Στέφανος Κωνσταντινίδης Η ΤΟΥΡΚΙΑ είναι Ανατολή, και η Ανατολή κρύβει πολλά
μυστήρια… Αν προστεθεί σ'αυτό και το Ισλάμ, η θρησκεία με την οποία
είναι βαθιά διαποτισμένη η χώρα, η κατανόηση των τουρκικών πολιτικών
δεδομένων με ευρωπαϊκά αξιακά κριτήρια γίνεται ακόμη πιο δύσκολη. Για
παράδειγμα, η κυβερνητική προπαγάνδα στην Τουρκία παρουσίασε τις μίζες
σαν προσφορές για φιλανθρωπικούς σκοπούς! Σε κάθε περίπτωση ο Ερντογάν
και το κόμμα του, το AKP, εξήλθαν από τις εκλογές αυτές, αν όχι
θριαμβευτές, σίγουρα με μια μεγάλη νίκη, κόντρα στις προβλέψεις κάποιων
Δυτικών αναλυτών που πίστευαν ότι δεν θα άντεχαν το τσουνάμι των
αποκαλύψεων για τη διαφθορά και τον πόλεμο του Γκιουλέν.
Η νίκη του Ερντογάν μπορεί να αποδοθεί σε πολλούς παράγοντες, ανάμεσα
στους οποίους σημαντικοί είναι η σχετικά καλή κατάσταση της τουρκικής
οικονομίας, η αδυναμία των αντιπάλων του και ο έλεγχος των ΜΜΕ. Οι
Τούρκοι ψηφοφόροι ελάχιστα συγκινούνται από τους δυτικούς αξιακούς
κώδικες στα θέματα της διαφθοράς και των σκανδάλων, πρώτα γιατί η Δύση
δεν προσφέρει κανένα καλύτερο παράδειγμα στον τομέα αυτό, παρά τις
ηθικολογίες της, και δεύτερο και κυριότερο, ίσως, γιατί οι Τούρκοι
πολίτες βλέπουν το θέμα της διαφθοράς ως ένα αναγκαίο κακό που θα
υπάρχει, όποιο κόμμα και να είναι στην εξουσία.
Επομένως, το βασικό παραμένει η οικονομία και κατά πόσον υπήρξε βελτίωση της ζωής τους στην περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από τον Ερντογάν. Η τουρκική οικονομία, παρά τα προβλήματά της και τις διαρθρωτικές αδυναμίες της, ακόμη και το 2013 γνώρισε ένα ρυθμό ανάπτυξης του 4% σε μια στιγμή οικονομικής κατάθλιψης στην Ευρώπη. Μια απόδοση που συγκρίνεται μόνο με αυτή των ασιατικών οικονομιών.
Η αδυναμία των αντιπάλων του Ερντογάν είναι η έκφραση της μόνιμης αδυναμίας που είχε πάντα ο κοσμικός χώρος της τουρκικής πολιτικής ζωής, πάντα μειοψηφικός σε μια χώρα με βαθιές τις ρίζες του Ισλάμ. Αυτή η διαίρεση όμως δεν θα πρέπει να ιδωθεί μόνο με θρησκευτικούς όρους αλλά και με οικονομικούς. Ο Ερντογάν και το κόμμα του στηρίζονται από μια νέα ισλαμογενή αστική τάξη που αναπτύχθηκε κυρίως στην Ανατολία και βρίσκεται σε αντιπαλότητα με την κοσμική αστική τάξη της Κωνσταντινούπολης, της Άγκυρας και των μικρασιατικών παραλίων. Αυτή η κοσμική αστική τάξη κυριάρχησε για σχεδόν ένα αιώνα στην Τουρκία με τη στήριξη του Στρατού και των γραφειοκρατικών μηχανισμών του κεμαλικού κράτους.
Επομένως, το βασικό παραμένει η οικονομία και κατά πόσον υπήρξε βελτίωση της ζωής τους στην περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από τον Ερντογάν. Η τουρκική οικονομία, παρά τα προβλήματά της και τις διαρθρωτικές αδυναμίες της, ακόμη και το 2013 γνώρισε ένα ρυθμό ανάπτυξης του 4% σε μια στιγμή οικονομικής κατάθλιψης στην Ευρώπη. Μια απόδοση που συγκρίνεται μόνο με αυτή των ασιατικών οικονομιών.
Η αδυναμία των αντιπάλων του Ερντογάν είναι η έκφραση της μόνιμης αδυναμίας που είχε πάντα ο κοσμικός χώρος της τουρκικής πολιτικής ζωής, πάντα μειοψηφικός σε μια χώρα με βαθιές τις ρίζες του Ισλάμ. Αυτή η διαίρεση όμως δεν θα πρέπει να ιδωθεί μόνο με θρησκευτικούς όρους αλλά και με οικονομικούς. Ο Ερντογάν και το κόμμα του στηρίζονται από μια νέα ισλαμογενή αστική τάξη που αναπτύχθηκε κυρίως στην Ανατολία και βρίσκεται σε αντιπαλότητα με την κοσμική αστική τάξη της Κωνσταντινούπολης, της Άγκυρας και των μικρασιατικών παραλίων. Αυτή η κοσμική αστική τάξη κυριάρχησε για σχεδόν ένα αιώνα στην Τουρκία με τη στήριξη του Στρατού και των γραφειοκρατικών μηχανισμών του κεμαλικού κράτους.
Η επιτυχία του Ερντογάν και του ισλαμικού κόμματός του AKP έγκειται στο γεγονός ότι ανέτρεψε την πολιτική αυτή κυριαρχία και έβγαλε από το κοινωνικό περιθώριο μια σιωπηρή μάζα και της έδωσε υπόσταση. Βεβαίως στις τελευταίες εκλογές παρά την καθαρή νίκη του έχει υποστεί και μια σχετική φθορά, σε σύγκριση με τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές, φθορά που υπολογίζεται γύρω στο 7%. Η νίκη του αυτή δεν τον αθωώνει φυσικά από τη διαφθορά και τα σάνδαλα. Το βέβαιο όμως είναι ότι θα εγκαθιδρύσει στην Τουρκία ένα ακόμη περισσότερο αυταρχικό καθεστώς, ιδίως αν εκλεγεί πρόεδρος με αυξημένες εξουσίες, με επίφαση μόνο τις δημοκρατικές διαδικασίες. Αν και παραμένει τρωτός, εντούτοις η εξουσία του, εκτός απροόπτου, δεν απειλείται. Λόγω δε των διαμορφούμενων γεωπολιτικών ισορροπιών στην περιοχή και με όσα συνέβηκαν στην Κριμαία, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι θα είναι υποχρεωμένοι να συνεργαστούν μαζί του.
Γίνεται ακόμη λόγος για αποκατάσταση των σχέσεων με το Ισραήλ και πιθανή επίσκεψη του στη χώρα αυτή, κάτι που δεν αποκλείεται, καθώς ο Ερντογάν είναι αρκετά πραγματιστής όταν πρόκειται για την προάσπιση των τουρκικών συμφερόντων και την εδραίωση της εξουσίας του.
Απέναντι σε αυτή τη νέα Τουρκία όπως αναδύεται από τις εκλογές αυτές, η Λευκωσία σπατάλησε τον πολύτιμο χρόνο που διέθετε για την εδραίωση των συμμαχιών της στην περιοχή και περιόρισε τους ορίζοντές της στους αμερικανο-νατοϊκούς σχεδιασμούς. Το αποτέλεσμα είναι ότι ούτε το Ισραήλ ούτε η Μόσχα θεωρούν τον Αναστασιάδη και την Κυβέρνηση του σοβαρούς συνομιλητές. Στο εσωτερικό η στήριξη που το ΑΚΕΛ παρέχει στον Αναστασιάδη τού επιτρέπει ακριβώς να εντάσσει την Κύπρο στους αμερικανο-νατοϊκούς σχεδιασμούς με περισσότερη ευκολία. Εν ολίγοις, υπάρχει ο κίνδυνος η Κύπρος να κληθεί να πληρώσει τις νέες πραγματικότητες που διαμορφώνονται γι΄αυτήν, αλλά χωρίς αυτήν... Όσο είναι ακόμη καιρός, επιβάλλεται η Λευκωσία να επαναπροσδιορίσει τη στρατηγική της και απέναντι στη Μόσχα και απέναντι στο Ισραήλ. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά αποκοπή από την Ευρώπη, ούτε ακόμη και από τις ΗΠΑ. Σημαίνει απλώς μια πιο ισορροπημένη πολιτική που θα αξιοποιεί τις δυνατότητες που διαθέτει αυτή τη στιγμή η Κύπρος και λόγω υδρογονανθράκων, χωρίς να είναι όμηρος των αμερικανο-νατοϊκών σχεδιασμών. Αν αυτό δεν γίνει, το μέλλον διαγράφεται σκοτεινό.
