16 Ιουνίου 2014

Το μανιφέστο της νέας, αμερικανικής Δεξιάς

Οι συντηρητικοί συνήθως πιστεύουν ότι ο καπιταλισμός είναι μια μηχανή που μπορεί να θεραπεύεται από μόνη της. Υπό αυτό το πρίσμα, δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι οι πολιτικοί της Δεξιάς άργησαν να συνειδητοποιήσουν τα βαθιά, δομικά προβλήματα που δυσκολεύουν τη ζωή πολλών ανθρώπων στη νέα οικονομία, με τη στασιμότητα ως προς την κοινωνική κινητικότητα, τις διευρυνόμενες ανισότητες και την ενδημική ανασφάλεια.Τελευταία, όμως, ορισμένοι συντηρητικοί, ανοιχτοί στη μεταρρύθμιση, έχουν βαλθεί να αντιμετωπίσουν κατά πρόσωπο αυτά τα προβλήματα. Ορισμένοι εξ αυτών δημοσίευσαν πρόσφατα ένα πολιτικό μανιφέστο που τιτλοφορείται «Χώρος για Ανάπτυξη» και συνιστά το πιο συνεκτικό πρόγραμμα που έχει παράξει η αμερικανική Δεξιά στον 21ο αιώνα.


Στο πρώτο δοκίμιο του βιβλίου, ο Πίτερ Βένερ υπερβαίνει την καταστροφική άποψη των Ρεπουμπλικανών ότι η χώρα διαιρείται σε παραγωγικούς επιχειρηματίες και παράσιτα που σιτίζονται από κρατικά επιδόματα. Στρέφει τη συμπαθητική ματιά του στην εργατική και τη σκληρά εργαζόμενη μεσαία τάξη. Υπενθυμίζει την ενοχλητική για τους Ρεπουμπλικανούς αλήθεια ότι οι πιθανότητες να ξεφύγει κάποιος από τη φτώχεια είναι διπλάσιες στη Δανία απ’ ό,τι στην Αμερική.

Ο Γιουβλάλ Λεβίν επισημαίνει ότι οι συντηρητικοί έχουν σιωπηρά αποδεχθεί το κοινωνικό κράτος του 20ού αιώνα, απλώς θέλουν να το περιορίσουν. Συνεχίζοντας, υποστηρίζει ότι για να αντιμετωπισθούν τα δομικά προβλήματα της οικονομίας χρειάζονται αλλαγές όχι τόσο στο μέγεθος της κυβέρνησης, όσο στη φύση της παρέμβασής της.

«Η ιδεώδης απάντηση της Αριστεράς», γράφει ο Λεβίν, «είναι να εμπιστευθεί τυφλά τη γνώση των ειδικών στην κυβέρνηση και να τους καλέσει να λύσουν το πρόβλημα. Για τη Δεξιά, η ιδεώδης απάντηση είναι να εμπιστευθεί κριτικά τη γνώση των απλών ανθρώπων και να τους δώσει δυνατότητες να αρχίσουν να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα, βήμα το βήμα». Οι αριστεροί δίνουν έμφαση στη βοήθεια του κράτους προς τους πολίτες. Οι συντηρητικοί οφείλουν να ενισχύσουν την κοινωνία των πολιτών για αποκεντρωμένες πρωτοβουλίες κοινωνικού πειραματισμού.

Αρκετοί συγγραφείς υποστηρίζουν την αποκέντρωση του κράτους πρόνοιας μέσω φορολογικών διευκολύνσεων στα νοικοκυριά για την κάλυψη των κοινωνικών ασφαλίσεων ή των εκπαιδευτικών δαπανών. Αλλοι παραδέχονται ότι η κεντρική κυβέρνηση χρειάζεται ορισμένες φορές να αναλάβει παρεμβατικό ρόλο στην οικονομία για να μειώσει τη δύναμη των εγχώριων ολιγαρχιών ή των απολυταρχικών καθεστώτων στον παγκόσμιο στίβο - για παράδειγμα, επιμένοντας σε δυναμικές μεταναστευτικές πολιτικές, στη γενναία χρηματοδότηση της έρευνας και στην ενίσχυση της κοινωνικής κινητικότητας.

Η νέα, μεταρρυθμιστική Δεξιά ίσως εμμένει υπερβολικά στο πνεύμα του Τόμας Τζέφερσον. Εμπιστεύονται περισσότερο απ’ ό,τι θα έπρεπε το μαγικό ραβδί της αποκέντρωσης. Ωστόσο, όπως αναγνώριζε ο Αλεξάντερ Χάμιλτον (και η Μάργκαρετ Θάτσερ), κάποιες φορές η αποκέντρωση χρειάζεται να συνδυαστεί με ενεργητικές πολιτικές σε εθνικό επίπεδο, ώστε να αντιμετωπισθούν τα μονοπωλιακά φαινόμενα, η διαπλοκή και η σταδιακή, εθνική παρακμή.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ