Κατάγεται από την Πάφο, διετέλεσε πρεσβευτής της Κύπρου στην Ουάσιγκτον, μόνιμος αντιπρόσωπος στα Ηνωμένα Έθνη και Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών. Το 1975 τιμήθηκε από τον τότε Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Τσάτσο, με το ανώτερο παράσημο του Ταξιάρχου του Τάγματος του Φοίνικος, σε αναγνώριση των υπηρεσιών του προς την Ελλάδα για το Δίκαιο της Θάλασσας. Πρόκειται για τον Πρέσβη Ανδρέα Ιακωβίδη, ο οποίος υπέγραψε τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Τζαμάικα το 1982. Ο κ. Ιακωβίδης μίλησε στον «Φ» για τις σημαντικές συνέπειες της πράξης εκείνης και για όλα όσα συμβαίνουν σήμερα σε σχέση με την κυριότητα των θαλασσών.

Συνέντευξη: Ντόρα Χριστοδούλου

- Από την υπογραφή της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας, κ. πρέσβη, πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα σήμερα και πώς έχει η κατάσταση σε θέματα ΑΟΖ, που είναι σήμερα και επίκαιρο θέμα για την Κύπρο;
- Από την υπογραφή της Συνθήκης αυτής, έχει γενικά αναγνωριστεί ότι με τη συμμετοχή ως συμβαλλομένων μερών 164 κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι πρόνοιες της Συνθήκης έχουν αποκτήσει την ισχύ του Εθιμικού Δικαίου και αναγνωρίζονται ως δεσμευτικές για όλα τα μέλη της διεθνούς κοινότητας.
Όταν γειτονικές χώρες έχουν διαφορές ως προς τον καθορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) ή των άλλων ζωνών θαλάσσιας δικαιοδοσίας, σε ένα μεγάλο ποσοστό που αγγίζει το 80% διευθετούνται με συμφωνία ύστερα από διαπραγματεύσεις στη βάση της μέσης γραμμής. Αυτό έγινε στην περίπτωση της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις συμφωνίες με την Αίγυπτο (2003), τον Λίβανο (2007) και το Ισραήλ (2010). Όταν δεν επιτυγχάνεται συμφωνία μέσω διαπραγματεύσεων, ο ενδεδειγμένος τρόπος επίλυσης της διαφοράς είναι μέσω αναφοράς σε ένδικα μέσα, όπως το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας και η επιδιαιτησία.
- Τι γίνεται τώρα με την περίπτωση της Τουρκίας, η οποία είναι από τις λίγες χώρες που δεν υπέγραψε τη Συνθήκη και αμφισβητεί το δικαίωμα των ελληνικών νησιών σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ;
- Η Διάσκεψη, υιοθετώντας το άρθρο 121, αποδέχθηκε πλήρως τις θέσεις μας και απέρριψε τις τουρκικές, βάσει των οποίων τα δικαιώματα των νησιών σε ζώνες θαλάσσιας δικαιοδοσίας πρέπει να εξαρτώνται από παράγοντες όπως το μέγεθος, ο πληθυσμός, η γειτνίαση με άλλες χώρες. Η μόνη εξαίρεση, που δεν έχει πρακτική σημασία, είναι ότι οι νήσοι που δεν είναι παρά «βράχοι», δικαιούνται μόνο σε χωρικά ύδατα 12 ναυτικών μιλιών. Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη είναι δημιούργημα της Συνθήκης του 1982, αφού η αιγιαλίτιδα ζώνη και η ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα προϋπήρχαν. Η Τουρκία, αφού απέτυχε σε αυτή την επιδίωξη, επανήλθε με τον ισχυρισμό ότι το να έχουν πλήρη δικαιώματα οι νήσοι, ισχύει μόνο σε ανοικτούς ωκεανούς όπου η επέκταση στα 200 ναυτικά μίλια δεν επηρεάζει άλλα κράτη και ότι σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες, όπως η Μεσόγειος, πρέπει να ισχύουν ειδικοί κανόνες. Και σε αυτή την επιδίωξη, η Τουρκία απέτυχε μετά τη σθεναρή αντίδραση διαφόρων χωρών μεταξύ των οποίων και η Κύπρος.
Κατά συνέπεια, μπορεί μεν η Τουρκία να καταθέτει ρηματικές διακοινώσεις στη Γραμματεία του ΟΗΕ, αμφισβητώντας τα δικαιώματα των ελληνικών νησιών και της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ΑΟΖ, αλλά οι θέσεις αυτές αντίκεινται στις πρόνοιες της Συνθήκης οι οποίες έχουν την ισχύ Εθιμικού Δικαίου.
- Ποια πρέπει να είναι η επιλογή Ελλάδος και Κύπρου σε αυτές τις τουρκικές μεθοδεύσεις; Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η προσφυγή στη Χάγη είναι «επίφοβη» διαδικασία, με την έννοια της τήρησης ίσων αποστάσεων από το όργανο αυτό.
- Ελλάδα και Κύπρος πρέπει αναμφισβήτητα να εμμείνουν σταθερά στα δικαιώματα που τους παρέχει το Διεθνές Δίκαιο όπως εκφράζεται μέσω των προνοιών της Συνθήκης του 1982. Κάποια άρθρα είναι σαφή και δεν επιδέχονται αμφισβήτησης, κάποια άλλα όμως όπως το '74 και το '83, περί οριοθέτησης ΑΟΖ και ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας αντίστοιχα, εμπεριέχουν το στοιχείο της «εποικοδομητικής ασάφειας» και υιοθετήθηκαν ως συμβιβαστική φόρμουλα προς το τέλος της Διάσκεψης.
Τα άρθρα αυτά παρέχουν στο Δικαστήριο την ευχέρεια να αποστούν από το αντικειμενικό κριτήριο της μέσης γραμμής για να φτάσουν σε ένα αποτέλεσμα «δίκαιο». Η μέχρι τώρα πρακτική έχει καταλήξει μεν ότι το Δικαστήριο ξεκινά με βάση τη «μέση γραμμή», αλλά μετά εξετάζει τις ειδικές περιστάσεις κάθε περίπτωσης ώστε να καταλήξει σε ένα «δίκαιο αποτέλεσμα».
Εκείνο που κατά την άποψή μου είναι βέβαιο, είναι ότι οι σχετικές πρόνοιες της Συνθήκης δεν υπόκεινται σε αμφισβήτηση από οποιοδήποτε Δικαστήριο. Τα άρθρα 74 και 83 εμπεριέχουν ένα στοιχείο υποκειμενικότητας, αλλά και πάλι υπάρχουν τα νομικά επιχειρήματα πάνω στα οποία μπορεί να στηριχθεί η υπόθεση της Ελλάδας και της Κύπρου.

Βιβλίο
Στο βιβλίο του «International Law and Diplomacy», ο πρέσβης Ανδρέας Ιακωβίδης περιέλαβε ομιλίες και τοποθετήσεις του σε ακαδημαϊκούς χώρους, σε δεξαμενές πολιτικής σκέψης και διάφορους οργανισμούς, καθώς και άρθρα, επιστολές και μελέτες του σε έγκυρα έντυπα, όπως το «Foreign Affairs», αλλά και μεγάλες εφημερίδες, όπως: «Νιου Γιορκ Τάιμς», «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» και αλλού, από το 1966 μέχρι το 2011. Μεταξύ αυτών και διάφορα κείμενα για το Δίκαιο της Θάλασσας. Μεταγενέστερα, όπως ο ίδιος δήλωσε, συνέγραψε και άλλες μελέτες για ζητήματα του Δικαίου της Θάλασσας.
Για Ελλάδα
Σε ό,τι αφορά την προοπτική για οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ ο πρέσβης Α. Ιακωβίδης απαντώντας σε ερώτηση του ΑΠΕ είχε επισημάνει: «Ως προς το ερώτημά σας για υποβολή επισήμου εγγράφου με περιγραφή ναυτικών συντεταγμένων, αυτό έχει κάνει –ορθά η Κύπρος– το 2004 με τη λήψη της σχετικής απόφασης. Για την Ελλάδα, άλλοι είναι οι αρμόδιοι να σταθμίσουν τα υπέρ και τα κατά και να αποφασίσουν. Αναφέρω πάντως ότι, βάσει του άρθρου 3 της Συνθήκης, αναγνωρίζεται ότι κάθε κράτος δικαιούται να επεκτείνει τα χωρικά του ύδατα μέχρι 12 ναυτικά μίλια, όπως είχε κάνει η Κύπρος από το 1964. Και αυτό βέβαια ισχύει, βάσει του άρθρου 121, στην περίπτωση των νήσων, ως εξηγήθηκε ανωτέρω».