«Η προσφυγική κρίση
που εκτυλίσσεται στη Μέση Ανατολή και η κλίση της Τουρκίας προς τον
αυταρχισμό έχουν θέσει την Ευρώπη ενώπιον ενός ηθικού διλήμματος: αξίζει
να θυσιαστεί ο μακροπρόθεσμος στόχος της προώθησης της δημοκρατίας και
των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα ως παραχώρηση για την προστασία των
συνόρων της;». Αυτό διερωτάται σε άρθρο του ο Γιαροσλάβ Τροφίμοφ,
ανταποκριτής επί σειρά ετών της «Wall Street Journal» στη Μέση Ανατολή,
επισημαίνοντας πως αυτό που διακυβεύεται στην αντιπαράθεση ανάμεσα στην
Ευρώπη και την Τουρκία με αφορμή την προσφυγική κρίση είναι κυρίως η
δημοκρατία στην όμορη χώρα. Και εξηγεί το γιατί.
Τον περασμένο Μάρτιο η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) συμφώνησε να άρει, ως
το τέλος Ιουνίου, τη βίζα για τους πολίτες της Τουρκίας που επιθυμούν να
ταξιδέψουν στην επικράτειά της και να παράσχει στην τουρκική κυβέρνηση
τρία δισεκατομμύρια ευρώ ως επιπρόσθετη οικονομική βοήθεια. Η Τουρκία
από την πλευρά της δεσμεύτηκε να περιορίσει τα κύματα προσφύγων και
μεταναστών προς την Ευρώπη και απέδειξε πως είναι σε θέση να το κάνει,
καθώς οι αφίξεις προς την Ελλάδα παρουσιάζουν σημαντική μείωση. Σήμερα,
ωστόσο, υπάρχουν πολλές πιθανότητες η συμφωνία να παραμείνει μόνο στα
χαρτιά «καθώς ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αρνείται
να ικανοποιήσει την απαίτηση της ΕΕ για αναθεώρηση του δρακόντειου
αντιτρομοκρατικού νόμου ο οποίος χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο
για τη φίμωση των μέσων και της αντιπολίτευσης» επισημαίνει ο κ. Τροφίμοφ.
«Γιατί οι Σαουδάραβες μπαίνουν στην ΕΕ χωρίς βίζα;»
Η μη εφαρμογή της συμφωνίας είναι σίγουρο ότι θα φέρει τις χώρες
της ΕΕ σε εξαιρετικά δύσκολη θέση καθώς θα κληθούν να αντιμετωπίσουν εκ
νέου τις προσφυγικές ροές, οι οποίες αναμένεται να παρουσιάσουν αύξηση
κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών αλλά και την περαιτέρω άνοδο
λαϊκιστικών αντι-μεταναστευτικών κομμάτων της Δεξιάς, κατά κύριο λόγο.
Εξετάζοντας το ζήτημα της βίζας μεμονωμένα όσον αφορά την άρση των
περιορισμών για επισκέψεις περιορισμένης διάρκειας από πολίτες της
Τουρκίας, ο αρθρογράφος εκτιμά ότι «δεν θα έπρεπε να αποτελεί σημείο
αντιπαράθεσης, καθώς το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Τουρκία είναι
ανάλογο με εκείνο στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία, δύο χώρες-μέλη της
ΕΕ». Οσον αφορά την αυταρχική στροφή της τουρκικής ηγεσίας και,
κυρίως, του προέδρου Ερντογάν, ο οποίος φυλακίζει δημοσιογράφους και
διώκει πολιτικούς αντιπάλους του κατά το δοκούν, «δυστυχώς αποτελεί
γεγονός ότι η ΕΕ επιτρέπει σε πολίτες αυταρχικότερων χωρών, της
Σαουδικής Αραβίας για παράδειγμα, να ταξιδεύουν ελεύθερα στην επικράτειά
της, δίχως να είναι απαραίτητη η βίζα».
Αλλά η περίπτωση της Τουρκίας είναι ξεχωριστή καθώς εξακολουθεί να
είναι υποψήφια προς ένταξη χώρα στην ΕΕ και για τον λόγο αυτόν οι
απαιτήσεις των ευρωπαίων ηγετών από την τουρκική ηγεσία είναι
μεγαλύτερες και αυτό αποτελεί ένα θετικό γεγονός, ειδικά για τον
τουρκικό λαό.
Ο βασιλιάς Ερντογάν και η ασταθής Τουρκία
«Εν τέλει, ήταν η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας η κινητήρια
δύναμη που ώθησε τον κ. Ερντογάν να προβεί στη φιλελευθεροποίηση της
χώρας στην αρχή της διακυβέρνησής του. Το ηθικό κύρος της Ευρώπης
θεωρείται πως είναι εξαιρετικής σημασίας από πολλούς Τούρκους ώστε να
διασφαλιστεί ότι το δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης της χώρας, παρότι
είναι ολοένα και πιο προβληματικό, δεν θα καταρρεύσει ολοκληρωτικά» γράφει χαρακτηριστικά ο κ. Τροφίμοφ.
Το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αρνείται να άρει τους περιορισμούς για τη
βίζα έως ότου η Τουρκία αποδεχτεί να τροποποιήσει τον αντιτρομοκρατικό
της νόμο. Αλλά η προστασία της τουρκικής δημοκρατίας δεν αποτελεί
προτεραιότητα για τις περισσότερες, αν όχι για όλες, τις κυβερνήσεις της
ΕΕ, οι οποίες το μόνο που επιδιώκουν είναι η αποφυγή μιας νέας
προσφυγικής κρίσης και ο περιορισμός της ανόδου λαϊκιστών πολιτικών.
Επικαλούμενος, ωστόσο, τον Σόνερ Καγκαπτάι,
επικεφαλής μελετών για την Τουρκία στο Ινστιτούτο Πολιτικών για τη Μέση
Ανατολή της Ουάσιγκτον (Washington Institute for Near East Policy), ο κ.
Τροφίμοφ υποστηρίζει ότι αν η Ευρώπη επιλέξει να κάνει τα στραβά μάτια
όσον αφορά τις αυταρχικές τάσεις του τούρκου προέδρου, τότε τα εσωτερικά
προβλήματα της Τουρκίας θα επιδεινωθούν επικίνδυνα ενώ περαιτέρω
παραχωρήσεις θα έχουν ως αποτέλεσμα να ενισχυθεί η δημοτικότητά του,
ενδεχόμενο που θα του επιτρέψει να μετατρέψει το αξίωμά του σε μια
«βασιλικού τύπου» προεδρία με άγνωστες συνέπειες τόσο για τους τούρκους
πολίτες όσο και για την ΕΕ. «Η Τουρκία υπό έναν βασιλιά Ερντογάν θα
ήταν απίστευτα ασταθής. Επιλύοντας, μέσω συνεχών και ανεξέλεγκτων
παραχωρήσεων, το Προσφυγικό, οι Ευρωπαίοι θα μετατρέψουν μακροπρόθεσμα
την Τουρκία σε πρόβλημα» εκτιμά ο κ. Καγκαπτάι.
ΒΗΜΑ
