By Daniel Dombey (Κων/πολη), Funja Guler (Άγκυρα) Oι Αμερικανοί κέρδισαν τον πόλεμο, οι Ιρανοί κέρδισαν την ειρήνη και οι Τούρκοι κέρδισαν τα συμβόλαια. Η
Τουρκία, που μπλόκαρε την ανάπτυξη των αμερικανικών στρατευμάτων μέσα
από τα εδάφη της κατά την διάρκεια της εισβολής του 2003 που έριξε τον
Saddam Hussein, αναδεικνύεται 10 χρόνια αργότερα σε έναν από τους μεγαλύτερους νικητές στην μάχη για την ιρακινή αγορά. Αν και οι σχέσεις της με την Βαγδάτη γίνονται όλο και πιο δύσκολες,
οι εξαγωγές της Τουρκίας στο Ιράκ έχουν την τελευταία 10ετία αυξηθεί
κατά 25% τουλάχιστον ετησίως, φθάνοντας στα 10,8 δισ. δολ. το 2012 και
αναδεικνύοντας το Ιράκ στον 2ο πολυτιμότερο εξαγωγικό προορισμό μετά την
Γερμανία.
Ο Ozgur Altug, οικονομολόγος της BGC Partners στην Κων/πολη, προβλέπει ότι καθώς το Ιράκ θα γίνεται πλουσιότερο χάρη στα πετρελαϊκά του αποθέματα, η ζήτηση για τουρκικά προϊόντα θα συνεχίσει να αυξάνεται –κατά 2 δισ. δολ. ετησίως και πλέον. Οι Τούρκοι κατασκευαστές κάνουν επίσης «χρυσές δουλειές», έχοντας δουλέψει σε εργα ύψους 3,5 δισ. δολ. πέρσι, σύμφωνα με επιχειρηματίες και αξιωματούχους. Μια εταιρία, η Calik Energy, παινεύεται για την κατασκευή των δύο μεγαλύτερων έργων στον ιρακινό κλάδο ενέργειας, δύο εγκαταστάσεις κινητήρων φυσικού αερίου στην Μοσούλη και την Καρμπάλα, με κέρδος άνω των 800 εκατ. δολ. από την κυβέρνηση του Ιράκ.
Ο Ozgur Altug, οικονομολόγος της BGC Partners στην Κων/πολη, προβλέπει ότι καθώς το Ιράκ θα γίνεται πλουσιότερο χάρη στα πετρελαϊκά του αποθέματα, η ζήτηση για τουρκικά προϊόντα θα συνεχίσει να αυξάνεται –κατά 2 δισ. δολ. ετησίως και πλέον. Οι Τούρκοι κατασκευαστές κάνουν επίσης «χρυσές δουλειές», έχοντας δουλέψει σε εργα ύψους 3,5 δισ. δολ. πέρσι, σύμφωνα με επιχειρηματίες και αξιωματούχους. Μια εταιρία, η Calik Energy, παινεύεται για την κατασκευή των δύο μεγαλύτερων έργων στον ιρακινό κλάδο ενέργειας, δύο εγκαταστάσεις κινητήρων φυσικού αερίου στην Μοσούλη και την Καρμπάλα, με κέρδος άνω των 800 εκατ. δολ. από την κυβέρνηση του Ιράκ.
Αν και το Ιράν θεωρείται ότι είναι η εξωτερική δύναμη με την μεγαλυτερη επιρροή στο Ιράκ σήμερα, στους δρόμους της Βαγδάτης η τουρκική παρουσία είναι πιο ορατή απ’όσο οποιαδήποτε άλλης χώρα, με ένα τουρκικό λογότυπο σε κάθε δρόμο της πόλης. Ωστόσο είναι οι βόρειες περιοχές που ελέγχουν οι Κούρδοι που καταλαμβάνουν το μερίδιο του λέοντος στις τουρκικές επιχειρήσεις, καθώς απορροφούν περίπου το 70% των τουρκικών εξαγωγών στο Ιράκ. Αντιθέτως, η σχέση της Άγκυρας με την υπόλοιπη χώρα γίνεται όλο και πιο δηλητηριώδης, με τις πολιτικές διαμάχης να κάνουν την Βαγδάτη πολύ συγκρατημένη όσον αφορά την προσφορά κρατικών συμβολαίων σε τουρκικές εταιρίες.
Καθώς οι οικονομικοί και διπλωματικοί δεσμοί της Άγκυρας με την κουρδική κυβέρνηση επεκτείνονται, περίπου 1.000 τουρκικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στις βόρειες περιοχές, μεταξύ των οποίων ορισμένες από τις μεγαλύτερες τράπεζες, αλυσίδες λιανικής και ξενοδοχεία. Σε μεγάλο βαθμό, η τουρκική επιτυχία, αντιπροσωπεύει την επιστροφή της Τουρκίας στην φυσική αγορά της, από την οποία αποκλείστηκε την δεκαετία του 1980 λόγω του πολέμου, των κυρώσεων και της αστάθειας. Ως γειτονικό κράτος με βιομηχανικές βάσεις, πλούσια αγροτική ενδοχώρα και επιχειρηματίες που δεν τρομάζουν σε δύσκολες συνθήκες, η Τουρκία έχει πλεονεκτήματα που δεν έχουν άλλοι.
Καθώς η κουρδική περιοχή του Ιράκ προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή της από την Βαγδάτη, η σχέση με την Τουρκία πιθανόν να προχωρήσει σύντομα σε άλλο επίπεδο –αλλά υπάρχουν πάντα κίνδυνοι. Η Τουρκία διαπραγματεύεται μια συμφωνία με την Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση για να λάβει μερίδιο στις πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της περιοχής, παρά τις έντονες αντιδράσεις της Βαγδάτης. Είναι μια συμφωνία με την οποία η Άγκυρα ελπίζει ότι θα ικανοποιήσει την κλιμακούμενη ζήτηση ενέργειας και θα «δέσει» καλύτερα τις δύο επικράτειες –μια προοπτική που ενθουσιάζει ορισμένους αναλυτές.
Οι ανθηρές οικονομικές σχέσεις μεταξύ Ιράκ και Τουρκίας, όμως, ενέχουν μια δύσκολη πολιτική υποσημείωση. Μετά την απόσυρση των ΗΠΑ από το Ιράκ τον Δεκέμβριο 2011, οι σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Βαγδάτης έχουν επιδεινωθεί δραματικά, με τον Ιρακινό πρωθυπουργό Nouri al-Maliki, να αποκαλεί την Τουρκία «εχθρικό κράτος». Η Τουρκία από την πλευρά της κατηγορεί τον κ. Maliki για σεχταρισμό. Η κυβέρνηση του κ. Maliki έχει αποκλείσει τουρκικές εταιρίες από νέα μεγάλα συμβόλαια με ιρακινές αρχές. Η κρατική πετρελαϊκή TPAO της Τουρκίας αποκλείστηκε πέρσι από συμβόλαιο έρευνας στα νότια της χώρας.
Ορισμένοι εξαγωγείς φοβούνται ότι θα υπάρξουν επιπτώσεις και στο εμπόριο αγαθών –για την ώρα το ένα τρίτο περίπου των τουρκικών εξαγωγών στον κουρδικό βορρά μεταπωλούνται στο υπόλοιπο Ιράκ και πολλές τουρκικές εταιρίες προσβλέπουν στο σύνολο της ιρακινής αγοράς. «Θα λιγοστέψουν οι κατασκευές και οι εξαγωγές φέτος», προβλέπει ο Ercument Aksoy, πρόεδρος του τουρκο-ιρακινού επιχειρηματικού επιμελητηρίου. Πιστεύει ότι σήμερα υπάρχει μια σπάνια ευκαιρία για την Τουρκία, γιατί αν η χώρα κερδίσει την σταθερότητα, θα την πλημμυρίσουν ανταγωνιστές από όλο τον κόσμο.
«Οι Τούρκοι είναι συνηθισμένοι στον κίνδυνο. Όταν όμως γίνει μια ομαλή χώρα χωρίς προβλήματα ασφαλείας, θα έλθουν οι Βρετανοί, θα έλθουν οι Ολλανδοί, και τα νούμερά μας θα πέσουν πάλι», σχολιάζει. Για την ώρα πάντως, αυξάνονται οι εντάσεις για το σχέδιο της Τουρκίας να επενδύσει στον ενεργειακό κλάδο του βόρειου Ιράκ. Ο κ. Maliki θεωρεί ότι κάτι τέτοιο θα είναι αντισυνταγματικό. Οι ΗΠΑ προειδοποιούν ότι αν γίνει συμφωνία παρά τις αντιρρήσεις της Βαγδάτης, το Ιράκ θα διχοτομηθεί πιο βαθιά, ωθώντας τον κ. Maliki πιο κοντά στο Ιράν και αποκλείοντας τις τουρκικές επιχειρήσεις από το 80% των αγορών του Ιράκ. Όπως σχολίασε πρόσφατα ο Francis Ricciardone, Αμερικανός πρέσβης στην Άγκυρα, στα τουρκικά media: “Αν ήμουν Τουρκος παραγωγός… σίγουρα δεν θα ήθελα να διακινδυνεύσω την πρόσβασή μου σε αυτούς τους πελάτες».
