Μητροπούλου ΕιρήνηΓίγαντας με πήλινα πόδια
το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι η Ρωσία σήμερα. Ειδικοί που
μίλησαν στο «Βήμα» εκτιμούν ότι η εικόνα της υπερδύναμης που προβάλλει η
Μόσχα έχει σύντομη ημερομηνία λήξεως, επειδή η οικονομία της εξαρτάται
σχεδόν αποκλειστικά από την τιμή της ενέργειας. Επίσης επειδή ο
αυταρχισμός και η διαφθορά στο εσωτερικό θα περιορίσουν τις παγκόσμιες
φιλοδοξίες του Βλαντίμιρ Πούτιν.
«Ο Πούτιν κατάφερε να αποκαταστήσει την εικόνα της Ρωσίας ως μεγάλης
δύναμης, εικόνα που την είχαν γκρεμίσει πρώτα ο Γκορμπατσόφ και μετά ο
Γέλτσιν. Για την επιρροή του διεθνώς δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή
αμφιβολία: το αμερικανικό επιχειρηματικό περιοδικό "Forbes" τον ανέδειξε
πιο ισχυρό άνθρωπο στον πλανήτη για το 2013, υπ' αριθμόν 1 στη λίστα,
μπροστά από τους προέδρους των ΗΠΑ και της Κίνας» μας λέει ο Μαρκ Κατζ, καθηγητής Ρωσικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο George Mason στις ΗΠΑ.
Κατάρ, Αλγερία και η «επιστροφή» του Ιράν
«Ωστόσο η εικόνα είναι σε μεγάλο βαθμό απατηλή. Δεν είναι σαφές
ότι ο Πούτιν θα καταφέρει να διατηρήσει την ψευδαίσθηση της Ρωσίας ως
μεγάλης δύναμης για πολύ καιρό ακόμη. Στην οικονομία επωφελήθηκε από τη
σταθερή άνοδο των τιμών του πετρελαίου που σημειώθηκε στη διάρκεια της
πρώτης θητείας του στην προεδρία (1999-2008). Αν και εξακολουθεί να
είναι υψηλή, η τιμή του πετρελαίου έχει μειωθεί αρκετά από τότε. Το πιο
σημαντικό; Η μόχλευση που πολλοί πίστευαν ότι η Ρωσία θα αποκτήσει σε
όλη την Ευρώπη ως ο πιο σημαντικός προμηθευτής φυσικού αερίου έχει
διαβρωθεί λόγω της ικανότητας της Ευρώπης να εισάγει υγροποιημένο φυσικό
αέριο (LNG) από το Κατάρ, την Αλγερία και άλλες πηγές» προσθέτει ο Κατζ.
«Επιπλέον η προοπτική για βελτίωση των σχέσεων μεταξύ του Ιράν και της Δύσης μπορεί να σημαίνει ότι το ιρανικό αέριο θα είναι σύντομα διαθέσιμο στην ευρωπαϊκή αγορά, μειώνοντας και άλλο την ικανότητα της Μόσχας να εξαργυρώνει τις εξαγωγές ενέργειας σε πολιτική επιρροή» καταλήγει.
«Επιπλέον η προοπτική για βελτίωση των σχέσεων μεταξύ του Ιράν και της Δύσης μπορεί να σημαίνει ότι το ιρανικό αέριο θα είναι σύντομα διαθέσιμο στην ευρωπαϊκή αγορά, μειώνοντας και άλλο την ικανότητα της Μόσχας να εξαργυρώνει τις εξαγωγές ενέργειας σε πολιτική επιρροή» καταλήγει.
«Ο Πούτιν φιλοδοξεί να διαδραματίσει πανίσχυρο ρόλο στην παγκόσμια σκηνή και αναμφίβολα θα συνεχίσει να εκμεταλλεύεται διεθνείς ευκαιρίες, όπως στη Συρία, όπου επικράτησε η διπλωματική λύση την οποία ήθελε η Μόσχα» λέει στο «Βήμα» ο Γουίλιαμ Πόμεραντς του Ινστιτούτου Ρωσικών Μελετών στο Woodrow Wilson Center στην Ουάσιγκτον.
Διεφθαρμένη γραφειοκρατία
«Ηταν γεωστρατηγική επιτυχία. Αλλά η Ρωσία δεν είναι οικονομική
υπερδύναμη, επειδή η οικονομία της εξαρτάται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τις
τιμές της ενέργειας. Κάθε δραματική πτώση της τιμής του πετρελαίου θα
γονατίζει τη ρωσική οικονομία.
Και δεν είναι μόνο η στάσιμη οικονομία. Ο Πούτιν προεδρεύει σε μια διεφθαρμένη γραφειοκρατία που παράγει αστάθεια στο εσωτερικό της Ρωσίας. Οι εγχώριες προκλήσεις του σαφώς περιορίζουν την ικανότητά του να προβάλει τη ρωσική ισχύ στο εξωτερικό» προσθέτει ο Πόμεραντς.
«Η επιρροή της Ρωσίας στις διεθνείς υποθέσεις αυξήθηκε απότομα λόγω Συρίας. Αλλά η δύναμη του Πούτιν εξαρτάται από την αδυναμία των αντιπάλων του. Είναι προφανές ότι η βασική προϋπόθεση για την ικανότητα του Πούτιν να κάνει τη διαφορά είναι η αταξία στη χάραξη πολιτικής στις ΗΠΑ, καθώς και η αδυναμία της ΕΕ να παράξει κάτι που θα μοιάζει με μια κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας» μας λέει ο Πάβελ Μπαόφ, καθηγητής στο Peace Research Institute (PRIO) στο Οσλο και αναλυτής στο Ινστιτούτο Brookings στην Ουάσιγκτον.
«Αυτή η σύγχυση μπορεί κάλλιστα να συνεχιστεί, αλλά θα είναι όλο και πιο δύσκολο για τη Μόσχα να την εκμεταλλεύεται εξαιτίας των βασικών οικονομικών μεγεθών της Ρωσίας: της στασιμότητας και της συρρίκνωσης των εσόδων από το πετρέλαιο» τονίζει ο Μπαόφ.
«Για μένα το κρίσιμο ερώτημα είναι σε ποιον βαθμό οι εγχώριοι παράγοντες της οικονομίας και της πολιτικής περιορίζουν τις παγκόσμιες φιλοδοξίες της Ρωσίας» μας λέει η Κάρολ Σέιβετζ του Προγράμματος Μελετών Ασφαλείας στο ΜΙΤ.
Για πόσο ακόμη θα εξευμενίζει τις μάζες;
«Η οικονομική ανάπτυξη μαράθηκε λόγω παγκόσμιας ύφεσης. Η
ρωσική οικονομία εξακολουθεί να εξαρτάται από τις εξαγωγές πετρελαίου
και φυσικού αερίου, και είναι πραγματικά όμηρος των διεθνών τιμών της
ενέργειας. Η τρέχουσα τιμή του πετρελαίου είναι περίπου 95 δολάρια το
βαρέλι, ενώ ο ρωσικός προϋπολογισμός στηρίζεται σε περίπου 115 δολάρια
το βαρέλι. Οι ίδιοι οι Ρώσοι έχουν ανακοινώσει δημοσίως ότι η αύξηση του
ΑΕΠ θα συρρικνωθεί εφέτος σε περίπου 2%» προσθέτει.
«Προς το παρόν ο Πούτιν εξακολουθεί να είναι σχετικά δημοφιλής, παρ' ότι τα ποσοστά του πέφτουν. Το "κοινωνικό συμβόλαιό" του με τον λαό ήταν "η ζωή σας θα βελτιωθεί, αλλά αφήστε να κάνω το απόλυτο κουμάντο εγώ". Ετσι ένα θεμελιώδες ερώτημα είναι κατά πόσον ή όχι ο Πούτιν μπορεί να συνεχίσει να εξευμενίζει τις μάζες, ενώ το ΑΕΠ θα μειώνεται και η ανάπτυξη θα επιβραδύνεται. Επιπλέον, ο Πούτιν πρέπει να αντιμετωπίσει τις φωνές της αντιπολίτευσης που ακούγονται όλο και πιο δυνατά στη Μόσχα και στην Αγία Πετρούπολη» συμπληρώνει.
«Τελικά το ερώτημα παραμένει: Πόση ισχύ μπορεί να προβάλει η Ρωσία στον μετασοβιετικό χώρο, και στον κόσμο, όταν παραμένει αδύναμη στο εσωτερικό; Θα έλεγα ότι μπορεί να κάνει κινήσεις εντυπωσιασμού, όπως η Συρία, αλλά ότι, σε τελική ανάλυση, δεν μπορεί να αντέξει αυτόν τον ρόλο, ενώ η διαφθορά, η οικονομική αδυναμία και η μείωση της λαϊκής στήριξης προς τον Πούτιν θα αποδυναμώνουν το ρωσικό κράτος» καταλήγει η Σέιβετζ.
Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 16 Δεκεμβρίου 2013
