Ο απώτερος στόχος της Αγκυρας στις διακοινοτικές διαπραγματεύσεις

ΝΙΚΟΣ ΣΤΕΛΓΙΑΣ-Σε σημαντικά «εθνικά ζητήματα» της Τουρκίας, ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου συνηθίζει να χρησιμοποιεί τον αγγλικό όρο «win-win». Κατά την άποψη του Τούρκου πρωθυπουργού, τα προβλήματα στο Αιγαίο, στα ελληνοτουρκικά και στο Κυπριακό είναι δυνατόν να ξεπεραστούν με μια φόρμουλα η οποία θα επιφυλάσσει κέρδη για όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές.Η κάθε πλευρά, στοχεύοντας σε κέρδη στις διμερείς σχέσεις, πρέπει να λάβει υπόψη της την πραγματικότητα ότι η άλλη πλευρά (η Ελλάδα, η ελληνοκυπριακή πλευρά) πρέπει να αποχωρήσει από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων έχοντας εξασφαλίσει σημαντική πρόοδο σε διάφορα πεδία, έτσι ώστε να είναι σε θέση να «επεξηγήσει» στην κοινωνία της τη λύση και τη φόρμουλα η οποία εξασφαλίστηκε.

Τη συγκεκριμένη ρητορική επιστρατεύει στις αρχές του νέου έτους η τουρκική πλευρά για την περίπτωση του κυπριακού ζητήματος. Γιατί η Αγκυρα θυμήθηκε το Κυπριακό; Το νέο, αυξημένο ενδιαφέρον της για μια «γρήγορη» και «έντιμη» συμβιβαστική λύση στο Κυπριακό σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια περιστασιακή ή τυχαία κίνηση. Τους προηγούμενες μήνες, η τουρκική πλευρά έστρεψε την προσοχή της στο Κυπριακό για τρεις βασικούς λόγους:

Πρώτον, η ανάδειξη του Μουσταφά Ακιντζί στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας ήρθε να αναπτερώσει το ηθικό της πλευράς της κυπριακής κοινής γνώμης η οποία πιστεύει στην ομοσπονδιακή λύση. Ο κ. Ακιντζί, ο οποίος εκπροσωπεί τον κεντρώο, σοσιαλδημοκρατικό πολιτικό χώρο –τη δεξιά, συντηρητική πτέρυγα της τουρκοκυπριακής Αριστεράς, σύμφωνα με μαρξιστικές πολιτικές δυνάμεις της τουρκοκυπριακής κοινότητας–, συνάντησε στην ηγεσία της ελληνοκυπριακής πλευράς τον Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος πριν από μία δεκαετία πέρασε στη σύγχρονη κυπριακή ιστορία ως ο μοναδικός Ελληνοκύπριος ηγέτης ο οποίος υποστήριξε το σχέδιο Ανάν.

Ο δεύτερος λόγος, ο οποίος κρύβεται πίσω από το τονωμένο ενδιαφέρον της Αγκυρας για το Κυπριακό, σχετίζεται με την προσωρινή υποχώρηση των ποσοστών του τουρκικού κυβερνώντος κόμματος στις βουλευτικές εκλογές του 2015. Οπως επισημαίνει ο έμπειρος Κούρδος αναλυτής Βεϊσί Σαρίοζεν, το τουρκικό προεδρικό μέγαρο, λαμβάνοντας υπόψη την εν λόγω εξέλιξη, ήδη από τα μέσα του 2015, πραγματοποίησε στροφή 180 μοιρών στις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση. Πρώτα, προσέγγισε τους Αμερικανούς και ευθυγραμμίστηκε με τη νατοϊκή γραμμή στην κρίση της Συρίας.

Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας στο έπακρον το προσφυγικό ζήτημα-δράμα, η Αγκυρα προσέγγισε την Ε.Ε. Αυτές τις εξελίξεις ακολούθησε η ρωσοτουρκική κρίση. Πίσω από όλες αυτές τις εξελίξεις λοιπόν, κρύβεται η απομόνωση της Τουρκίας στην περιοχή της και η προσπάθεια καταπολέμησης των επιπτώσεων αυτής της απομόνωσης μέσα από την εκ νέου αναζήτηση της συνεργασίας με τη Δύση.
Τέλος, ένας άλλος παράγοντας, ο οποίος ωθεί την τουρκική πλευρά προς την κατεύθυνση της άμεσης διευθέτησης του κυπριακού ζητήματος, είναι η επιδείνωση της θέσης της τουρκικής διπλωματίας στον εμφύλιο της Συρίας. Σε μια περίοδο κατά την οποία για την τουρκική διπλωματία στη Συρία οι αρνητικές εξελίξεις διαδέχονται η μία την άλλη και ενώ οι κουρδικές δυνάμεις σημειώνουν ιστορικές επιτυχίες στην περιοχή, η Αγκυρα στηρίζεται όλο και περισσότερο στη συνεργασία των Αμερικανών και της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων. Η επίλυση του Κυπριακού λοιπόν αναμένεται να τονώσει την εν λόγω συνεργασία και να ανοίξει τον δρόμο για μια περιφερειακή, ευρωπαϊκού - νατοϊκού χαρακτήρα συνεργασία σε διάφορα πεδία της Ανατολικής Μεσογείου.

Τι ζητεί και τι δίνει στην Κύπρο η Αγκυρα; Πώς ερμηνεύει το πλαίσιο του συμβιβασμού και της τελικής ειρήνης στην Κύπρο η τουρκική πλευρά; Ποιες είναι οι «κόκκινες γραμμές» της; Ποιες παραχωρήσεις προτίθεται να κάνει για να επιτευχθεί η πολυπόθητη λύση εντός των επόμενων μηνών του νέου έτους;

Το σημείο το οποίο πρέπει να υπογραμμιστεί είναι ο απώτερος στόχος της τουρκικής πλευράς στις διαπραγματεύσεις. Οπως τονίζει τουρκική πηγή, «η τουρκοκυπριακή πλευρά και η Αγκυρα εκφράζουν μεγάλες ελπίδες για τη λύση και ταυτόχρονα επιχειρούν να κατοχυρώσουν τα όσα κερδήθηκαν κατά τις προηγούμενες δεκαετίες». Ποια είναι λοιπόν αυτά τα οποία έχουν μεγάλη σημασία για την Τουρκία και τους Τουρκοκυπρίους; Η μετεξέλιξη της ΤΔΒΚ σε ιδρυτικό κράτος της νέας ομοσπονδίας, η διαφύλαξη της διζωνικότητας και κυρίως της τουρκοκυπριακής πλειοψηφίας σε επίπεδο περιουσιών και πληθυσμού στο βόρειο κομμάτι και η διαιώνιση του συστήματος των εγγυήσεων, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.