02 Ιουλίου 2013

Το χάσμα μεταξύ "μαύρων" και "λευκών" Τούρκων

http://www.nooz.gr/image.ashx?fid=644465
Στην Αμερική, η πολιτιστική διαχωριστική γραμμή που καθορίζει την πολιτική είναι ανάμεσα στις κόκκινες και τις γαλάζιες πολιτείες. Στην Τουρκία, η αντίστοιχη γραμμή είναι ανάμεσα στους «μαύρους» και τους «λευκούς» Τούρκους. Δεν πρόκειται βέβαια για το χρώμα του δέρματος, αλλά για την τάξη και την κοινωνική στάση. Οι «λευκοί» Τούρκοι είναι κοσμικοί, πιο εύποροι και ζουν στις πόλεις. Οι «μαύροι» είναι ευλαβείς, πιο φτωχοί και ζουν στην επαρχία. Όποιος θέλει να σχηματίσει μια εντύπωση για τις σχέσεις τους, γράφει ο Γκίντεον Ράχμαν στους Financial Times, μπορεί να σκεφτεί την περιφρόνηση και τη δυσπιστία ανάμεσα στη γαλάζια και την κόκκινη Αμερική, και να την πολλαπλασιάσει επί τρία. Οι διαδηλώσεις στην Κωνσταντινούπολη είχαν πρωταγωνιστές τους λευκούς Τούρκους.


Κι αν έφυγαν από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, στην πραγματικότητα συνεχίζονται. Την περασμένη Τρίτη, χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν πάλι στην πλατεία Ταξίμ σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την αποφυλάκιση με εγγύηση ενός αστυνομικού που σκότωσε ένα διαδηλωτή στην Άγκυρα και κρίθηκε ότι ήταν σε αυτοάμυνα. Ο βρετανός δημοσιογράφος ήταν εκεί. Τα πλήθη στην Ταξίμ, γράφει, θα ταίριαζαν απόλυτα στο Zuccotti Park της Νέας Υόρκης ή σε μια φοιτητική διαδήλωση στο Παρίσι. Οι ακροαριστεροί κρατούσαν κόκκινες σημαίες, οι ομοφυλόφιλοι σημαίες με το ουράνιο τόξο, οι οικολόγοι πράσινες. Πολλές κοπέλες, που φώναζαν συνθήματα πιο δυνατά απ' όλους, ακουμπούσαν στον ώμο των αγοριών τους, στερεώνοντας τα μαύρα γυαλιά στο κεφάλι τους.

Η μοναδική γυναίκα με μαντήλα που είδε ο Ράχμαν ήταν μια ηλικιωμένη κυρία που πουλούσε μπουκάλια με νερό στους διαδηλωτές.

Κι όμως, το κυβερνών κόμμα διοικείται από ευσεβείς Μουσουλμάνους. Οι σύζυγοι τόσο του πρωθυπουργού όσο και του προέδρου φορούν μαντήλα. Η εκλογική βάση του Ερντογάν αποτελείται από πιστούς και συντηρητικούς ανθρώπους. Σε αυτούς απευθύνεται ο τούρκος πρωθυπουργός όταν χαρακτηρίζει τους διαδηλωτές πλιατσικολόγους και όργανα ξένων δυνάμεων και ισχυρίζεται - χωρίς αποδείξεις - ότι πίνουν μπύρα μέσα σε τζαμιά. Χρειάζεται θάρρος για να πας σε μια διαδήλωση στην πλατεία Ταξίμ. Η αστυνομία δεν διστάζει να διαλύσει τα πλήθη με δακρυγόνα ή αντλίες νερού. Ανάμεσα στα πλήθη που τραγουδούσαν όμως, ο Ράχμαν είχε μια περίεργη αίσθηση ότι είναι άτρωτος.

Και όταν η συγκέντρωση έληξε ειρηνικά, δεν ήξερε αν έπρεπε να απογοητευτεί ή να χαρεί. Όπως είναι γνωστό, οι πρώτες διαδηλώσεις προκλήθηκαν από την απόφαση να ξεριζωθούν μερικές εκατοντάδες δέντρα στο πάρκο Γκεζί. Το ξενοδοχείο του δημοσιογράφου ήταν απέναντι από το πάρκο. Οι διαδηλωτές είχαν απομακρυνθεί και η περιοχή ήταν αποκλεισμένη από την αστυνομία.

Όταν προσπάθησε να πλησιάσει μαζί με τον επικεφαλής του γραφείου των Financial Times στην Τουρκία, οι αστυνομικοί τους απώθησαν ευγενικά. Και εκεί μαίνεται μια πολιτιστική διαμάχη ανάμεσα στους κοσμικούς και τους ισλαμιστές. Σύμφωνα με την αντιπολίτευση, τα σχέδια του πρωθυπουργού να κατασκευάσει ένα αντίγραφο των παλιών οθωμανικών στρατώνων και να γκρεμίσει το πολιτιστικό κέντρο Κεμάλ Ατατούρκ εντάσσονται σε μια ενορχηστρωμένη εκστρατεία του εναντίον του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους. Ένα άλλο μέτωπο σε αυτούς τους πολιτιστικούς πολέμους έχει επίκεντρο το αλκοόλ. Μια εβδομάδα πριν ξεσπάσουν οι διαδηλώσεις στο Γκεζί, το τουρκικό κοινοβούλιο είχε ψηφίσει ένα νόμο που περιορίζει την πώληση οινοπνευματωδών ποτών σε οποιοδήποτε σημείο βρίσκεται σε ακτίνα 100 μέτρων από σχολείο ή τζαμί. Δεδομένου ότι στην πόλη υπάρχουν πολλά τζαμιά και σχολεία, οι επιπτώσεις αυτού του νόμου αναμένεται να είναι σοβαρές.

Αυτή την εποχή του χρόνου, είναι απόλαυση να κάθεσαι έξω, να κοιτάς τον Βόσπορο και να πίνεις μια μπύρα ή ένα ποτήρι κρασί. Αυτήν ακριβώς την απόλαυση φαίνεται ότι έχει βάλει στο μάτι ο Ερντογάν. Ίσως να φταίει ο καιρός - καταλήγει ο αρθρογράφος - αλλά οι φιλελεύθεροι της Τουρκίας δεν φαίνεται να ανησυχούν ιδιαίτερα από όλα αυτά. Μπορεί οι διαδηλώσεις να φθίνουν, λένε, αλλά η Τουρκία δεν είναι πια η ίδια.

Ο Σουάτ Κινικλίογλου, πρώην βουλευτής με το ΑΚΡ που έχει απογοητευτεί πλέον από το κόμμα, πιστεύει μάλιστα ότι οι περισσότεροι Τούρκοι δεν είναι σήμερα ούτε «λευκοί» ούτε «μαύροι», αλλά κινούνται κάπου στο ενδιάμεσο. Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα θεωρία. Θα μπορούσε μάλιστα να γράψει κι ένα βιβλίο γι' αυτήν. Ο ιδανικός τίτλος θα ήταν «Πενήντα αποχρώσεις του γκρι».
 Πηγή: Financial Times