Εφόσον επαληθευθούν οι πληροφορίες ότι η
δημοφιλία της Χρυσής Αυγής στις τάξεις της αστυνομίας (ιδιαίτερα στα
χαμηλόβαθμα στελέχη) είναι σημαντικά υψηλότερη του εθνικού μέσου όρου,
ασφαλώς πρόκειται για ανησυχητική εξέλιξη, ακόμα και αν δεν επηρεάζεται
άμεσα η επαγγελματική συμπεριφορά των αστυνομικών αυτών. Θα ήταν
προφανώς πολύ σημαντικό να διερευνηθούν τα αίτια αυτού του φαινομένου
έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί η διείσδυση ακραίων ιδεολογιών σε ένα υψηλής
σημασίας κομμάτι του κρατικού μηχανισμού. Σε μια δημοκρατία η κυβέρνηση
έχει το μονοπώλιο της κρατικής βίας. Ωστόσο, αυτό το εργαλείο θα πρέπει
να χρησιμοποιείται με εξαιρετική φειδώ και ως έσχατο μέσο διαχείρισης
εκτάκτων καταστάσεων.
Η υπερβολικά συχνή χρήση κατασταλτικών μέσων από διαδοχικές κυβερνήσεις σχεδόν από την αρχή μιας κρίσης, μην αξιοποιώντας άλλα εργαλεία διαχείρισης κοινωνικών προβλημάτων, έχει ενισχύσει την αίσθηση ότι η αστυνομία βρίσκεται απέναντι από την κοινωνία. Επιπλέον, αυτή η τακτική που εφαρμόζεται από τις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας συνταξιούχων μέχρι τους χούλιγκαν των γηπέδων προκαλεί σημαντική ψυχολογική και σωματική φθορά σε μια σχετικά ολιγάριθμη (περίπου 1.000 άτομα) αστυνομική μονάδα, τα ΜΑΤ, που κανονικά θα έπρεπε να αναπτύσσονται μόνο σε πραγματικά σοβαρές περιπτώσεις. Πέραν των άλλων συνεπειών, αυτό οδηγεί σε υπερβολική χρήση βίας, αλλά και ενίοτε, λόγω κόπωσης, σε λιγότερο αποτελεσματική αντιμετώπιση μιας κρίσης.
Τα γεγονότα στην Κερατέα, τις Σκουριές αλλά κυρίως τα εκτεταμένα επεισόδια του Δεκεμβρίου 2008, εκτός από την αποτυχημένη διαχείριση από πλευράς κυβέρνησης, έχουν ως κοινό στοιχείο και την αμφίσημη στάση της ελληνικής κοινωνίας, η οποία θα πρέπει επιτέλους να αποφασίσει τι είδους αστυνομία θέλει και να υπάρξει μια συμφωνία για τους «κανόνες του παιχνιδιού». Σημαντικό είναι και το πρόβλημα της αυξανόμενης χρήσης βίας, σε διάφορα επίπεδα και μορφές, συχνά χωρίς ουσιαστικά συνέπειες για τους δράστες, είτε πρόκειται για ακροαριστερές, είτε για ακροδεξιές ομάδες. Αυτή η ουσιαστική ατιμωρησία από τη δικαιοσύνη –προφανώς ακούσια και όχι εκούσια- κάνει πολλούς αστυνομικούς να αισθάνονται ότι συχνά ματαιοπονούν ή διακινδυνεύουν τη σωματική τους ακεραιότητα χωρίς λόγο και τους καθιστά περισσότερο ευάλωτους στη ρητορική ακροδεξιών οργανώσεων περί «νόμου και τάξης». Οι δε συνεχείς μισθολογικές περικοπές -αρκετά χαμηλότερες, πάντως, για τους χαμηλόβαθμους αστυνομικούς- δεν βοήθησαν την κατάσταση, ούτε και η έλλειψη μέσων για την άσκηση των καθηκόντων τους. Τέλος, σημαντική συμβολή στη διάδοση ακραίων ιδεολογικών απόψεων έχει και η αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης ως σχεδόν αποκλειστικά αστυνομικού προβλήματος.
Οι σκέψεις αυτές έχουν ως στόχο να εξηγήσουν και όχι φυσικά να δικαιολογήσουν τις ιδεολογικές εξελίξεις στον χώρο της αστυνομίας. Λύσεις υπάρχουν: σημαντικές βελτιώσεις στην εκπαίδευση, κυρώσεις όπου αυτό απαιτείται ως συνέπεια πλημμελούς άσκησης καθηκόντων ή υπερβάλλοντος ζήλου, αποτελεσματικότερη κυβερνητική διαχείριση εκτάκτων καταστάσεων, βελτιώσεις στη λειτουργία της δικαιοσύνης, ορατή βελτίωση στις προσπάθειες διαχείρισης της παράνομης μετανάστευσης, καθώς και συνέχεια και συνέπεια στην εφαρμοζόμενη πολιτική ανεξαρτήτως πολιτικού προϊσταμένου.
*Ο κ. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ
Η υπερβολικά συχνή χρήση κατασταλτικών μέσων από διαδοχικές κυβερνήσεις σχεδόν από την αρχή μιας κρίσης, μην αξιοποιώντας άλλα εργαλεία διαχείρισης κοινωνικών προβλημάτων, έχει ενισχύσει την αίσθηση ότι η αστυνομία βρίσκεται απέναντι από την κοινωνία. Επιπλέον, αυτή η τακτική που εφαρμόζεται από τις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας συνταξιούχων μέχρι τους χούλιγκαν των γηπέδων προκαλεί σημαντική ψυχολογική και σωματική φθορά σε μια σχετικά ολιγάριθμη (περίπου 1.000 άτομα) αστυνομική μονάδα, τα ΜΑΤ, που κανονικά θα έπρεπε να αναπτύσσονται μόνο σε πραγματικά σοβαρές περιπτώσεις. Πέραν των άλλων συνεπειών, αυτό οδηγεί σε υπερβολική χρήση βίας, αλλά και ενίοτε, λόγω κόπωσης, σε λιγότερο αποτελεσματική αντιμετώπιση μιας κρίσης.
Τα γεγονότα στην Κερατέα, τις Σκουριές αλλά κυρίως τα εκτεταμένα επεισόδια του Δεκεμβρίου 2008, εκτός από την αποτυχημένη διαχείριση από πλευράς κυβέρνησης, έχουν ως κοινό στοιχείο και την αμφίσημη στάση της ελληνικής κοινωνίας, η οποία θα πρέπει επιτέλους να αποφασίσει τι είδους αστυνομία θέλει και να υπάρξει μια συμφωνία για τους «κανόνες του παιχνιδιού». Σημαντικό είναι και το πρόβλημα της αυξανόμενης χρήσης βίας, σε διάφορα επίπεδα και μορφές, συχνά χωρίς ουσιαστικά συνέπειες για τους δράστες, είτε πρόκειται για ακροαριστερές, είτε για ακροδεξιές ομάδες. Αυτή η ουσιαστική ατιμωρησία από τη δικαιοσύνη –προφανώς ακούσια και όχι εκούσια- κάνει πολλούς αστυνομικούς να αισθάνονται ότι συχνά ματαιοπονούν ή διακινδυνεύουν τη σωματική τους ακεραιότητα χωρίς λόγο και τους καθιστά περισσότερο ευάλωτους στη ρητορική ακροδεξιών οργανώσεων περί «νόμου και τάξης». Οι δε συνεχείς μισθολογικές περικοπές -αρκετά χαμηλότερες, πάντως, για τους χαμηλόβαθμους αστυνομικούς- δεν βοήθησαν την κατάσταση, ούτε και η έλλειψη μέσων για την άσκηση των καθηκόντων τους. Τέλος, σημαντική συμβολή στη διάδοση ακραίων ιδεολογικών απόψεων έχει και η αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης ως σχεδόν αποκλειστικά αστυνομικού προβλήματος.
Οι σκέψεις αυτές έχουν ως στόχο να εξηγήσουν και όχι φυσικά να δικαιολογήσουν τις ιδεολογικές εξελίξεις στον χώρο της αστυνομίας. Λύσεις υπάρχουν: σημαντικές βελτιώσεις στην εκπαίδευση, κυρώσεις όπου αυτό απαιτείται ως συνέπεια πλημμελούς άσκησης καθηκόντων ή υπερβάλλοντος ζήλου, αποτελεσματικότερη κυβερνητική διαχείριση εκτάκτων καταστάσεων, βελτιώσεις στη λειτουργία της δικαιοσύνης, ορατή βελτίωση στις προσπάθειες διαχείρισης της παράνομης μετανάστευσης, καθώς και συνέχεια και συνέπεια στην εφαρμοζόμενη πολιτική ανεξαρτήτως πολιτικού προϊσταμένου.
*Ο κ. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ
