Η ευρωβουλευτής του ΠαΣοΚ κυρία Μαριλένα Κοππά, εισηγήτρια της πρόσφατης έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη διεύρυνση, σημείωσε στην εναρκτήρια παρέμβασή της ότι «η αλληλεγγύη της Ευρώπης δοκιμάζεται» και ότι κινήσεις όπως αυτές που λαμβάνουν χώρα στη Βρετανία, όπου ενδέχεται να υπάρξει δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι της χώρας στην ΕΕ έχουν «αντίστροφη επίδραση διεύρυνση». Επισήμως, «δεν υπάρχει διευρυνσιακή κόπωση» και το ενδιαφέρον εστιάζεται πλέον στα Δυτικά Βαλκάνια και στην Τουρκία. Η επικείμενη δε ένταξη της Κροατίας εντός του 2013, εφόσον δεν υπάρξουν και νέες επιπλοκές στις σχέσεις της με τη Σλοβενία, θα επιβεβαιώσει «τη δυναμική της διεύρυνσης» σύμφωνα με τον κ. Φούλε.
Ο τσέχος επίτροπος, που εσχάτως υποστηρίζει σθεναρά την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων ΕΕ – πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (πΓΔΜ), ετοιμάζει μία ενδιάμεση έκθεση για τη διεύρυνση μέσα στον Απρίλιο. Τόνισε ότι η διεύρυνση δεν λαμβάνει χώρα εν κενώ και πλέον, πέραν των αυστηρών προϋποθέσεων που τίθενται, δίδεται μεγάλη έμφαση στην κοινωνική πτυχή και τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που μπορούν να ενισχύσουν την απασχόληση και την ανάπτυξη. Άλλωστε, η κρίση στην ευρωζώνη έχει πλήξει βάναυσα και τις οικονομίες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων.
Ο κ. Φούλε παρατήρησε επίσης ότι «εντός του 2012 δημιουργήσαμε, με μεγάλη δυσκολία, ένα momentum για τη διεύρυνση» και αυτό δεν πρέπει να πάει χαμένο. Απαντώντας δε στα περί κόπωσης από τη διεύρυνσης, αναρωτήθηκε μήπως η κόπωση αφορά στην αδυναμία ή στην απροθυμία των υποψηφίων κρατών – μελών να προωθήσουν τις μεταρρυθμίσεις.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η παρέμβαση του καθηγητή Όθωνα Αναστασάκη από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο οποίος αναφέρθηκε σε μία σειρά μύθων που συνοδεύουν τη διεύρυνση. Τόνισε μεταξύ άλλων ότι η διεύρυνση έχει όντως προκαλέσει κόπωση έπειτα από μία σειρά οπισθοχωρήσεων, όπως η ελλιπής προετοιμασία ένταξης της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας, η ένταξη της Κύπρου χωρίς επίλυση του πολιτικού προβλήματος και εξαιτίας της περίπτωσης του Κοσόβου. Η κατάσταση περιπλέκεται από τη δημοκρατική υποχώρηση σε ορισμένες χώρες, με βασικότερο παράδειγμα την Τουρκία και τον περιορισμό της ισχύος της Επιτροπής έναντι των κρατών – μελών.
Επιπλέον, ορισμένες ψευδαισθήσεις έχουν πλέον καταρρεύσει. Η διεύρυνση δεν είναι απαραίτητα ιδιοκτησία των τοπικών ελίτ που δήθεν την επιθυμούν, ούτε αποτελεί τόσο πιεστικό παράγοντα εσωτερικών μεταρρυθμίσεων. Η σημερινή οικονομική κατάσταση στην ευρωζώνη καταρρίπτει επίσης τον μύθο της οικονομικής ευημερίας που φέρνει η διεύρυνση ή της σύγκλισης ευρωπαϊκού Βορρά και ευρωπαϊκού Νότου. Αντιθέτως, η βύθιση στην κρίση τόσο των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα) όσο και νεοεισελθόντων χωρών (Κύπρος, Σλοβενία) δημιουργούν αρνητική εικόνα.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε πάντως στο θέμα Τουρκία. Ήδη, ελέγχεται ο μύθος της Τουρκίας ως χώρας δυτικού προσανατολισμού σύμφωνα με τον κ. Αναστασάκη, καθώς η Άγκυρα διευρύνει την επιρροή της στη Μέση Ανατολή. Σε αυτό το σημείο, ο τούρκος ακαδημαϊκός Μπουρχάν Σεναταλάρ από το πανεπιστήμιο Μπιλγκί σημείωσε ότι η κοινωνία της χώρας του, ενώ το 2011 έβλεπε απίθανη την ένταξη στην ΕΕ κατά 53,2%, το 2012 το ποσοστό αυτό εκτοξεύθηκε στο 76%. Και ενώ το 2011, σε ποσοστό 72%, οι Τούρκοι θεωρούσαν ότι η χώρα τους δεν χρειάζεται οικονομικά την ΕΕ, το 2012 αυτό αυξήθηκε στο 78%. Πάντως, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένονται οι προσεχείς εξελίξεις στις ενταξιακές συνομιλίες ΕΕ – Τουρκίας, έπειτα από την απόφαση της Γαλλίας να ξεπαγώσει ένα, ίσως και περισσότερα, από τα κεφάλαια των διαπραγματεύσεων. Την ίδια στιγμή, το Βερολίνο εμφανίζεται θετικό στο ενδεχόμενο αυτό, χωρίς όμως να έχει μεταβληθεί η άποψη της Άνγκελα Μέρκελ για μία ανοιχτή διαδικασία συνομιλιών με την Τουρκία χωρίς σαφή προσανατολισμό προς την πλήρη ένταξη ή την ειδική σχέση.
Στην κατακλείδα τοποθέτησή του, ο κ. Σβόμποντα επέστησε την προσοχή του σε ένα σημείο. Και αυτό δεν ήταν άλλο από τα μηνύματα που έχουν φθάσει προς τους Ευρωπαίους από την Ουάσιγκτον ότι είναι οι ίδιοι που πρέπει να διασφαλίσουν την τάξη και την ηρεμία στη γειτονιά τους. Με τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποσύρουν σταδιακά πόρους και προσωπικό από την Ευρώπη, η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει μόνη της την ενδεχόμενη αυξημένη επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας.
