Σπύρος Λίτσας Η ζωή προϋποθέτει την αναγκαιότητα της επιβίωσης και όχι
αναγκαστικά της ολιστικής επικράτησης. Το ανεκπλήρωτο του υπέρτατου
στόχου που προκύπτει μέσα από τα γραπτά του Νίκου Καζαντζάκη, το
ονειρικό καταραμένο ενός αδυσώπητου ρεαλισμού του Μποντλέρ και του
Βερλέν, το θεωρητικό πεπερασμένο της διεθνοπολιτικής στόχευσης του Τζον
Μερσχάιμερ αποτελούν εναλλακτικές μιας πραγματικότητας που φαλκιδεύεται
υπό το άγος της επιτυχίας.
Το αστραφτερό σενάριο της υλιστικής αρτιότητας μπορεί να φαντάζει αρμονικό, αλλά τα περιθώριά του είναι εξόχως ασφυκτικά, καθώς αρνείται το δικαίωμα να ηττηθείς με το κεφάλι ψηλά, με χάρη δηλαδή, κρατώντας «κόκκινες γραμμές». Η αποτυχία από την επιτυχία απέχει όσο μια ορθολογική εφαρμογή από την πραγμάτωση του τυχαίου ή την ανάδειξη του απρόσμενου. Με άλλα λόγια, η νίκη από την ήττα συχνά δεν γίνεται αντιληπτή ως το απότοκο ενός πολιτικού αποτελέσματος, αλλά ως συνθήκη ανάδειξης της μεθοδολογίας αντιμετώπισης των αναγκαιοτήτων μιας αποφασιστικής Αναγέννησης ή μιας υπερβατικής Ανάστασης.
Ενας πολιτικός μπορεί να κάνει τις επιλογές του και στο τέλος αυτές να οδηγήσουν σε αδιέξοδο ή μπορεί να επιλέξει τη φοβική αδράνεια, παράγοντας ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα. Το βέβαιο όμως είναι ότι, όπως ακριβώς και στη ζωή, έτσι και στην πολιτική, αν είναι να χάσεις, αν είναι να ηττηθείς, αν είναι να αφήσεις την τελευταία σου πνοή, σημειολογικά ή κυριολεκτικά, κάνε το γνωρίζοντας ότι η Ιστορία θα κρατήσει για σένα ένα φωτεινό ή σκοτεινό σημείο ανάλογα με τις τελικές σου επιλογές. Η ζωή, η πολιτική και η Ιστορία αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα της επιβίωσης δίχως αυτή πάντα να περνά μέσα από τη διάσταση της συμβατικής επιτυχίας.
Πλείστα τα παραδείγματα που η αναγκαιότητα του να δηλώσεις «παρών» στο ιστορικό γίγνεσθαι στάθηκε υπεράνω της συμβατικής αναγκαιότητας για επιτυχία. Παραδείγματα μιας πολυπαραγοντικής προσωπικότητας στα όρια ενός θνητού Ιανού που αναπαράγεται μέσα από το ιστορικό γίγνεσθαι σε διάφορες εποχές με μία και μόνη αποστολή: να σταθεί θαρραλέα απέναντι στο «πρέπει» φωνάζοντας «παρών», έστω κι αν αυτή θα είναι η τελευταία πράξη ενός θνητού δράματος που ξεκινά από την ώρα της συνειδητότητας της τρωτής φύσης της φιλοδοξίας απέναντι στον ρεαλισμό του εσχατολογικού τετελεσμένου.
Ενας διαχρονικός Δον Κιχώτης που μάχεται απέναντι στους Ανεμόμυλους, έστω κι αν οι αποτυπώσεις του φαντασιακού είναι μεγαλύτερες από τους ίσκιους του πραγματικού. Ενας διαχρονικός Ρολανδός έτοιμος να αντιμετωπίσει όχι μόνο τους αντιπάλους αλλά και το ίδιο του το πεπρωμένο και να αποτύχει συμμετέχοντας και όχι να επιζήσει απέχοντας. Λυρικές μορφές που κέρδισαν το συλλογικό «μπράβο» γιατί αντιμετώπισαν τη «Μέδουσα - Μοίρα» κοιτώντας τη ευθεία στα μάτια. «Διάλεξε τις μάχες σου» προτείνει ο Σουν Τσου, «δώσε τη μάχη ακόμα κι αν γνωρίζεις ότι θα χάσεις» ζητά ο Κλαούσεβιτς για να μην εθιστείς στην απαξία της φυγής. Τι γεύση έχει ο ιδρώτας της απαξίας, όταν στρέφεις την πλάτη και αναζητάς τη σωτηρία στη λήθη ανθρώπων και καιρών; Ποιος ο ήχος της «ασπίδας που πέφτει στο έδαφος»;
Το πεπραγμένο της πολιτικής τέχνης περνά μέσα από το δεοντολογικό γίγνεσθαι της μακιαβελικής παραίνεσης να είναι ο πολιτικός και αλεπού και λιοντάρι ταυτοχρόνως, ή από το υπερβατικό της καβαφικής προτροπής να μην εξευτελίζει ο κομβικός δρων τη ζωή του μέσα στην πολλή συνάφεια του κόσμου. Οι δυο κόσμοι συναντώνται στην αρετή της σύνθεσης και στο αποφασιστικό της υπέρβασης. Στο τέλος της ημέρας δεν είναι η αποτυχία που οξειδώνει την προσπάθεια, αλλά η αδυναμία να δεχθείς την ήττα όρθιος, κοιτώντας κατάματα τη μοίρα. Δεν είναι η ήττα που οξειδώνει το είναι, αλλά η φυγή από το χρέος προς τους επόμενους.
Το αστραφτερό σενάριο της υλιστικής αρτιότητας μπορεί να φαντάζει αρμονικό, αλλά τα περιθώριά του είναι εξόχως ασφυκτικά, καθώς αρνείται το δικαίωμα να ηττηθείς με το κεφάλι ψηλά, με χάρη δηλαδή, κρατώντας «κόκκινες γραμμές». Η αποτυχία από την επιτυχία απέχει όσο μια ορθολογική εφαρμογή από την πραγμάτωση του τυχαίου ή την ανάδειξη του απρόσμενου. Με άλλα λόγια, η νίκη από την ήττα συχνά δεν γίνεται αντιληπτή ως το απότοκο ενός πολιτικού αποτελέσματος, αλλά ως συνθήκη ανάδειξης της μεθοδολογίας αντιμετώπισης των αναγκαιοτήτων μιας αποφασιστικής Αναγέννησης ή μιας υπερβατικής Ανάστασης.
Ενας πολιτικός μπορεί να κάνει τις επιλογές του και στο τέλος αυτές να οδηγήσουν σε αδιέξοδο ή μπορεί να επιλέξει τη φοβική αδράνεια, παράγοντας ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα. Το βέβαιο όμως είναι ότι, όπως ακριβώς και στη ζωή, έτσι και στην πολιτική, αν είναι να χάσεις, αν είναι να ηττηθείς, αν είναι να αφήσεις την τελευταία σου πνοή, σημειολογικά ή κυριολεκτικά, κάνε το γνωρίζοντας ότι η Ιστορία θα κρατήσει για σένα ένα φωτεινό ή σκοτεινό σημείο ανάλογα με τις τελικές σου επιλογές. Η ζωή, η πολιτική και η Ιστορία αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα της επιβίωσης δίχως αυτή πάντα να περνά μέσα από τη διάσταση της συμβατικής επιτυχίας.
Πλείστα τα παραδείγματα που η αναγκαιότητα του να δηλώσεις «παρών» στο ιστορικό γίγνεσθαι στάθηκε υπεράνω της συμβατικής αναγκαιότητας για επιτυχία. Παραδείγματα μιας πολυπαραγοντικής προσωπικότητας στα όρια ενός θνητού Ιανού που αναπαράγεται μέσα από το ιστορικό γίγνεσθαι σε διάφορες εποχές με μία και μόνη αποστολή: να σταθεί θαρραλέα απέναντι στο «πρέπει» φωνάζοντας «παρών», έστω κι αν αυτή θα είναι η τελευταία πράξη ενός θνητού δράματος που ξεκινά από την ώρα της συνειδητότητας της τρωτής φύσης της φιλοδοξίας απέναντι στον ρεαλισμό του εσχατολογικού τετελεσμένου.
Ενας διαχρονικός Δον Κιχώτης που μάχεται απέναντι στους Ανεμόμυλους, έστω κι αν οι αποτυπώσεις του φαντασιακού είναι μεγαλύτερες από τους ίσκιους του πραγματικού. Ενας διαχρονικός Ρολανδός έτοιμος να αντιμετωπίσει όχι μόνο τους αντιπάλους αλλά και το ίδιο του το πεπρωμένο και να αποτύχει συμμετέχοντας και όχι να επιζήσει απέχοντας. Λυρικές μορφές που κέρδισαν το συλλογικό «μπράβο» γιατί αντιμετώπισαν τη «Μέδουσα - Μοίρα» κοιτώντας τη ευθεία στα μάτια. «Διάλεξε τις μάχες σου» προτείνει ο Σουν Τσου, «δώσε τη μάχη ακόμα κι αν γνωρίζεις ότι θα χάσεις» ζητά ο Κλαούσεβιτς για να μην εθιστείς στην απαξία της φυγής. Τι γεύση έχει ο ιδρώτας της απαξίας, όταν στρέφεις την πλάτη και αναζητάς τη σωτηρία στη λήθη ανθρώπων και καιρών; Ποιος ο ήχος της «ασπίδας που πέφτει στο έδαφος»;
Το πεπραγμένο της πολιτικής τέχνης περνά μέσα από το δεοντολογικό γίγνεσθαι της μακιαβελικής παραίνεσης να είναι ο πολιτικός και αλεπού και λιοντάρι ταυτοχρόνως, ή από το υπερβατικό της καβαφικής προτροπής να μην εξευτελίζει ο κομβικός δρων τη ζωή του μέσα στην πολλή συνάφεια του κόσμου. Οι δυο κόσμοι συναντώνται στην αρετή της σύνθεσης και στο αποφασιστικό της υπέρβασης. Στο τέλος της ημέρας δεν είναι η αποτυχία που οξειδώνει την προσπάθεια, αλλά η αδυναμία να δεχθείς την ήττα όρθιος, κοιτώντας κατάματα τη μοίρα. Δεν είναι η ήττα που οξειδώνει το είναι, αλλά η φυγή από το χρέος προς τους επόμενους.
