Του Γιάννου Χαραλαμπίδη
- Πώς το role over διατηρεί το κράτος ζωντανό από τα χρέη του
- Τι σημαίνει η απόφαση του Γιούρογκρουπ για αναδρομικότητα και απευθείας ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών υπό όρους
- Η ΛΟΓΙΚΗ του ευρωλιγούρη και ο συστημικός χαρακτήρας των τραπεζών
Η επιστολή του Προέδρου
Την περασμένη Πέμπτη, το Γιούρογκρουπ έκλεισε την πόρτα στη Λευκωσία, η οποία βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο, καθότι αφενός προσπαθεί να σώσει την Τράπεζα Κύπρου και, ταυτοχρόνως, να βγάλει το πρόγραμμα βιωσιμότητας με επιτυχία. Η επιστολή του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη δημιούργησε εντός της Ευρωζώνης την εντύπωση ότι η Κύπρος ήθελε αναπροσαρμογή του προγράμματος διάσωσης.
Διεθνώς, με τη διαρροή της επιστολής πλήγηκε ακόμη περισσότερο η οικονομική και τραπεζική εικόνα της Κύπρου, υπό την έννοια ότι κάποιοι είναι δυνατό να εξέλαβαν το εξής μήνυμα: Βγαίνει και δεν βγαίνει το πρόγραμμα. Και το χειρότερο: Μπορεί να μην τη βγάλει η Τράπεζα Κύπρου. Προτού καν συνεδριάσει το Γιούρογκρουπ την περασμένη Πέμπτη, είχε δοθεί η απάντηση από του εταίρους στην ακόλουθη βάση
: Επί του παρόντος καμιά αλλαγή. Γεγονός που ανάγκασε την Κυβέρνηση να ισχυριστεί ότι ουδέποτε ζήτησε αναπροσαρμογή μνημονίου. Συνεπώς, βρισκόμαστε ενώπιον του ακόλουθου φαινομένου: Άλλα γράφει και θέλει να πει η Κυβέρνηση και άλλα καταλαβαίνουν οι εταίροι της ότι θέλει να τους πει η Λευκωσία! Εάν η επιστολή δεν εστάλη για την αναπροσαρμογή του προγράμματος, τότε γιατί εστάλη; Για εσωτερική ή για διεθνή επικοινωνιακή κατανάλωση; Εάν αυτός ήταν ο στόχος τότε, εκ των πραγμάτων, η αποτυχία ήταν διπλή.
Μάλιστα, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι ήρθε η ίδια η Ευρωζώνη να μας δώσει στην ουσία στήριξη στις αμφιβολίες που δημιούργησε η επιστολή διεθνώς ως προς τη βιωσιμότητα των κυπριακών τραπεζών και της οικονομίας. Και πώς το έπραξε η Ευρωζώνη; Το έπραξε, όταν υποστήριξε ότι δεν μπορούν να γίνουν αλλαγές στο πρόγραμμα και ότι θα πρέπει η κυπριακή Κυβέρνηση να συμφωνήσει επί των συμφωνηθέντων. Αληθές, βεβαίως, είναι κάτι άλλο: Εάν δεν τα πάει καλά το πρόγραμμα, τη ζημιά πρωτίστως ο πολίτης είναι που θα την πληρώσει.
Ομόλογα, αποπληρωμή και ρευστότητα
ΑΛΛΩΣΤΕ, το κράτος, που ζει με δανεικά, «πληρώνει ήδη αέρα» αναστέλλοντας τα δικά του χρέη προς θεσμικούς επενδυτές κυπριακής ταυτότητας. Στις 20 του μήνα έχει γίνει παράταση αποπληρωμής κρατικών ομολόγων που κατέχουν τράπεζες στην Κύπρο. Το ίδιο θα συμβεί στις 25 του μήνα καθώς και εντός Ιουλίου, όταν το κυπριακό κράτος θα πρέπει να αποπληρώσει κρατικά ομόλογα, τα οποία αγόρασε η Λαϊκή Τράπεζα και τα οποία έχει στα χέρια της η Τράπεζα Κύπρου.
Το ποσόν αυτό φθάνει περί το 1,9 δις, ενώ ταυτοχρόνως θα πρέπει να πληρωθούν και ομόλογα που κατέχουν τα Συνεργατικά Ιδρύματα και φθάνουν στα 700 εκ. ευρώ. Το συνολικό ποσό ανέρχεται στα 2,6 δις ευρώ περίπου. Τα χρήματα αυτά δεν υπάρχουν στο σύνολό τους, οπότε η επιλογή που απομένει είναι η συμφωνία με τους δικαιούχους των ομολόγων για επιμήκυνση της αποπληρωμής.
Δηλαδή διαδικασία του «role over», που κρατεί ζωντανή την κυπριακή οικονομία διά της μετάθεσης των χρεών εφόσον το κράτος δεν έχει μία. Όταν η Κύπρος τέθηκε εκτός αγορών, τα κρατικά ομόλογα δεν θεωρούνταν καν στοιχείο ρευστότητας. Αφότου η Κύπρος τέθηκε υπό το καθεστώς μνημονίου και Τρόικας θεωρούνται στοιχείο παροχής ρευστότητας του ενεργητικού των τραπεζών. Αυτά τα ομόλογα λαμβάνονται υπόψη ως στοιχεία του ενεργητικού για ένα έτος σε ποσοστό της τάξης του 85,5% και το 14,5% δύναται να είναι ρευστοποιήσιμο πέραν του έτους.
Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός για τις Τράπεζες
ΚΑΙ επειδή περί τραπεζών ο λόγος, στη Σύνοδο του Γιούρογκρουπ της περασμένης Πέμπτης, το κεντρικό αντικείμενο προς συζήτηση ήταν η προώθηση και η θεσμοθέτηση του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού για τις Τράπεζες σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Στην ουσία οι εταίροι του Γιούρογκρουπ επιδιώκουν να προβούν σε θεσμοθετήσεις, που θα ενισχύουν την αξιοπιστία του τραπεζικού συστήματος και θα το καθιστούν λιγότερο ευάλωτο.
Στο Γιούρογκρουπ της Πέμπτης τέθηκαν επί τάπητος τρεις επιλογές συναφείς με την αναδρομικότητα. Εάν, δηλαδή, θα δικαιούνται ή όχι οι τράπεζες, οι οποίες έχουν ήδη ανακεφαλαιοποιηθεί και τεθεί υπό καθεστώς διάσωσης, να συμμετέχουν στην απευθείας ανακεφαλαιοποίηση ή εάν το μέτρο αυτό θα εφαρμοστεί από τούδε και στο εξής. Οι τρεις επιλογές ήταν οι ακόλουθες:
1. Καμιά αναδρομικότητα.
2. Να ισχύσει η αναδρομικότητα.
3. Μερική ή κατά περίπτωση και υπό όρους αναδρομικότητα.
Αναδρομικότητα υπό όρους
Τελικώς αυτό το οποίο αποφασίστηκε ήταν η επιλογή επί τη βάσει κριτηρίων που στηρίζεται στη μερική και υπό όρους αναδρομικότητα. Το κύριο σημείο της επιλεξιμότητας για τη συμμετοχή μιας τράπεζας είναι ο συστημικός της χαρακτήρας. Υπό αυτές τις συνθήκες, υπάρχει η δυνατότητα να διεκδικήσει και η Κύπρος ποσά που αναλογούν στην ανακεφαλαιοποίηση ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (βλέπε Ελληνική και Συνεργατικά), υπό την έννοια ότι θα κριθούν ως συστημικά.
Ακόμη και αν κριθούν ως επιλέξιμα συστημικά Ιδρύματα, δεν σημαίνει ότι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα εγγυηθεί όλο το ποσόν της ανακεφαλαιοποίησης. Είναι αυτονόητο ότι τράπεζες, οι οποίες υπέστησαν εξυγίανση στην πρακτική του «bale in», όπως είναι η Τράπεζα Κύπρου, δηλαδή ανακεφαλαιοποιήθηκαν από μόνες τους, δεν θα συμμετάσχουν στη διαδικασία της απευθείας ανακεφαλαιοποίησης. Η ίδια λογική -ακόμη και αν οι τράπεζες κριθούν συστημικές- ισχύει και για την Ελλάδα.
Το ποσόν για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών φτάνει τα 50 δις ευρώ. Ακόμη και αν κάποιες από τις τράπεζές της κριθούν ως επιλέξιμες, δεν σημαίνει ότι θα λάβουν το σύνολο του ποσού. Αρκεί επί τούτου να επισημανθεί ότι για τον σκοπό της ανακεφαλαιοποίησης εκτιμάται ότι θα διατεθεί ποσόν 60 με 50 δις ευρώ από τα 700 δις ευρώ που ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και διατίθενται για τη διάσωση χωρών.
Η διαδικασία δεν θα τεθεί σε εφαρμογή πριν από το φθινόπωρο του 2014. Είναι πρόδηλο ότι η Ευρωζώνη είχε και έχει νόμισμα, αλλά δεν έχει μηχανισμούς προστασίας τού τραπεζικού συστήματος. Γι' αυτό, άλλωστε, βήμα-βήμα και στη λογική της σύγκλισης συμφερόντων οικοδομεί ό,τι θα έπρεπε θεσμικά να είχε οικοδομήσει προ καιρού. Η ρύθμιση της απευθείας ανακεφαλοποίησης των τραπεζών θα αποφορτίσει τα κράτη έστω και μερικώς από τα βάρη του δημοσιονομικού ελλείμματος.
Στην ουσία το ταμείο του ΕΜΣ θα αγοράζει μέρος του χρέους (π.χ. μετοχές τραπεζών) που επωμίστηκε το κράτος στο δημοσιονομικό του έλλειμμα ως αποτέλεσμα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών του. Πρόκειται για ένα πρώτο βήμα αποκοπής του ομφάλιου λώρου μεταξύ της διάσωσης των τραπεζών και του κράτους, που επωμίζεται σήμερα τη διάσωσή τους με αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Πάντως, ο Πρόεδρος της Ευρωζώνης Γερούν Ντάιζελμπλουμ διευκρίνισε ότι δεν θα προσφεύγουν όλα τα τραπεζικά ιδρύματα για ανακεφαλαιοποίηση. Όπως τόνισε, θα τεθούν κριτήρια μεταξύ των οποίων και η συστημικότητα.
Τα καρδιακά επεισόδια της Ευρωζώνης
Η ΕΥΡΩΖΩΝΗ πάσχει από συνεχή καρδιακά επεισόδια, ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και των θεσμικών και άλλων προβλημάτων, που αντιμετωπίζει. Η θεσμική αλλαγή που θα σημειωθεί μετά την απόφαση του Γιούρογκρουπ της περασμένης Πέμπτης για την απευθείας ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών συνιστά τμήμα του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού για τις Τράπεζες. Πρόκειται, στην ουσία, για βηματοδότη που τίθεται στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα για να αποτραπούν νέα εμφράγματα. Κάτω, δε, από προϋποθέσεις είναι δυνατό να καλύψει και την Κύπρο. Η δε αξιοπιστία του θα κριθεί στην πράξη....
