Πριν από δέκα χρόνια όταν η Γερμανία από κοινού με τη Γαλλία
προσπαθούσαν να αποτρέψουν την αγγλοαμερικανική πολεμική περιπέτεια στο
Ιράκ, ο τότε υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Donald Rumsfeld σημείωνε με νόημα
ότι εκτός από τη δύστροπη “Παλαιά Ευρώπη” υπήρχε και η “Νέα Ευρώπη”, που
αντιπροσώπευε το μέλλον της ηπείρου. Πράγματι, προτού καλά καλά
ενταχθούν στην Ε.Ε. οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, αποκήρυσσαν
δημοσίως τον γαλλογερμανικό άξονα, συντασσόμενες κατά πάντα με την
υπερατλαντική δύναμη.
Η εποχή εκείνη μοιάζει εξαιρετικά μακρινή: όχι μόνο διότι γαλλογερμανικός άξονας πρακτικά δεν υπάρχει, ούτε
διότι η Βρετανία από “μεγάλος συνήγορος” των ανατολικο-ευρωπαϊκών χωρών
εντός της Ε.Ε. έχει μετατραπεί η ίδια σε υποψήφια για έξοδο, αλλά
κυρίως διότι ο εναγκαλισμός των νέων κρατών-μελών με το Βερολίνο δεν
είναι πλέον μόνο οικονομικός αλλά και πολιτικός.Απόδειξη, μεταξύ άλλων, οι προτάσεις που υπέβαλαν τον Ιανουάριο από κοινού η Γερμανία, η Πολωνία, η Τσεχία και η Σουηδία στην επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της Ε.Ε. βαρώνη Katherine Ashton σχετικά με τη λεγόμενη “Ανατολική Εταιρική Σχέση” (Eastern Partnership – πρωτοβουλία της Ε.Ε. που εγκαινιάσθηκε το 2009).
Ορίζοντας των προτάσεων αυτών είναι η μελλοντική δημιουργία με τις έξι πρώην σοβιετικές χώρες της “Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης” (Αζερμπαϊτζάν, Αρμενία, Γεωργία, Λευκορωσία, Μολδαβία και Ουκρανία) και αναλόγως του βαθμού που η κάθε μία από αυτές προοδεύει στις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, ενός χώρου ελεύθερων συναλλαγών σαν αυτόν που συνδέει ήδη την Ε.Ε. με την Ελβετία, την Ισλανδία, το Λίχτενσταϊν και τη Νορβηγία.
Σε αυτή την προοπτική, συμπληρώνουν οι 4 “ανάδοχοι” του εν λόγω σχεδίου, οι υπουργοί Εξωτερικών των “27” θα πρέπει να εντάξουν με σταθερό τρόπο τα θέματα της “Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης” στην ατζέντα των συνεδριάσεών του, ενώ προκειμένου να καταστεί περισσότερο “ορατός” ο νέος δεσμός προτείνεται η η δημιουργία ειδικού λογότυπου για τα έργα που θα χρηματοδοτεί το πρόγραμμα.
Μάλιστα η Πολωνία επιθυμεί να δοθεί στις 6 πρώην σοβιετικές χώρες σαφής προοπτική μελλοντικής ένταξής τους στην Ε.Ε., με την ευκαιρία της Συνόδου της “Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης” που θα πραγματοποιηθεί στο Βίλνιους το Νοέμβριο επί της λιθουανικής προεδρίας. Η ίδια η Λιθουανία θα ήθελε να συμβεί αυτό τουλάχιστον για την Μολδαβία, ως ένα “θετικό σήμα” και προς τις υπόλοιπες.
Σύμφωνα με το EUobserver.com η Ολλανδία διαμηνύει, απηχώντας την “παραδοσιακή” θέση των δυτικών κρατών-μελών ότι η “Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης” δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως προθάλαμος μελλοντικής ένταξης στην Ε.Ε.
Ωστόσο, και αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον, το γεγονός ότι η Γερμανία συνυπέγραψε την πρόταση των “4” προς τη βαρώνη Ashton σηματοδοτεί αλλαγή στάσης του Βερολίνου, ήτοι εγκατάλειψη της επιφύλαξης προς περαιτέρω διευρύνσεις και απαλλαγή από τη μέριμνα να μην προκαλούνται τα συμφέροντα της Ρωσίας.
Είναι βέβαια αλήθεια ότι το Βερολίνο επιθυμεί μια “κατά περίπτωση” αντιμετώπιση των εν λόγω χωρών και όχι μια ομαδική” υπόσχεση ένταξης – κατά το προηγούμενο της Συνόδου της Θεσσαλονίκης επί ελληνικής προεδρίας του 2003 για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Όμως η διαμόρφωση ενός νέου “άξονα” Γερμανίας-Πολωνίας-Σουηδίας, τουλάχιστον σε ό,τι έχει να κάνει με την πολιτική για την Ανατολική Ευρώπη, είναι εμφανής και προοιωνίζεται μετατόπιση των γερμανικών προτεραιοτήτων σε χώρους εκτός ευρωζώνης.
Η ίδια η βαρώνη Ashton αντέδρασε δια του εκπροσώπου της θετικά, προσθέτοντας πάντως ότι οι επόμενοι εννεά μήνες, μέχρι τη Σύνοδο του Βίλνιους, θα είναι καθοριστικοί από την άποψη των βημάτων που θα κάνουν οι μετασοβιετικές χώρες αλλά και της εσωτερικής συζήτησης στην Ε.Ε.
Σε κάθε περίπτωση, οι διαφωνίες μεταξύ των “27” για τη στάση που θα πρέπει να τηρηθεί έναντι της Ουκρανίας, με αφορμή τη φυλάκιση της πρώην πρωθυπουργού Yulia Timoshenko είναι ήδη χαρακτηριστικές. Όπως και οι πρόσφατες δηλώσεις του (σπουδασμένου στην Οξφόρδη) Πολωνού υπουργού Εξωτερικών Radek Sikorski ότι η πρόταση Cameron για διεξαγωγή δημοψηφίσματος επί της ευρω-βρετανικής σχέσης σημαίνει ότι το Λονδίνο χάνει τη θέση του στην ηγετική τριάδα την οποία θα πρέπει να διεκδικήσει η Πολωνία, μένοντας συνδεδεμένη στον “Λατινικό πολιτισμό”.
