Ντμίτρι Λιτόβκιν Οι ρωσικές Ειδικές Δυνάμεις, γνωστές ως Spetsnaz (Σίλι Σπετσιάλνοβο Ναζνατσένιγια- Σπετσνάζ- Δυνάμεις Ειδικού Προορισμού), μετονομάζονται σε SSO (Silyi Spetsialnyih Operatsiy – Σίλι Σπετσιάλνιχ Οπεράτσιι- Δυνάμεις Ειδικών Αποστολών). Δεν αλλάζουν όμως, μόνον ονομασία.
Αναβαθμίζονται οργανωτικά, και σε επίπεδο εξοπλισμού, ενώ διευρύνεται η γκάμα των αποστολών που θα αναλαμβάνουν. Πολύτιμη «κληρονομιά» τους οι παλαιές επιχειρήσεις των σοβιετικών Ειδικών Δυνάμεων στο Αφγανιστάν, αλλά και η εμπειρία των Spetsnaz από τον τελευταίο πόλεμο με τη Γεωργία, το 2008, καθώς και άλλους τα προηγούμενα χρόνια στη Ρωσία και σε άλλες περιοχές της πρώην ΕΣΣΔ.
Το υπουργείο Αμυνας ήδη συγκρότησε και είναι έτοιμο να χρησιμοποιήσει τις Δυνάμεις Ειδικών Αποστολών, δηλαδή μονάδες που καλούνται να φέρνουν εις πέρας πολεμικές επιχειρήσεις τόσο εντός όσο και εκτός της χώρας. Τη σχετική ανακοίνωση έκανε ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, Βαλέρι Γκεράσιμοφ. Αυτό εκρίθη αναγκαίο, διότι σε παγκόσμιο επίπεδο σήμερα πλέον έχουν αλλάξει πλήρως οι αντιλήψεις σχετικά με την εκμετάλλευση των Ειδικών Δυνάμεων και των μεθόδων που αυτές εφαρμόζουν κατά τη διεξαγωγή πολεμικών επιχειρήσεων. Η μεγαλύτερη διαφορά βρίσκεται στο ότι τώρα η κεντρική διοίκηση προσδιορίζει μόνο το θέατρο των πολεμικών επιχειρήσεων, ενώ η μονάδα των ΕΔ δρα εκεί αυτόνομα και ανεξάρτητα, καθορίζοντας τους στόχους και τις αποστολές της για την επίτευξη του σκοπού της επιχείρησης που έχει τεθεί. Ταυτόχρονα χρησιμοποιεί πολύ ενεργά τα μέσα δορυφορικής και τακτικής αναγνώρισης, καλώντας προς υποστήριξη τις δυνάμεις του Στρατού Ξηράς, της Πολεμικής Αεροπορίας και του Ναυτικού.
Παραδείγματα τέτοιων επιχειρήσεων αποτελεί η δράση των μονάδων της SOCOM στη Γιουγκοσλαβία, όπου οι ΕΔ, επιχειρώντας στα μετόπισθεν του γιουγκοσλαβικού στρατού, καθοδηγούσαν τηνΑαεροπορία και τους πυραύλους Cruise στους στρατηγικούς στόχους των υποδομών της Σερβίας και του Μαυροβουνίου. Θα πρέπει επίσης να αναφερθούν οι πολεμικές επιχειρήσεις στο Ιράκ, το Αφγανιστάν και τη Λιβύη, όπου η SOCOM ενεργούσε ως αυτόνομη ομάδα εμπροσθοφυλακής του αμερικανικού στρατού, η οποία ήταν ικανή να διεξάγει ανεξάρτητες επιχειρήσεις για την καταστροφή του έμψυχου δυναμικού και των υποδομών του αντιπάλου.

 Καθυστερήσεις


Στον σοβιετικό στρατό κάτι ανάλογο της SOCOM ήταν οι 11 ταξιαρχίες της Γενικής Διεύθυνσης Πληροφοριών (Glavnoe Razvedyivatelnoe Upravlenie-GRU). Ένα τμήμα τους προοριζόταν για δράση στο θέατρο επιχειρήσεων στο έδαφος, και ένα άλλο για τη διεξαγωγή ναυτικών επιχειρήσεων. Οι ειδικές δυνάμεις της GRU απέδειξαν τη μεγάλη αποτελεσματικότητά τους στη διάρκεια του πολέμου της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν και στους δυο πολέμους στην Τσετσενία, καθώς και στις πολεμικές επιχειρήσεις στη Γεωργία το 2008.
Η εμπειρία που αποκτήθηκε στη διάρκεια της τελευταίας πολεμικής σύρραξης, ώθησε το Γενικό Επιτελείο στην αναμόρφωση των ΕΔ του ρωσικού στρατού. Ωστόσο, ο τότε υπουργός Αμύνης, Ανατόλι Σερντιουκόφ, δεν αναγνώρισε την αξία της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας. Αντ’ αυτού, επέλεξε να στερήσει από την Γενική Διεύθυνση Πληροφοριών του στρατού την επιχειρησιακή στρατιωτική της πτέρυγα, αφήνοντας στην GRU μόνο τη στρατηγική αναγνώριση (ραδιοηλεκτρονική κατασκοπεία, επεξεργασία πληροφοριών). Τελικά, οι ειδικές δυνάμεις της GRU τέθηκαν υπό τις διοικήσεις των στρατιωτικών περιφερειών και των στόλων, ενώ μειώθηκε αισθητά το έμψυχο δυναμικό των μονάδων τους.
Από τότε που υπουργός Άμυνας ανέλαβε ο Σεργκέι Σοϊγκού, και αφότου γνωστοποιήθηκαν τα σχέδια των ΗΠΑ να αυξήσουν σημαντικά τις μυστικές ειδικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό, στο ρωσικό υπουργείο Άμυνας προχώρησε στην επείγουσα συγκρότηση μιας ξεχωριστής Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων. Σύμφωνα με έναν βετεράνο της GRU, ο οποίος ζήτησε να διατηρεί η ανωνυμία του, οι τωρινές πρωτοβουλίες του Γενικού Επιτελείου αποτελούν για τις ειδικές δυνάμεις της GRU μια πολύ θετική εξέλιξη. «Πρέπει οι δομές μας να απαντούν στις νέες προκλήσεις και πρότυπα», τόνισε ο συνομιλητής μας.
Επιστροφή στο … μέλλον 
Κρίνοντας από τα όσα ανέφερε ο Βαλέρι Γκεράσιμοφ, οι αποστολές των SSO θα είναι παρόμοιες με εκείνες που είχαν και οι ΕΔ της GRU. Δηλαδή, τακτική αναγνώριση και κατάδειξη στόχων για τις δυνάμεις κρούσεως, διεξαγωγή επιχειρήσεων δολιοφθοράς στα βαθιά μετόπισθεν του αντιπάλου, εξουδετέρωση των διοικητών των εχθρικών μονάδων, καθώς και κατάληψη σημαντικών στρατηγικών υποδομών. Εξίσου σημαντική μπορεί να καταστεί η χρήση των SSO και για την προστασία των ρώσων πολιτών στο εξωτερικό. Για παράδειγμα, του προσωπικού των διπλωματικών αποστολών σε περίπτωση ξεσπάσματος περιφερειακών συγκρούσεων ή τρομοκρατικής απειλής. Κάτι ανάλογο έχει συμβεί ήδη με την απελευθέρωση του πληρώματος του ρωσικού φορτηγού πλοίου «Moskovskiy Universitet» που είχαν αιχμαλωτίσει πειρατές.
Οι SSO θα αποτελούν μια συνιστώσα ισχύος της GRU υπό τη διοίκηση του Γενικού Επιτελείου. Και η μετάβαση από την εκτέλεση τακτικών αποστολών για λογαριασμό μιας στρατιωτικής περιφέρειας ή ενός από τους στόλους, σε αποστολές υψηλής στρατηγικής σημασίας, είναι αν μη τι άλλο προς όφελος του κράτους. Γι’ αυτό, από επιχειρησιακή άποψη οι SSO θα υπάγονται στον αρχηγό ΓΕΣ. Ενώ, όταν πρόκειται για τη χρήση των ΕΔ σε αποστολές μακριά από τη χώρα, τότε σύμφωνα με το «Νόμο για την Άμυνα», τη σχετική εντολή -με τη συγκατάθεση της Βουλής- θα μπορεί να δίνει μόνο ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής της χώρας, δηλαδή ο Πρόεδρος της Ρωσίας.

Ασύμμετρη απάντηση
Το σημαντικότερο ερώτημα που για την ώρα παραμένει αναπάντητο είναι, για την αντιμετώπιση ποιων απειλών δημιουργήθηκαν οι SSO; Ο βετεράνος της GRU με τον οποίο συνομιλήσαμε, δυσκολεύτηκε να απαντήσει σε αυτή την ερώτηση, επικαλούμενος το γεγονός ότι έχει αποχωρήσει από τη Διεύθυνση από τις αρχές της δεκαετίας του ΄90, όταν οι επιδιώξεις και αποστολές των ειδικών δυνάμεων της GRU ήταν άλλες. Μπορεί να υποτεθεί ότι η δραστηριοποίηση του Γεν. Επιτελείου του ρωσικού στρατού σχετικά για τη σύσταση των SSO συνδέεται με την επικείμενη αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν και την ανάγκη αποτροπής ενδεχόμενης διείσδυσης ισλαμικών ομάδων στο έδαφος της πρώην ΕΣΣΔ.

Πιθανόν, επίσης, οι SSO να αποτελέσουν μια από τις απαντήσεις στην ανάπτυξη των στοιχείων αντιπυραυλικής άμυνας των ΗΠΑ στην Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση, ο αρχηγός του Γεν. Επιτελείου, Γκεράσιμοφ, έχει αναφερθεί επανειλημμένα στο γεγονός ότι η Ρωσία θα προχωρήσει σε ασύμμετρες ενέργειες για την αντιμετώπιση των αμερικανικών πρωτοβουλιών. Όλα αυτά όμως δεν παύουν να αποτελούν εικασίες. Ούτε το υπουργείο Άμυνας, ούτε και το Γεν. Επιτελείο, έχουν δώσει συγκεκριμένες απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, και πιθανότατα δεν θα δώσουν. Κι’ αυτό, διότι η ύπαρξη και η δραστηριότητα των τμημάτων της GRU αποτελούσαν πάντα μυστικό, και έτσι θα μείνουν και στο μέλλον.