αλ Μαλίκι, δέχεται έντονες πιέσεις από το περιβάλλον του τελευταίου για να συνταχθεί μαζί του.

 Επίσης, οι σχέσεις του με τον Μουκτάντα αλ Σαντρ δεν είναι οι καλύτερες δυνατές.
Η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι πως η Τεχεράνη θα ζητήσει από τον Αλ Αμίρι να μην πάρει θέση. Να μη στηρίξει κανέναν από τους υποψήφιους για σχηματισμό κυβέρνησης.
Αν όμως δεν το πετύχει και ο Αλ Αμίρι στηρίξει τον Αλ Μαλίκι, τότε οι περιοχές των σιιτών θα βυθιστούν σε μια βίαιη αντιπαράθεση μεταξύ σιιτικών πολιτιοφυλακών και στρατιωτικών τμημάτων, που θα δώσει χώρο για ανετότερη επικράτηση του ISIS, οι δυνάμεις του οποίου απέχουν πλέον 140 χλμ. από τη Βαγδάτη.

Ο στρατός του Αλ Μαλίκι

Ο Νούρι αλ Μαλίκι από την πλευρά του, για να γαντζωθεί στην εξουσία, φέρεται αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει τις ειδικές δυνάμεις του στρατού (περίπου 4.500 άνδρες) καθώς και τις τακτικές δυνάμεις που βρίσκονται στη Βαγδάτη και αριθμούν άλλα 4.500 άτομα. Οι ειδικές δυνάμεις θεωρείται δεδομένο ότι θα υπακούσουν στις διαταγές του. Ωστόσο, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο και για τις τακτικές δυνάμεις του στρατού, έστω κι αν πρόσφατα έχει αντικαταστήσει τους διοικητές με πρόσωπα της επιλογής του.Τις τρεις τελευταίες ημέρες στη Βαγδάτη βρίσκονται σε εξέλιξη ένοπλες αντιπαραθέσεις πολιτών με τις ειδικές δυνάμεις του Αλ Μαλίκι. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, οι «ένοπλοι πολίτες» προέρχονται από τις τάξεις του Αλ Σαντρ, ο οποίος επιχειρεί με τον τρόπο αυτό να εξαναγκάσει τους άλλους ηγέτες να πάρουν θέση και να ξεφορτωθούν τον Αλ Μαλίκι.

Ο ξένος παράγοντας

Το τοπίο, έτσι όπως εξελίσεται, απαιτεί λεπτούς χειρισμούς, τόσο από εσωτερικούς όσο και από εξωτερικούς παράγοντες.Η Τεχεράνη βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο να απολέσει τον έλεγχο των σιιτικών οργανώσεων στο Ιράκ εφόσον δεν πείσει για την αποδοχή του Χαϊντάρ αλ Αλάντι ως πρωθυπουργού.Οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. επιθυμούν να στηρίξουν τους Κούρδους -οι οποίοι παραμένουν ο μόνος αξιόπιστος συνομιλητής στη χώρα-, ωστόσο θέλουν να το επιχειρήσουν μεμονωμένα, διαχωρίζοντάς το από τα συμβαίνοντα στο υπόλοιπο Ιράκ. Η ειρωνεία για τις ΗΠΑ σήμερα είναι πως έρχονται τρία χρόνια αργότερα να εξοπλίσουν τους Κούρδους, για να πολεμήσουν αυτούς που η Ουάσιγκτον -λόγω ελλιπούς πληροφόρησης- εξόπλισε στη Συρία τρία χρόνια πριν.Επίσης ειρωνικό είναι το γεγονός πως η Ουάσιγκτον, για να στηρίξει το μέτωπο του Ιράκ κατά των τζιχαντιστών, θα χρειαστεί έναν ισχυρό -στρατιωτικά τουλάχιστον- Αλ Άσαντ στη Συρία. Άρα, η ενίσχυση των ένοπλων τμημάτων της αντιπολίτευσης στη Συρία δεν συγκεντρώνει τις πιθανότητες με το μέρος της αυτήν την περίοδο. Δυστυχώς, στο σημείο που έχουν φτάσει τα πράγματα στο Ιράκ, η λύση στο πολιτικό αδιέξοδο που οδήγησε τη χώρα ο Νούρι Αλ Μαλίκι κι έδωσε χώρο στον ISIS να εκμεταλευτεί το κενό εξουσίας στην επαρχία, μπορεί να δοθεί μόνο με στρατιωτικά μέσα.

Αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί, εφόσον οι ηγέτες των σιιτών, αποφάσιζαν να δημιουργήσουν ένα μέτωπο κατά του Αλ Μαλίκι και να τον εξαναγκάσουν σε παραίτηση, αλλά ακόμα κι έτσι η ένοπλη αντιπαράθεση δύσκολα θα μπορούσε να αποφευχθεί.Όσο για τις δυνάμεις του ISIS και του Χαλιφάτου, το αμερικανικό πεντάγωνο γνωρίζει πως θα χρειαστούν μήνες για να σταθεροποιηθεί το μέτωπο.Οι Κούρδοι μαχητές, οι Πεσμέργκα, δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν τα 1.100 χιλιόμετρα συνόρων από τα οποία εισβάλλουν στις περιοχές τους οι τζιχαντιστές. Ακόμα και με έγκυρη αεροπορική ή δορυφορική ενημέρωση για τις κινήσεις του ISIS, οι Πεσμέργκα δεν διαθέτουν δυνατότητα αναδιάρθρωσης των δυνάμεών τους σε τόσο στενά χρονικά περιθώρια. Η όποια στήριξη από ΗΠΑ και Ε.Ε. των Κούρδων με όπλα και πληροφορίες δεν αρκεί για την ανατροπή των δεδομένων στο πολεμικό πεδίο. Η όποια ανατροπή μπορεί να έλθει μόνο με την εμπλοκή της Βαγδάτης, ως κεντρικής εξουσίας στον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών κι ένα κοινό μέτωπο αποτελούμενο από σιίτες, σουνίτες και Κούρδους κατά του ISIS.Μέχρι να συμβεί αυτό, όμως, θα χρειαστεί χρόνος. Και μέχρι τότε, η Βαγδάτη θα πολεμά για την εξουσία κι ο κόσμος στην επαρχία για την επιβίωση.