Να αποκαλέσουν το πραξικόπημα στην Αίγυπτο με το όνομά του: αυτό
διεκδικεί επίμονα από τους συνομιλητές της η τουρκική διπλωματία, η
οποία έχει αναδειχθεί στον πλέον δραστήριο διεθνή παίκτη, με στόχο την
αποκατάσταση του καθαιρεθέντος (και πλέον κρατούμενου) Αιγύπτιου
προέδρου Mohammad Morsi.
Μάλιστα ο Τούρκος πρωθυπουργός Tayyip Erdogan είχε το Σάββατο τηλεφωνική
επικοινωνία με τον γ.γ. του ΟΗΕ Ban Ki Moon (ο οποίος επίσης έχει
αποφύγει τη χρήση του όρου “πραξικόπημα”, χάριν της περισσότερο
ουδέτερης έκφρασης “επέμβαση του στρατού”) για να του εκφράσει την
ανησυχία του, σχετικά με το μέλλον της δημοκρατίας στην Αίγυπτο, η οποία
απειλείται από παρατεταμένη και ενδεχομένως αιματηρή κρίση μετά την
καθαίρεση του Morsi.
Ο δε υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Ahmet Davutoglu είχε τρεις τηλεφωνικές συνομιλίες με τον Αμερικανό ομόλογό του από τις 3 Ιουλίου και εξής, ενώ επικοινώνησε το Σαββατοκύριακο και με τον επικεφαλής της διπλωματίας του Κατάρ Khalid bin Mohammed al-Atiyya.
Σε τηλεοπτική εμφάνισή του το Σάββατο, ο Davutoglu θέλησε να τονίσει ότι η στάση της Άγκυρας υπαγορεύεται από θέση αρχής (ότι δηλ. εκλεγμένος ηγέτης ανατρέπεται μόνο στην κάλπη) και όχι από την ιδεολογική συγγένεια των Τούρκων κυβερνώντων με τον Morsi, ο οποίος άλλωστε υπήρξε ο σημαντικότερος ξένος προσκεκλημένος στο τελευταίο συνέδριο του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.
“Αν ο Mohammad el Baradei υφίστατο τις ίδιες αδικίες θα είχαμε την ίδια τοποθέτηση” ανέφερε χαρακτηριστικά ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, προσθέτοντας ότι ο σεβασμός των ελευθεριών είναι το στοιχείο το οποίο επιτρέπει στην Ιστορία να ακολουθεί τη φυσική της ροή.
Το ότι όμως το κύριο μέλημά του έχει να κάνει με τον αντίκτυπο της αιγυπτιακής κρίσης στο εσωτερικό της δικής του χώρας αποκαλύπτεται από τον παραλληλισμό στον οποίο προχώρησε ο Davutoglu ανάμεσα στα νυν διαδραματιζόμενα στη Χώρα του Νείλου με τα πραξικοπήματα του 1960, 1980 και 1997 στην Τουρκία.
Προφανώς ο παραλληλισμός δεν μπορεί παρά να είναι επιφανειακός, στον βαθμό που η Τουρκία (χώρα μέλος του ΝΑΤΟ και υποψήφια για ένταξη στην Ε.Ε.) δεν αντιμετωπίζει θεσμική, οικονομική και κοινωνική κρίση εφάμιλλη με της Αιγύπτου, και ο τουρκικός στρατός όχι μόνο έχει “δαμασθεί” από τους πολιτικούς του προϊσταμένους αλλά και δεν διατηρεί τα τελευταία χρόνια τις ίδιες σχέσεις εμπιστοσύνης με την υπερατλαντική υπερδύναμη που έχει ο αιγυπτιακός.
Όμως γεγονός παραμένει ότι το μοντέλο της “ισλαμοδημοκρατικής” σύνθεσης το οποίο η Άγκυρα φιλοδοξούσε να εξαγάγει στην ευρύτερη περιοχή, καθίσταται πλέον μια αποκλειστικά τουρκική “ιδιομορφία”, καθώς η “εποχή” της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στη Μέση Ανατολή μοιάζει να τελειώνει προτού καλά καλά αρχίσει.
Την ίδια στιγμή η τουρκική “διείσδυση” στην ευρύτερη περιφέρεια δοκιμάζεται για άλλη μία φορά, μετά τη Λιβύη και τη Συρία, καθώς το υπουργείο Οικονομικών της Τουρκίας δημιούργησε γραμμή έκτακτης επικοινωνίας με τους Τούρκους επιχειρηματίες οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην Αίγυπτο. Οι ξένες άμεσες επενδύσεις Τούρκων επιχειρηματιών στην Αίγυπτο υπολογίζονται σε 2 δισ. δολάρια, ενώ οι τουρκικές εξαγωγές έφθασαν το 2012 τα 1,7 δισ. δολάρια.
Τα μέσα ενημέρωσης της γείτονος κάνουν ήδη λόγο για την “απογοήτευση” της τουρκικής διπλωματίας από τις αντιδράσεις των συνομιλητών της: όχι μόνο των Δυτικών (τους οποίους ήδη στηλιτεύει δημοσίως ο Erdogan για υποκρισία) αλλά και των Αράβων. Ωστόσο, μετά την πρωτοφανή οικειοθελή παραίτηση του Εμίρη Hammad του Κατάρ, υπέρ του τεταρτότοκου γιού του, και την εμφάνιση των Αιγύπτιων Σαλαφιστών (προστατευόμενων της Σαουδικής Αραβίας) στο πλευρό του Αιγύπτιου υπουργού Άμυνας στρατηγού Sisi είναι σαφές ότι στην ευρύτερη περιοχή έχει σημειωθεί μια ευρύτερη μετατόπιση. Οι αραβικές μοναρχίες που αντιμετώπιζαν με εχθρότητα τη Μουσουλμανική Αδελφότητα ως πιθανό φορέα ανατροπής δείχνουν να υπαγορεύουν τις εξελίξεις, ενώ αντίθετα ο άξονας Ντόχα-Άγκυρας (που κινήθηκε από κοινού για τη χειραγώγηση των εξελίξεων στη Συρία) βρίσκεται εκτός παιδιάς.
Την ίδια ώρα, η Άγκυρα αντιμετωπίζει άμεσο πρακτικό πρόβλημα στο πώς να μεταφράσει την “θέση αρχής” που προβάλλει για την Αίγυπτο σε ένα ρεαλιστικό σενάριο αποκατάστασης της δημοκρατικής νομιμότητας, ενώ ταυτοχρόνως προβάλλει το ερώτημα εάν θα διατηρήσει ή όχι σχέσεις με τις νέες αιγυπτιακές αρχές.
