Οι ΗΠΑ επιστρέφουν στους παλιούς φίλους

Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post Κάθε κινηματογραφόφιλος θυμάται το τέλος του «Μάγου του Οζ», τη σκηνή στην οποία η Ντόροθι θέλει να ξεμπλέξει από την περιπέτειά της στο εξωτερικό επαναλαμβάνοντας «πουθενά δεν είναι σαν το σπίτι μου». Το Συνέδριο για την Ασφάλεια, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα στο Μόναχο, είχε κάτι από αυτή τη συναισθηματική επιστροφή στα πάτρια, και ο τίτλος του θα μπορούσε να είναι «Επιστροφή στο μέλλον» Στην ομιλία του στο συνέδριο, ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν δεν εφείσθη επαίνων για την παλαιά, καλή διατλαντική συμμαχία. Μόλις πριν από ένα χρόνο, οι Ευρωπαίοι βρίσκονταν αντιμέτωποι με μια υπαρξιακή οικονομική κρίση και ανησυχούσαν για την αμερικανική στροφή στην Ασία. Ομως, οι οικονομικές συζητήσεις φέτος στο Μόναχο περιστρέφονταν γύρω από την επιστροφή της Ευρώπης από το προσκέφαλο του θανάτου, ενώ ο Μπάιντεν διαβεβαίωσε το ακροατήριό του ότι και η αμερικανική πολιτική έχει επιστρέψει στο παραδοσιακό κέντρο βάρους της. «Για να το πούμε απλά, ο πρόεδρος Ομπάμα και εγώ εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι η Ευρώπη είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της εμπλοκής μας με τον υπόλοιπο κόσμο», είπε ο Μπάιντεν. «Είναι τόσο στοιχειώδες. Δεν έχει αλλάξει τίποτα». Σε άλλο σημείο, ο Μπάιντεν (ο οποίος παρευρίσκεται στο ετήσιο αυτό συνέδριο από τη δεκαετία του 1970) χαρακτήρισε τον εαυτό του «υπερήφανο ατλαντιστή». Επιβεβαίωσε πως οι ΗΠΑ «είναι δύναμη στον Ειρηνικό», αλλά η ανακούφισή του ήταν εμφανής όταν χαρακτήριζε την Ευρώπη «τον απαραίτητο σύμμαχο των ΗΠΑ» και εξέφραζε τη χαρά του επειδή βρίσκεται «και πάλι μεταξύ φίλων». Ο Μπάιντεν έχει το χάρισμα να λέει στους ανθρώπους αυτά που θέλουν να ακούσουν. Αλλά αυτή η ομιλία δεν ήταν πολιτικάντικη. Μια αμερικανική κυβέρνηση που ξεκίνησε με τόσο πλατιές φιλοδοξίες στην εξωτερική πολιτική φαίνεται να έχει επιστρέψει στις παραδοσιακές συμμαχίες και στρατηγικά δόγματα. Οι επιλογές του Ομπάμα για το υπουργείο Εξωτερικών και Αμυνας, οι Τζον Κέρι και Τσακ Χέιγκελ, είναι ατλαντιστές της παλαιάς σχολής όσο και ο Μπάιντεν. Για μια κυβέρνηση της οποίας η δεύτερη θητεία περιστρέφεται γύρω από την επιθυμία να τελειώσουν δύο πόλεμοι και να μην αρχίσει κάποιος καινούργιος, η Ευρώπη είναι η ασφαλής επιλογή. Η αμερικανική κυβέρνηση δεν αναζητεί νέους εχθρούς ούτε καν νέους φίλους. Της αρέσουν οι παλιοί σύμμαχοι, ιδίως τώρα που δείχνουν λιγότερο αδύναμοι. Πράγματι, ο Μπάιντεν αποκάλυψε ότι μία από τις πρωτοβουλίες που θα αναλάβει φέτος ο Μπαράκ Ομπάμα θα είναι η δημιουργία διατλαντικής ζώνης εμπορίου και επενδύσεων. Αισθητή στο συνέδριο ήταν η ανακούφιση για το γεγονός ότι η κρίση της Ευρωζώνης έχει σε μεγάλο βαθμό ξεπεραστεί. Παρόλο που η Γερμανία συνεχίζει να πιέζει οφειλέτες όπως η Ελλάδα και η Ισπανία, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έκανε λόγο για «πρόοδο», ενώ ο επικεφαλής των αντιπολιτευόμενων σοσιαλδημοκρατών, Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγιερ, δεν διαφώνησε. Ο Σταϊνμάγιερ ήταν εκείνος που περιέγραψε την «επιστροφή στο μέλλον», υπερηφανευόμενος ότι και στην εποχή της υψηλής τεχνολογίας «μας αρέσει ακόμη η βιομηχανική παραγωγή». Η παλιομοδίτικη αποφασιστικότητα της Γερμανίας να διατηρήσει και να εκσυγχρονίσει τη βιομηχανική της βάση τη βοήθησε να συνεχίσει να ευημερεί μετά την ύφεση του 2008, την ίδια στιγμή που η Βρετανία και άλλες χώρες υπέφεραν από την υπερβολική έκθεσή τους στον τραπεζικό κλάδο. Λαμβάνοντας υπόψη το πόσο διαδεδομένες ήταν οι προβλέψεις πως η Ευρωζώνη δεν θα διατηρήσει τη συνοχή της, το γεγονός ότι υφίσταται είναι ένα από τα αξιοσημείωτα στοιχεία της νέας χρονιάς. Χωρίς ποτέ να το παραδεχθεί, η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ γύρισε την πλάτη στην Μπούντεσμπανκ και επέτρεψε τη δημιουργία μιας ρωμαλέας Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που μπορεί να λειτουργήσει ως δανειστής έκτακτης καταφυγής, κάπως σαν τη Fed στις ΗΠΑ. Η εμπιστοσύνη και η ρευστότητα επιστρέφουν στις ευρωπαϊκές αγορές, όπως είπε στους συνέδρους ο Ανσου Τζέιν, συμπρόεδρος της Deutsche Bank. Επισήμανε ότι τα σπρεντ έχουν μειωθεί στο μισό στην Ιταλία και την Ισπανία, οι αγορές είναι λιγότερο ευμετάβολες και ότι οι χώρες και οι εταιρείες μπορούν και πάλι να προσφύγουν στον δανεισμό από τις αγορές. Ομως, το οικονομικό στοιχείο που ήταν εμφατικό σχεδόν σε όλες τις συζητήσεις ήταν ότι η αμερικανική οικονομία επιστρέφει· όχι απλώς ανακάμπτει μετά το 2008, αλλά οδεύει προς μια νέα εποχή ενεργειακής αυτάρκειας και βιομηχανικής ανάκαμψης με βάση το χαμηλού κόστους πετρέλαιο και φυσικό αέριο από σχιστόλιθο. Ο Τζέιν της Deutsche Bank είπε ότι με αυτά τα δεδομένα η αμερικανική οικονομία «εμφανίζεται πολύ ισχυρή για την επόμενη εικοσαετία». Αυτή είναι η ειρωνεία καθώς αρχίζουν να γυρίζουν οι τροχοί της εξωτερικής πολιτικής του 2013. Σχεδόν άθελά της η Αμερική επιστρέφει στους παραδοσιακούς της συμμάχους. Μπορεί η Αμερική να δοκιμάστηκε στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, μπορεί να είναι αντιμέτωπη με την άνοδο της Κίνας, αλλά με κάποιο τρόπο κατάφερε να κινηθεί προς τα πάνω. Γι’ αυτό η αμερικανική ισχύς είναι ευλογημένη. Ας διέπραξε τεράστια οικονομικά σφάλματα, ας ενεπλάκη σε πολυέξοδους και μάταιους πολέμους, ας είδε τους στενότερους Ευρωπαίους συμμάχους της να φλερτάρουν με την καταστροφή – παρ’ όλα αυτά, είναι ακόμη απαραίτητη. Οπως είπε η Ντόροθι, πουθενά δεν είναι σαν το σπίτι μας. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ