Η βαθιά οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση, που μαστίζει τη
σημερινή Ευρώπη, δείχνει πως ο καπιταλισμός όχι μόνο είναι ανίκανος να
ανταποκριθεί στις βασικές ανάγκες ή και στα ζωτικά προβλήματα των
πολιτών αλλά εξελίσσεται και σε θεσμικό vampire. Είναι προφανές πως η
(μετα)νεωτερική Ευρώπη της κρίσης έχει εγκλωβιστεί στον ιστό αυτού του
vampire. Για τον Zygmunt Bauman όμως «η παρούσα κρίση διαφέρει από τα
ιστορικά προηγούμενά της, στο βαθμό που βιώνεται ως ένα διαζύγιο μεταξύ
εξουσίας και πολιτικής. Συνέπεια του διαζυγίου είναι η απουσία ενός
οργανισμού που να μπορεί να κάνει εκείνο το οποίο απαιτεί εξ ορισμού
κάθε «κρίση»: να επιλέξει τον δρόμο και τη θεραπεία που θα ακολουθήσει. Η
απουσία αυτή, όπως φαίνεται, θα συνεχίσει να λειτουργεί παραλυτικά στην
αναζήτηση μιας βιώσιμης λύσης...». Μολαταύτα, η σκέψη του Étienne
Balibar προχωρά πιο πέρα από τη λειτουργία της παράλυσης που διατυπώνει ο
Bauman. Ο Γάλλος διανοούμενος πιστεύει πως η παραλυσία, αν όχι η
διάσπαση, είναι βέβαια στην Ε.Ε., με αποτέλεσμα οι λαοί να γυρίζουν την
πλάτη στην Ευρωπαϊκή πολιτική, αποτελώντας έτσι και τα πρώτα θύματα.
Πραγματικά, η Ε.Ε. είναι δέσμια ενός σκληρού πυρήνα νεοφιλελεύθερων στρατηγικών που ασκούνται από τις δυνάμεις της ιμπεριαλιστικής αποικιοκρατίας με στόχο μια κεντρικά ελεγχόμενη μεγέθυνση η οποία, ως τέτοια (καθ)ορίζει, μεταξύ άλλων, και τις εργασιακές σχέσεις ως καταναγκαστικό θεσμό εκμετάλλευσης. Ήδη ο Marx στην εισαγωγή των «Grundrisse» διευκρίνιζε πως οι κατηγορίες της εργασίας ισχύουν για όλες της εποχές. Σε κάθε περίπτωση, στην Ε.Ε. επιχειρείται -με πυρήνα τις ηγεμονικές μητροπόλεις- μια δομική ανασύνθεση του καπιταλισμού, η οποία επιβάλλεται στο εσωτερικό άνισα αναπτυγμένων όχι μόνο κρατών αλλά και περιφερειών.
Πρόκειται για μια ιμπεριαλιστική αλυσίδα αποικιοκρατισμού απολυταρχικής μορφολογίας. Γι' αυτό άλλωστε και η επίκληση των ευρωκρατών στη συνύπαρξη και την αλληλεγγύη ηχούν πλέον ως ωμή προπαγάνδα με στόχο την παγίωση του φαντασιακού και φαντασμογορικού της καπιταλιστικής αφήγησης. Αναντίλεκτα, στην Ευρώπη έχουν παρεισφρήσει συνθήκες αποικιοκρατίας της οικονομίας και, ταυτόχρονα, βίαιου και αυταρχικού μετασχηματισμού των δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών, ειδικά από εκείνες τις δυνάμεις που ο Habermas αποκαλεί «μεταδημοκρατική γραφειοκρατική εξουσία των ευρωπαϊκών ελίτ (όπου) τα κράτη διοικούνται από τις αγορές οι οποίες διαμορφώνουν ακόμα και κυβερνήσεις».
Προεκτείνοντας τη σκέψη του Habermas, θα έλεγα πως διάφορα εξωθεσμικά κέντρα της αγοράς διαμορφώνουν συνθήκες αποδόμησης του δημοκρατικού πολιτεύματος. Διαμορφώνουν τομές ελαστικοποίησης και, συνάμα, όρους ολοσχερούς κατεδάφισης των εργασιακών σχέσεων, με επικίνδυνες διαστάσεις και εξελίξεις για τις σύγχρονες κοινωνίες. Ο Hay-Jurgey Urban, μέλος του Προεδρείου του συνδικάτου IG Metall, συνοψίζει την όλη κατάσταση με έναν εύστοχο τρόπο: όσοι έχουν δημοκρατική νομιμότητα δεν έχουν καμιά εξουσία και όσοι έχουν εξουσία δεν έχουν δημοκρατική νομιμότητα. Σκέφτομαι πως σε πολλά επίπεδα η κρίση στην Ευρώπη παραπέμπει mutatis mutandis στη διάβρωση της δημόσιας κουλτούρας κατά την περίοδο της μεγάλης παρακμής της Ρώμης του Μάρκου Αυρήλιου και του Διοκλητιανού. Η σημερινή Ε.Ε. -στρατιωτική περιφέρεια του ΝΑΤΟ και υποκατάστατο του «υπερκαπιταλιστικού» κοσμοπολιτισμού αλλά και του ευρωπαϊκού εθνικισμού- έχει διαβρώσει και υπονομεύσει τη συμμετοχική πολιτική αφού επί της ουσίας καταργείται ο «πολίτης» και διαλύεται η «πόλη».
Πραγματικά, η Ε.Ε. είναι δέσμια ενός σκληρού πυρήνα νεοφιλελεύθερων στρατηγικών που ασκούνται από τις δυνάμεις της ιμπεριαλιστικής αποικιοκρατίας με στόχο μια κεντρικά ελεγχόμενη μεγέθυνση η οποία, ως τέτοια (καθ)ορίζει, μεταξύ άλλων, και τις εργασιακές σχέσεις ως καταναγκαστικό θεσμό εκμετάλλευσης. Ήδη ο Marx στην εισαγωγή των «Grundrisse» διευκρίνιζε πως οι κατηγορίες της εργασίας ισχύουν για όλες της εποχές. Σε κάθε περίπτωση, στην Ε.Ε. επιχειρείται -με πυρήνα τις ηγεμονικές μητροπόλεις- μια δομική ανασύνθεση του καπιταλισμού, η οποία επιβάλλεται στο εσωτερικό άνισα αναπτυγμένων όχι μόνο κρατών αλλά και περιφερειών.
Πρόκειται για μια ιμπεριαλιστική αλυσίδα αποικιοκρατισμού απολυταρχικής μορφολογίας. Γι' αυτό άλλωστε και η επίκληση των ευρωκρατών στη συνύπαρξη και την αλληλεγγύη ηχούν πλέον ως ωμή προπαγάνδα με στόχο την παγίωση του φαντασιακού και φαντασμογορικού της καπιταλιστικής αφήγησης. Αναντίλεκτα, στην Ευρώπη έχουν παρεισφρήσει συνθήκες αποικιοκρατίας της οικονομίας και, ταυτόχρονα, βίαιου και αυταρχικού μετασχηματισμού των δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών, ειδικά από εκείνες τις δυνάμεις που ο Habermas αποκαλεί «μεταδημοκρατική γραφειοκρατική εξουσία των ευρωπαϊκών ελίτ (όπου) τα κράτη διοικούνται από τις αγορές οι οποίες διαμορφώνουν ακόμα και κυβερνήσεις».
Προεκτείνοντας τη σκέψη του Habermas, θα έλεγα πως διάφορα εξωθεσμικά κέντρα της αγοράς διαμορφώνουν συνθήκες αποδόμησης του δημοκρατικού πολιτεύματος. Διαμορφώνουν τομές ελαστικοποίησης και, συνάμα, όρους ολοσχερούς κατεδάφισης των εργασιακών σχέσεων, με επικίνδυνες διαστάσεις και εξελίξεις για τις σύγχρονες κοινωνίες. Ο Hay-Jurgey Urban, μέλος του Προεδρείου του συνδικάτου IG Metall, συνοψίζει την όλη κατάσταση με έναν εύστοχο τρόπο: όσοι έχουν δημοκρατική νομιμότητα δεν έχουν καμιά εξουσία και όσοι έχουν εξουσία δεν έχουν δημοκρατική νομιμότητα. Σκέφτομαι πως σε πολλά επίπεδα η κρίση στην Ευρώπη παραπέμπει mutatis mutandis στη διάβρωση της δημόσιας κουλτούρας κατά την περίοδο της μεγάλης παρακμής της Ρώμης του Μάρκου Αυρήλιου και του Διοκλητιανού. Η σημερινή Ε.Ε. -στρατιωτική περιφέρεια του ΝΑΤΟ και υποκατάστατο του «υπερκαπιταλιστικού» κοσμοπολιτισμού αλλά και του ευρωπαϊκού εθνικισμού- έχει διαβρώσει και υπονομεύσει τη συμμετοχική πολιτική αφού επί της ουσίας καταργείται ο «πολίτης» και διαλύεται η «πόλη».
* Ο Κώστας Γουλιάμος είναι αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Έρευνας «Προμηθέας»
- See more at: http://www.philenews.com