Τώρα ανοίγει ο δεύτερος ιστορικός κύκλος. Το κοινό ανακοινωθέν των πρωθυπουργών Α. Σαμαρά και Μπ. Νετανιάχου, σύμφωνα με τον μέχρι στιγμής εμπιστευτικό σχεδιασμό, θα στηρίζει την πρόθεση της Ελλάδας να προωθήσει διεθνείς πρωτοβουλίες για το φυσικό αέριο σε συνέχεια των σημαντικών επιτυχιών του αγωγού TAP και της υπογραφής του κοινού μνημονίου με την Κύπρο και το Ισραήλ, για την ενέργεια και τα ύδατα στη ΝΑ Μεσόγειο. Η συγκυρία της ελληνικής προεδρίας στην Ε.Ε. μπορεί να δρομολογήσει σχέδια για τη συνεργασία των μεσογειακών χωρών στην ενέργεια και για την εδραίωση των θαλάσσιων ζωνών, όπως (αλλά όχι μόνον) η ΑΟΖ.
Ομως το στρατηγικό ερώτημα που τίθεται παρασκηνιακά από την Ε.Ε. και επείγει να απαντηθεί από την Αθήνα και τις δύο άλλες εμπλεκόμενες κυβερνήσεις αφορά τις πραγματικές δυνατότητες παρέμβασης στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Τα ισχυρότερα μέλη της Ε.Ε. για πολιτικούς (βλ. Τουρκία) και οικονομικούς λόγους (βλ. κρατικές και ιδιωτικές εταιρίες τους) ακολουθούν αμφίρροπη πολιτική. Από τη μια πλευρά, υποβαθμίζουν τη σημασία των βεβαιωμένων κοιτασμάτων της ΝΑ Μεσογείου, λέγοντας ότι γύρω στο 2020 δεν θα αντιπροσωπεύουν παρά το 3% της ετήσιας κατανάλωσης φυσικού αερίου στην Ε.Ε. Από την άλλη πλευρά, οι ισχυροί εταίροι παραδέχονται ήδη τη συμβολή των κοιτασμάτων στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας (απεξάρτηση από την Gazprom) και την πιθανή μείωση των τιμών.
Οι εκτιμήσεις της Ε.Ε. και των ενδιαφερόμενων εταίρων αφήνουν λόγω σκοπιμοτήτων, αλλά και έλλειψης λεπτομερών επιστημονικών στοιχείων, δύο κενά: πρώτον, ποια θα είναι η σημασία των πρόσθετων κυπριακών και ισραηλινών κοιτασμάτων μετά το 2020 (που δεν απέχει και τόσο πολύ) και, δεύτερον, τι θα συμβεί με όλα με τα υπόλοιπα κοιτάσματα (ανάμεσά τους και τα πιθανότατα ελληνικά) στον βυθό της ΝΑ Μεσογείου.
Η Ε.Ε. συμμερίζεται (ή, τουλάχιστον, αποδέχεται ελλείψει άλλων στοιχείων) την εκτίμηση της US Geological Survey περί ύπαρξης ως και 3.500 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου και 1,7 δισ. βαρελιών πετρελαίου στη ΝΑ Μεσόγειο. Μολονότι οι αριθμοί είναι θεωρητικοί για τα αντλήσιμα κοιτάσματα, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το κόστος (δηλαδή η σημαντικότερη παράμετρος!), η αλήθεια παραμένει ότι τα περιθώρια εκμετάλλευσης εμφανίζονται σημαντικότατα.
Τα βεβαιωμένα κοιτάσματα της Κύπρου και του Ισραήλ είναι αθροιστικά 1.000 δισ. κυβικά μέτρα, ενώ του Λιβάνου (ανακοινώσεις αναμένονται την άνοιξη του 2014) ίσως να βρίσκονται κοντά στα 500 δισ. Η απόσταση ως τα (έστω θεωρητικά και υψηλού κόστους) 3.500 δισεκατομμύρια της US Geological Survey είναι τεράστια, καθιστώντας τις προσεχείς κινήσεις της ελληνικής κυβέρνησης ιστορικής σημασίας.
Αλέξανδρος Τάρκας
