Η Σύγκρουση για το Φυσικό Αέριο στη Βουλγαρία Αποκαλύπτει την Στρατηγική της Gazprom

EurActiv

Η Gazprom σταμάτησε την παροχή στην Overgas, μια ιδιωτική βουλγαρική εταιρείας διανομής φυσικού αερίου, όπου κατέχει ποσοστό 50%. Η αιφνίδια αυτή κίνηση προκάλεσε αντιδράσεις σχετικά με την ευρύτερη στρατηγική που έχει επιλέξει να ακολουθήσει η ρωσική εταιρεία στη Βουλγαρία.Στις 29 Δεκεμβρίου ο Πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Μπόικο Μπορίσοφ, κάλεσε έκτακτη συνεδρίαση των κρατικών εταιρειών ενέργειας της χώρας: τις Bulgargaz, Bulgartransgaz και BEH.Το βουλγαρικό δίκτυο φυσικού αερίου ανήκει στην Bulgartransgaz, η οποία αποτελεί μέρος της Bulgarian Energy Holding (BEH), η οποία έχει συσσωρεύσει ένα χρέος € 250 εκ στον κρατικό προϋπολογισμό. Η BEH ιδρύθηκε το 2008 από τον τότε πρωθυπουργό Σεργκέι Στανίσεφ, με στόχο την επιδότηση κρατικών επιχειρήσεων με απώλειες. Η Bulgargaz είναι η μεγαλύτερη βουλγαρική εταιρεία διανομής φυσικού αερίου.Οι αγκυλώσεις του βουλγαρικού ενεργειακού τομέα συνέβαλαν στο να διατηρηθούν ζωντανά τα μονοπώλια, και να υπάρχει ισχυρή αντίσταση στους ευρωπαϊκούς κανόνες απελευθέρωσης της ενέργειας.
Κατά τη συνάντηση, προέκυψε ότι η Gazprom είχε στείλει τη συνήθη μορφή στο βαλκανικό κέντρο διανομής φυσικού αερίου, στην οποία, παραδόξως, όλα τα στοιχεία για την σχεδιαζόμενη παροχή προς τη βουλγαρική ιδιωτική εταιρεία διανομής φυσικού αερίου Overgas, κατά την περίοδο που αρχίζει την 1η Ιανουαρίου, ήταν μηδενικά .Η Overgas, η μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρία ενέργειας στη Βουλγαρία, ανήκει κατά 50% στην Gazprom και 50% στο Βούλγαρο επιχειρηματία Σάσο Ντότσεφ. Η εταιρεία έχει 55.000 πελάτες νοικοκυριά και 3.000 βιομηχανικούς πελάτες. Οι καθημερινές προμήθειες για τους πελάτες ανέρχονται σε 1,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα την ημέρα, και αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% της κατανάλωσης φυσικού αερίου στη Βουλγαρία.

Ο επικεφαλής της BEH φέρεται να είπε ότι η χώρα κινδυνεύει να μπει σε μια κρίση φυσικού αερίου, και ότι 200.000 άνθρωποι κινδυνεύουν να μείνουν στα κρύα του λουτρού. Η Overgas δεν είχε προσκληθεί στη συνάντηση.

Περιέργως, στις 30 Δεκεμβρίου έγινε μια δήλωση από τον ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών, και όχι από την Gazprom, η οποία έλεγε ότι η συνήθης ποσότητα αερίου που λαμβάνει η Βουλγαρία, 3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως (bcm / y), θα μπορούσε να αυξηθεί, εάν χρειαστεί, και ότι η Ρωσία «δεν θα αφήσει τη Βουλγαρία χωρίς μπλε καυσίμο».Μετά από μια δεύτερη έκτακτη συνεδρίαση που συγκλήθηκε από τον Μπορίσοφ στις 31 Δεκεμβρίου, και χωρίς τη συμμετοχή της Overgas, ανακοινώθηκε η λύση στην κρίση.

Ο Μπορίσοφ δήλωσε ότι Bulgargaz και Overgas συμφώνησαν ότι η πρώτη θα παρέχει τις προμήθειες φυσικού αερίου προς τους πελάτες της τελευταίας. Στην πραγματικότητα, η Bulgargaz, ως «δημόσιος προμηθευτής» σύμφωνα με το βυζαντινό δίκαιο ενέργειας της Βουλγαρίας, έχει την υποχρέωση να προβεί στις προμήθειες που λείπουν. Μόνο η Bulgargaz έχει πρόσβαση στο απόθεμα φυσικού αερίου Chiren, τους μόνους υπόγειους αποθηκευτικούς χώρους της χώρας.Η σχέση μεταξύ της ιδιωτικού Overgas και των κρατικών εταιρειών φυσικού αερίου έχει περιπλακεί. Το 2010, η Bulgartransgaz μπλόκαρε την πρόσβαση της Overgas στο δίκτυο του φυσικού αερίου. Κατά συνέπεια, η Overgas κατέθεσε καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία, το 2011, πραγματοποίησε επιδρομές σε διάφορες βουλγαρικές εταιρείες φυσικού αερίου, ως μέρος μιας ευρύτερης έρευνας σχετικά με ενδεχόμενες παραβάσεις της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της, ως μέρος της έρευνας κατά της Gazprom, η οποία παραμένει σε εξέλιξη.Η παρέμβαση της Επιτροπής βοήθησε την Overgas να επιστρέψει στην δραστηριότητα της διανομής του φυσικού αερίου. Η ιδιωτική εταιρεία προσέφερε τιμές φυσικού αερίου σε βιομηχανικούς πελάτες 7-8% χαμηλότερα από ό, τι η Bulgargaz. Αυτό εξαγρίωσε την κρατική εταιρεία, η οποία είδε πολλούς από τους εταιρικούς πελάτες της, να υπογράφουν με τον ιδιωτικό ανταγωνιστή της.Η Bulgargaz είχε το μονοπώλιο στην προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου στη Βουλγαρία μέχρι το 2012. Από τότε, αντί να εισπράττει τη συνήθη ποσότητα των 3,3 bcm / y, άρχισε να λαμβάνει 2,9 bcm, με την υπόλοιπη ποσότητα των 400 mcm να τροφοδοτείται στην Overgas.

« Κατά  της  κυβέρνησης »
Μιλώντας στις 4 Ιανουαρίου, ο Μπορίσοφ υπερασπίστηκε τηυν Gazprom και επιτέθηκε στη βουλγαρική ιδιωτική εταιρεία ότι θέτει τους πελάτες της σε κίνδυνο και, συνεπώς, «συνωμοτεί» εναντίον της κυβέρνησής του. Είπε ότι η Ρωσία και η Gazprom δεν φταίνε, και ότι ολόκληρη η ευθύνη για το πρόβλημα είναι στην Overgas.
Ο Μπορίσοφ δήλωσε ότι εάν οι Βούλγαροι είχαν μείνει χωρίς θέρμανση για το νέο έτος, θα έβριζαν αυτόν και όχι την Overgas.
Ύστερα από επικοινωνία με την EurActiv, η Overgas είπε ότι ήρθε σε επαφή με την Bulgargaz στις 30 Δεκεμβρίου και ενημερώθηκε για την κατάσταση, και ότι δεν υπάρχει κίνδυνος διακοπής, αντίθετα με ό, τι είπε ο Μπορίσοφ.
Επιστολή  στην  Κομισιόν
Σε επιστολή της προς την Επιτροπή που είδε η EurActiv, στις 23 Δεκεμβρίου 2015, ο Ντότσεφ έκανε λόγο για κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της Gazprom στο επίπεδο προσφοράς, και ότι υπάρχει κίνδυνος σοβαρής και ανεπανόρθωτης βλάβης του ανταγωνισμού.
«Ενδεχόμενη διακοπή του εφοδιασμού από την Gazprom Export, ακόμη και για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, θα οδηγήσει κατά πάσα πιθανότητα στη μόνιμη εξαφάνιση της Overgas ως μοναδικού εναπομείναντα ανταγωνιστή στη Βουλγαρία», ανέφερε.
Αποκαλύπτει, επίσης, ότι στις 21 του Δεκεμβρίου του 2015 ο Αλεξάντερ Μεντβέντεφ, αναπληρωτής επικεφαλής της Gazprom, του είπε σε τηλεφωνική συνομιλία ότι η Gazprom θα σταματήσει τις παραδόσεις της προς την Overgas από την 1η Ιανουαρίου 2016, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι, σύμφωνα με μια ισχύουσα σύμβαση, η Gazprom είναι υποχρεωμένη να προμηθεύει την εταιρεία τουλάχιστον μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2017.
«Η Overgas υποψιάζεται ότι [η ευθυγράμμιση των συμφερόντων μεταξύ Gazpom και BEH] έχει πολιτικά κίνητρα από την επιθυμία της Ρωσίας να ζωντανέψει το έργο South Stream υπό το φως των τρεχουσών εντάσεων μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας», τόνισε.
Πράγματι, υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι η Βουλγαρία σκοπεύει να φέρει το ρωσικό φυσικό αέριο στα σύνορά της – ακριβώς όπως η Γερμανία, η οποία σχεδιάζει την επέκταση του αγωγού Nord Stream. Ο Μπορίσοφ προτιμά να αποκαλεί το έργο ως «κόμβο φυσικού αερίου», αντί South Stream.
Βελούδινο  διαζύγιο ;
Το ζήτημα να εγκαταλείψει η Gazprom την Overgas συζητήθηκε από Μεντβέντεφ και Ντότσεφ στις 2 Δεκεμβρίου, συμπεριλαμβανομένων των όρων, το χρονοδιάγραμμα και των αμοιβαίων δεσμεύσεων.
Μιλώντας στην EurActiv, ο Ντότσεφ είπε ότι το διαζύγιο με την Gazprom είναι «θέμα αποτελεσματικότητας».
«Είμαστε σε ένα στάδιο διαχωρισμού. Η Gazprom δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για την δραστηριότητα της διανομής», δήλωσε ο Ντότσεφ. Εξήγησε ότι βάσει του βουλγαρικού δικαίου, το διοικητικό συμβούλιο των της εταιρείας διευθυντών απαιτείται να συγκαλείται τέσσερις φορές το χρόνο. Στην πραγματικότητα, τα τελευταία έξι χρόνια, μόνο πέντε τέτοιες συναντήσεις έλαβαν χώρα, και μόνο σε τρεις από αυτές ελήφθησαν αποφάσεις.«Είναι αδύνατο να λειτουργήσει έτσι. Χρειάζεται πραγματικά, κάθε τρίμηνο, για να ενημερώνουμε τα επενδυτικά προγράμματά μας, για να αποφασίζουμε τα νέα προϊόντα για την αγορά», είπε.

Τι κρύβεται από πίσω
Σχολιαστές αναφέρουν ότι το όλο καθεστώς έχει ως στόχο την «κλοπή» των επιχειρήσεων του Ντότσεφ, καθώς και να καταστρέψει την Sega, μια επικριτική εφημερίδα, η οποία επίσης βρίσκεται υπό την κατοχή του. Ο Μπορίσοφ φέρεται να είναι δυσαρεστημένος με τον σκιτσογράφο της εφημερίδας, Κρίστο Καμορνίτσκι, ο οποίος εκτιμάται ιδιαίτερα από το αναγνωστικό κοινό του, ιδίως για τους τρόπους με τους οποίους απεικονίζει τον πρωθυπουργό.Ο Μπορίσοφ αναφέρθηκε στα κινούμενα σχέδια της εφημερίδας, υποστηρίζοντας ότι οι ίδιοι άνθρωποι που προσπάθησαν να τον προσβάλουν με κινούμενα σχέδια/σκίτσα και επικριτικά άρθρα ήρθαν να ζητήσουν τη βοήθειά του.
«Το ερώτημα είναι, γιατί μας πίεσαν στις 31 Δεκεμβρίου να κάνουμε συμβόλαια; Τα καρτούν τους και τα άρθρα τους … θα απέχω από σχολιασμό, δεν είναι στο επίπεδό μου. Αυτοί ήρθαν και μας ζήτησαν να το κάνουμε [να επανορθώσουμε για τις χαμένες προμήθειες φ/α]. Αυτοί ήταν, όχι εμείς», είπε ο Μπορίσοφ.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Overgas γίνεται πιόνι μεταξύ των Βούλγαρων ηγετών και της Gazprom. Το 2009, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ITAR-TASS και Interfax ανακοίνωσαν ότι, κατόπιν αιτήματος του Προέδρου της Βουλγαρίας Γκεόργκι Παρβάνοφ, η Overgas θα πρέπει να εξαλειφθεί. Σύμφωνα με πληροφορίες, ως μέρος μιας συμφωνίας-πακέτο με τη βουλγαρική κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένου του αγωγούφυσικού αερίου South Stream, ο Ντότσεφ θα ήταν υποχρεωμένος να πωλήσει τις μετοχές του στην Gazprom και να σταματήσει τη χρηματοδότηση της Sega. Ο Παρβάνοφ αργότερα αρνήθηκε ότι έκανε τέτοια σχόλια.Αυτό όμως δεν συνέβη, και εν τω μεταξύ η Overgas έγινε ισχυρότερη και ανακοίνωσε την πώληση του φυσικού αερίου σε βιομηχανικούς πελάτες σε χαμηλότερες τιμές.

Ο Ίλιαν Βασίλεφ, πρώην πρέσβης της Βουλγαρίας στη Ρωσία, δήλωσε ότι οι σημερινές επιθέσεις στην Overgas είναι μέρος ενός σεναρίου να επαναφερθεί στη ζωή ο South Stream μέσω της Βουλγαρίας, καθώς και ο αγωγός πετρελαίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, με στόχο τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου παρακάμπτοντας τα στενά του Βοσπόρου. Μετά από ένα τοπικό δημοψήφισμα το 2011, η βουλγαρική κυβέρνηση παγώσει το έργο.

Σύμφωνα με τον Βασίλεφ, ο οποίος είναι persona non grata στη Ρωσία, αφού περιλαμβάνεται στον κατάλογο κυρώσεων του Κρεμλίνο απαγορεύοντας την χορήγηση βίζας, η Βουλγαρία βρίσκεται σε συνομιλίες με τη Ρωσία για τα δύο μεγάλα έργα υποδομής από το φθινόπωρο. Είπε, επίσης, ότι για τη Ρωσία, η πραγματική προτεραιότητα είναι ο αγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη.