Παρά την επιτυχημένη οικονομική συνεργασία μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης, το τελευταίο διάστημα όλο και μεγαλύτερη οξύτητα χαρακτηρίζει τη «σύγκρουση αξιών». Οι Ευρωπαίοι ζητούν από τη Ρωσία να αναγνωρίσει ότι το δικό τους δημοκρατικό μοντέλο είναι το μόνο σωστό. Η Ρωσία όμως, είναι αντίθετη σε κάτι τέτοιο. Γιατί η Δύση δεν θέλει να ακούσει τα επιχειρήματά της; Για το θέμα αυτό μιλάει ο γνωστός πολιτικός επιστήμονας, ειδικός σε θέματα γερμανο-ρωσικών σχέσεων, επιστημονικός διευθυντής του γερμανο-ρωσικού Ιδρύματος και μέλος της συντονιστικής επιτροπής του Ιδρύματος «Διάλογος της Αγίας Πετρούπολης», Αλεξάντρ Ραρ.

Odnako: Αν και η οικονομική συνεργασία προχωρεί καλά, επικρατεί η άποψη ότι σε πολιτικό πεδίο, οι σχέσεις Ρωσίας και Ευρώπης δεν διανύουν την καλύτερή τους περίοδο. Γιατί ποιο λόγο;
Αλεξάντρ Ραρ: Αναμφισβήτητα, το εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ Ρωσίας και Γερμανίας αυξάνεται. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να υπερεκτιμάται η σημασία των σχέσεων αυτών. Η Ρωσία απλώς πουλά περισσότερο φυσικό αέριο και πετρέλαιο, σπάνια μέταλλα και ορυκτά, τα οποία έχει ανάγκη η γερμανική βιομηχανία και οικονομία. Από την άλλη, η Ρωσία εισάγει μηχανήματα, εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας, τον οποίο η χώρα σήμερα δεν είναι σε θέση να παράγει μόνη της. Ουσιαστικά, πρόκειται για το ίδιο μοντέλο με την εποχή του Ιβάν του Τρομερού, όταν η Ρωσία εξήγαγε ξυλεία και γούνες, ενώ το Κρεμλίνο και οι εκκλησίες κτίζονταν από ξένους τεχνίτες.

ΕΡ: Έχετε τονίσει επανειλημμένα ότι στη Γερμανία υπάρχουν δυο διαφορετικές προσεγγίσεις στην εξωτερική πολιτική της όσον αφορά τη Ρωσία.
ΑΠ: Είναι αληθές ότι στη Γερμανία υπάρχουν δυο διαφορετικές απόψεις για τη Ρωσία. Η πρώτη υποστηρίζει ότι η Ρωσία απαρνήθηκε τον κομμουνισμό, η Ρωσία δεν πρέπει να εμπνέει φόβο, μαζί της μπορεί να γίνει εμπόριο, στη Ρωσία μπορεί κανείς να βγάλει πολλά χρήματα, και η Ρωσία είναι μια μεγάλη αγορά, την οποία έχει ανάγκη η Ευρώπη… Γι’ αυτό, ένα τμήμα της γερμανικής κοινωνίας, ειδικά το επιχειρηματικό, είναι φιλικά προσκείμενο προς τη Ρωσία. Υπάρχει όμως και ένα άλλο τμήμα της ελίτ, που θεωρεί ότι η Δυτική Δημοκρατία εξήλθε νικήτρια από τον Ψυχρό πόλεμο, και γι’ αυτό η Δύση έχει το δικαιούται να θεωρείται ηθικά ανώτερη απέναντι σε χώρες, όπου τον 20ο αιώνα υπήρχε «ένα κράτος, στο οποίο απουσίαζαν τα δικαιώματα».

Παγκόσμια εξαγωγή «Δημοκρατίας»

ΕΡ: Σήμερα λοιπόν, η «εξαγωγή αξιών» έχει γίνει για την Ευρώπη κύριος στόχος της εξωτερικής της πολιτικής;
ΑΠ: Πριν από είκοσι χρόνια δεν θα μπορούσε να υπάρξει μια ανάλογη στάση διαλεκτικού χαρακτήρα, επειδή ο κόσμος ήταν απασχολημένος με πιο ρεαλιστικά ζητήματα, όπως η διατήρηση της εύθραυστης ειρήνης, η δημιουργία οικονομικών σχέσεων ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες. Σήμερα, η Ευρώπη, τόσο στην εξωτερική, όσο και στην εσωτερική πολιτική της, θεωρεί ότι το «δημοκρατικό μοντέλο» της είναι το ιδανικό στον κόσμο.
Η Δύση εμπνέεται από τον αμερικανικό τρόπο ζωής, ο οποίος, όπως πιστεύουν εκεί, είναι συνώνυμο της ελευθερίας. Και μετά το τέλος του Ψυχρού πολέμου, είναι σίγουρη ότι αυτό το πνεύμα της ελευθερίας πρέπει να εξαπλωθεί και να κάνει ευτυχισμένη όλη την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Αυτή η ιδεολογία μου θυμίζει τον Λένιν και τον Τρότσκι. Και εκείνοι θεωρούσαν ότι είναι αναγκαία μια παγκόσμια επανάσταση του προλεταριάτου. Ενώ η Δύση, εξάγει σήμερα «την επανάσταση της μεσαίας τάξης» σε ολόκληρο τον κόσμο, και μάλιστα με καθόλου ειρηνικά μέσα.

Θέλουν το τέλος της εθνικής κυριαρχίας

ΕΡ: Πώς όμως, είναι δυνατό κάτι τέτοιο, εν μέσω οικονομικής κρίσης και εσωτερικών προβλημάτων στην ΕΕ, τα τεράστια ποσοστά ανεργίας στην Ελλάδα, την Ισπανία…;
ΑΠ: Υπάρχει η πεποίθηση ότι και αυτά τα προβλήματα θα επιλυθούν, μόνο μέσω της ενίσχυσης των υπαρχόντων δημοκρατικών μηχανισμών και των αρχών της οικονομίας της αγοράς. Είναι ενδιαφέρον ότι οι εθνικές κυριαρχίες δεν αποτελούν πλέον την υπέρτατη αλήθεια στο Διεθνές Δίκαιο. Η παγκοσμιοποίηση της πολιτικής περνά μέσα από την οικοδόμηση ενός «παγκοσμίου χωριού» (global village) και μιας «κοινωνίας των πολιτών», η οποία θα καταπιεί όλες τις χώρες. Επικρατεί η βεβαιότητα ότι το απόλυτα απελευθερωμένο άτομο σε κάθε περίπτωση θα επιλέξει την ιδανική οικονομική και κοινωνική δομή. Εσείς, δεν συμφωνείτε με αυτό;

ΕΡ: Ωστόσο, ο μηχανισμός των ελεύθερων εκλογών μπορεί θεωρητικά, λόγω των κρίσεων, να οδηγήσει σε αύξηση στο εσωτερικό της Ευρώπης των ακραίων εθνικιστικών διαθέσεων, οι οποίες είναι εντελώς αντίθετες από αυτά τα ιδανικά…
ΑΠ: Προκειμένου να αποφευχθεί αυτό, η Ευρώπη δημιουργεί τεράστια οικονομικά ταμεία με χρήματα που προέρχονται από τις πλουσιότερες χώρες, με σκοπό να στηρίξει τις χώρες της Νότιας Ευρώπης. Υπάρχει η πίστη ότι χάρις στα πολλά χρήματα και τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις οι χώρες αυτές θα επιλύσουν τα προβλήματά τους και θα ενσωματωθούν περισσότερο στην ενωμένη Ευρώπη. Και η περισσότερο ενοποιημένη Ευρώπη, θα αποτελέσει φράγμα για τις ακραίας και ριζοσπαστικές ιδέες.

Οι Γερμανοί και η Ελλάδα

ΕΡ: Πώς αντιμετωπίζουν οι πολίτες στη Γερμανία αυτή την υποστήριξη, η οποία σε μεγάλο βαθμό δίνεται με τους δικούς τους πόρους;
ΑΠ: Οι απλοί πολίτες είναι κατά, οι ελίτ υπέρ. Οι πολιτικοί θεωρούν ότι δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να «παρατήσουν» την Ελλάδα, καθώς εάν η βοήθεια λύσει τα προβλήματά της, θα παραμείνει μια αγορά για τη γερμανική και ευρωπαϊκή παραγωγή.
Επίσης, αν η Ελλάδα εγκαταλείψει την ευρωζώνη, τότε τα χρέη της δεν θα εξοφληθούν ποτέ. Ενώ έτσι, υπάρχει η ελπίδα ότι συνεχίζοντας τα σκληρά μέτρα, η Ελλάδα θα επιστρέψει ένα μέρος των χρεών της.