Τη βδομάδα που πέρασε, δύο εκδηλώσεις για την Κύπρο
στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αποκάλυψαν τις δύο βασικές διαφορετικές
προσεγγίσεις στο Κυπριακό. Το σύνολο της πολιτικής ηγεσίας περιγράφει
λεκτικά το Κυπριακό ως πρόβλημα εισβολής, κατοχής και παράνομου
εποικισμού, αλλά ΜΟΝΟ για εσωτερική κατανάλωση και κυρίως προεκλογικά
π.χ. προεκλογικά ο νυν Πρόεδρος και ο κ. Χριστόφιας, υιοθέτησαν το
λεκτικό και στην πράξη άλλα ακολούθησαν.
Με το Κυπριακό ως πρόβλημα εισβολής και κατοχής, όχι μόνο εντός Κύπρου αλλά πρωτίστως εκτός, διοργάνωσα εκδήλωση στις Βρυξέλλες για το έγκλημα του εποικισμού της Κύπρου από την Τουρκία [συνέχεια υποβολής καταγγελίας στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ)-Χάγης πριν ένα χρόνο]. Πέραν από την επίσημη πλέον υποστήριξη της Κυπριακής Κυβέρνησης στην πρωτοβουλία, αναδείχθηκαν πτυχές με πολύτιμη πολιτική σημασία αφού ο εποικισμός συζητήθηκε στο πλαίσιο της δικαιοδοσίας του ΔΠΔ από δύο παγκόσμιας εμβέλειας εμπειρογνώμονες (Καθ. Kontorovich και Καθ. Schabas), που παρέθεσαν «τα δυνατά και αδύνατα» σημεία της υπόθεσης. Κάποια έχουν ήδη προβληθεί στα ΜΜΕ, για αυτό επικεντρώνομαι στα λιγότερο γνωστά.
Ο εποικισμός της Κύπρου είναι κατάλληλη περίπτωση για εκδίκαση του εγκλήματος επειδή οι πραγματικότητες αποτελούν καταπέλτη για τις ενέργειες της Τουρκίας. Ωστόσο, πρόκειται για «αχαρτογράφητα ύδατα» αφού δεν υπάρχει προηγούμενη καταδίκη. Η δυσκολία έγκειται στο νομικό μέρος, να αποδειχθεί το έγκλημα του εποικισμού ενώπιον του Δικαστηρίου. Έγινε αναφορά στη σιωπή που επικρατεί στην ΕΕ μπροστά στο κατάφωρο έγκλημα που διαπράττεται σε έδαφος εντός της ΕΕ, με δεδομένο μάλιστα ότι η δικαιοδοσία του ΔΠΔ αποτελεί μέρος του κοινοτικού κεκτημένου και των βασικών κανόνων δικαίου της ΕΕ. Αξιοσημείωτη επίσης υπήρξε η αναφορά στη δυνατότητα που έχει η Κυπριακή Κυβέρνηση να υποβάλει ξεχωριστή καταγγελία/αναφορά στο Δικαστήριο για διερεύνηση του εγκλήματος. Εφόσον η Κυπριακή Κυβέρνηση υποστηρίζει την πρωτοβουλία αυτή, στο χέρι της είναι να ενδυναμώσει την υπόθεση με δική της ξεχωριστή καταγγελία/αναφορά στο Δικαστήριο, πράγμα που συνέστησαν οι εμπειρογνώμονες. Προσωπικά, θεωρώ τραγικό λάθος να μην γίνει, με κίνδυνο την αποτυχία της όλης πρωτοβουλίας.
Με το Κυπριακό ως πρόβλημα εισβολής και κατοχής, όχι μόνο εντός Κύπρου αλλά πρωτίστως εκτός, διοργάνωσα εκδήλωση στις Βρυξέλλες για το έγκλημα του εποικισμού της Κύπρου από την Τουρκία [συνέχεια υποβολής καταγγελίας στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ)-Χάγης πριν ένα χρόνο]. Πέραν από την επίσημη πλέον υποστήριξη της Κυπριακής Κυβέρνησης στην πρωτοβουλία, αναδείχθηκαν πτυχές με πολύτιμη πολιτική σημασία αφού ο εποικισμός συζητήθηκε στο πλαίσιο της δικαιοδοσίας του ΔΠΔ από δύο παγκόσμιας εμβέλειας εμπειρογνώμονες (Καθ. Kontorovich και Καθ. Schabas), που παρέθεσαν «τα δυνατά και αδύνατα» σημεία της υπόθεσης. Κάποια έχουν ήδη προβληθεί στα ΜΜΕ, για αυτό επικεντρώνομαι στα λιγότερο γνωστά.
Ο εποικισμός της Κύπρου είναι κατάλληλη περίπτωση για εκδίκαση του εγκλήματος επειδή οι πραγματικότητες αποτελούν καταπέλτη για τις ενέργειες της Τουρκίας. Ωστόσο, πρόκειται για «αχαρτογράφητα ύδατα» αφού δεν υπάρχει προηγούμενη καταδίκη. Η δυσκολία έγκειται στο νομικό μέρος, να αποδειχθεί το έγκλημα του εποικισμού ενώπιον του Δικαστηρίου. Έγινε αναφορά στη σιωπή που επικρατεί στην ΕΕ μπροστά στο κατάφωρο έγκλημα που διαπράττεται σε έδαφος εντός της ΕΕ, με δεδομένο μάλιστα ότι η δικαιοδοσία του ΔΠΔ αποτελεί μέρος του κοινοτικού κεκτημένου και των βασικών κανόνων δικαίου της ΕΕ. Αξιοσημείωτη επίσης υπήρξε η αναφορά στη δυνατότητα που έχει η Κυπριακή Κυβέρνηση να υποβάλει ξεχωριστή καταγγελία/αναφορά στο Δικαστήριο για διερεύνηση του εγκλήματος. Εφόσον η Κυπριακή Κυβέρνηση υποστηρίζει την πρωτοβουλία αυτή, στο χέρι της είναι να ενδυναμώσει την υπόθεση με δική της ξεχωριστή καταγγελία/αναφορά στο Δικαστήριο, πράγμα που συνέστησαν οι εμπειρογνώμονες. Προσωπικά, θεωρώ τραγικό λάθος να μην γίνει, με κίνδυνο την αποτυχία της όλης πρωτοβουλίας.
Η Τουρκία έχει εκτοπίσει βίαια το γηγενή πληθυσμό στο υπό κατοχή έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας στο οποίο έχει μεταφέρει πληθυσμό από την Τουρκία, έχει αναδιανέμει τις περιουσίες των νόμιμων ιδιοκτητών και πρόσφατα έχει αποπερατώσει φράγμα νερού το οποίο μεταφέρεται μέσω αγωγών από την Τουρκία. Το καταστατικό του Δικαστηρίου ορίζει ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας τον εποικισμό που περιλαμβάνει υποδομές όπως το φράγμα στο κατεχόμενο έδαφος. Ειδικά, η ανάπτυξη υποδομών που παγιώνουν την παρουσία της κατοχικής δύναμης στο υπό κατοχή έδαφος θεωρούνται μέρος του εποικισμού ως εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας. Με βάση τα πιο πάνω, έθεσα το θέμα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καλώντας την να εξηγήσει τι έπραξε για να σταματήσει την αποπεράτωση της κατασκευής του φράγματος νερού, ασκώντας πίεση στην Τουρκία, χώρα υπό ένταξη, και τι προτίθεται τώρα να πράξει.
Η εκδήλωση που διοργάνωσε το ΑΚΕΛ (ομιλητές Α. Κυπριανού και Μ. Ταλάτ) στις Βρυξέλλες την επόμενη μέρα, ήταν η καλύτερη απόδειξη της διαφορετικής αντίληψης στο Κυπριακό. Ο τίτλος της εκδήλωσης ήταν το «Κυπριακό Πρόβλημα, προκλήσεις και προοπτικές…». Το Κυπριακό πρόβλημα παρουσιάστηκε ως μια διακοινοτική διαφορά για αναζήτηση διευθέτησης στο διαμοιρασμό της εξουσίας/διακυβέρνησης (παρακολούθησα μεγάλο μέρος). Η ουσία του Κυπριακού (εισβολή, κατοχή, εποικισμός) εξαφανίστηκε, με χαρακτηριστικό τον κ. Ταλάτ, να καταφέρεται μεταξύ άλλων, εναντίον του Τ. Παπαδόπουλου για το … αδιέξοδο. Δύο εκδηλώσεις ωσάν να ήταν για εντελώς διαφορετικό ζήτημα. Έτσι βγάζουμε τα μάτια μόνοι μας και απορούμε γιατί οι ξένοι δεν γνωρίζουν για την κατοχή!
Σημείωση: Τις προάλλες, ο διαπραγματευτής Α. Μαυρογιάννης επέκρινε το κλίμα ευφορίας για τον Ακκιντζί και τις συνομιλίες. Όταν πριν μήνες, αναφέραμε νηφάλια το ίδιο, στα πρωϊνάδικα του ΡΙΚ εκστασιάζονταν για την «ιστορική μέρα» που ανέλαβε την εξουσία στα κατεχόμενα ο κ. Ακκιντζί.
* Κώστας Μαυρίδης- Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D) - costas.mavrides@europarl.europa.eu
