Ψιλοβρέχει. Και τα πεζοδρόμια στο Πέρα είναι γεμάτα τρύπες που
κάνουν τους ανθρώπους να περπατάνε σα να χορεύουν άκομψα. Μια βδομάδα
πριν τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου και οι ρυθμοί στην Κωνσταντινούπολη
είναι πάντα οι ίδιοι.Κάτω όμως από τους πάντα ίδιους ρυθμούς ζωής στην μεγαλούπολη της
Τουρκίας, κυριαρχεί μια πρωτοφανής απαισιοδοξία, ένας μόνιμος φόβος και
μια οργή.«Αποφεύγω να παίρνω τα βαπόρια που περνούν τον Βόσπορο και το μετρό.
Ολα μπορούν να συμβούν πια. Και όταν δεν γίνεται αλλιώς φοβάμαι», λέει η
Μπουρτζού, συμβολαιογράφος που δουλεύει στο κέντρο.Την τελευταία περίοδο, κυρίως μετά την τρομοκρατική επίθεση στην Αγκυρα αλλά και πριν, επικρατεί μια ψυχολογία φόβου που πολλές φορές φτάνει σε σημεία παράνοιας. Ενα πολύ μεγάλο μέρος του κόσμου φοβάται πια όταν βγαίνει έξω και όταν μιλάει για τα πολιτικά.
«Μου είπαν για κάποιον που έβρισε στον δρόμο τον Ταγίπ Ερντογαν και τον έσυραν στο αυτόφορο. Και δεν λέω πια τίποτα όταν είμαι στον δρόμο ή σε δημόσιο χώρο. Μπορεί ανά πάσα στιγμή κάποιος να τηλεφωνήσει στην αστυνομία και να βρεθώ μπλεγμένος», λέει ο Σαβάς, που έχει δική του εταιρεία συμβούλων. Οι ιστορίες αυτές περί άμεσης σύλληψης πολιτών που προσέλαβαν τον Τούρκο Πρόεδρο δίνουν και παίρνουν στον χώρο των αντιπάλων του και κανείς δεν ξέρει κατά πόσο είναι πραγματικά έτσι ή όχι. Ο κοσμος όμως φοβάται να μιλήσει, φοβάται να έρθει σε επικοινωνία με τον διπλανό του. Και όχι μόνο οι πολιτικοί αντίπαλοι του Ταγίπ Ερντογάν και του ΑΚΡ.
«Ημουν σε ένα βαπόρι για να περάσω στην ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης και είδα έναν ηλικιωμένο κύριο που είχε ζητήσει ένα τσάι από τον σερβιτόρο αλλά φαινόταν ότι δεν μπορούσε να τεντώσει εύκολα το χέρι του και τον βοήθησα. Οταν είδα όμως ότι είχε κάτω από το μπράτσο του μια αντιπολιτευόμενη εφημερίδα φοβήθηκα μην μου πει τίποτα για το κεφαλομάντηλο μου και το ΑΚΡ και μην αρχίσουμε να διαπληκτιζόμαστε. Ευτυχώς δεν είπε τίποτα αλλά φοβήθηκα», λέει η Νουρχαγιάτ, νεαρή ακαδημαϊκός.
Το κλίμα δυσπιστίας και φόβου καλλιεργείται έντεχνα από τον πολιτικό κόσμο αλλά με το ΑΚΡ να πρωτοστατεί. Οι θεωρίες συνομωσίας βρίσκονται πλέον στο επίκεντρο του πολιτικού λόγου του Ταγίπ Ερντογαν και του Αχμέτ Νταβουτογλου. Με τον φιλοκυβερνητικό τύπο να προωθεί συστηματικά αναφορές σε ασαφή σκοτεινά κέντρα στο εξωτερικό της Τουρκίας που θέλουν να φέρουν την χώρα στο χάος και συνεργάζονται με όλους τους εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς των Τούρκων.
Οπως γράφει ο Μετίν Γκιουρτζάν, αναλυτής στο Al Monitor, ο Αχμέτ Νταβούτογλου δημιούργησε έναν νέο όρο στην τουρκική πολιτική, το «κοκτέηλ του τρόμου». Ο Αχμέτ Νατβούτογλου, συνεχίζει ο Μετίν Γκιουρτζάν, εξήγησε ότι το «κοκτέηλ» αυτό φέρνει μαζί το ΡΚΚ, τις μυστικές υπηρεσίες του Μπασαρ Ασαντ, του Κουρδους της Συρίας και το Ισλαμικό Κράτος.
Με αυτή την έννοια του «κοκτέηλ του τρόμου», γραφει η Τουρκος αναλυτής, τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης και οι ελίτ του ΑΚΡ μπορούν να φέρουν στο ίδιο «καλάθι» τους υποστηρικτές του ισλαμιστή ιεροκύρηκα και πρώην συμμάχου του Ταγίπ Ερντογάν, Φετουλάχ Γκιουλεν, αριστερούς εξτρεμιστές, το καθεστώς Ασάντ, κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, το Ιραν, την Ρωσία, τις ΗΠΑ και, το πιο σημαντικό, τα αριστερά συνδικάτα και την κοινωνία των πολιτών.
Η έννοια του «κοκτέηλ του τρόμου» ή του «συλλογικού τρόμου», όπως είπε ο Ταγίπ Ερντογαν, χρησιμοποιείται από το ΑΚΡ σε μια προσπάθεια να περιοριστουν οι εκλογικές απώλειες, εκτιμά ο Μετίν Γκιουρτζάν και σημειώνει ότι το «κοκτέηλ του τρόμου» έχει σχεδιαστεί ώστε ο κοσμος να νομίσει ότι όλοι όσοι είναι εναντίον της ανάδειξης της Τουρκίας ως δύναμη ειναι ενωμένοι εναντίον του ΑΚΡ.
Η ψυχολογία της πόλωσης έχει πλέον δηλητηριαστεί ακόμα πιο πολύ από αυτην την διχοτόμηση που ταλανίζει την τουρκική κοινωνία, ανάμεσα στους υποστηρικτές του ΑΚΡ που ούτε λίγο ούτε πολύ θεωρούν όλους τους άλλους ως εν δυνάμει προδότες και τους αντιπάλους του ΑΚΡ που θεωρούν ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να συλληφθούν ή ακόμα και να απειληθεί η ζωή τους από τους ανθρώπους του ΑΚΡ.
Το ψιλοβρόχι συνεχίζει επίμονα και κατεβαίνω τώρα τα δρομάκια από το Πέρα προς το Καράκιοϊ, εκεί που ο Κεράτιος χύνεται στον Βόσπορο.
Από όπου σχεδόν κι αν περνάω βλέπω παντού μικρά καφέ, τα πιο πολλά έχουν δεν έχουν δέκα τραπεζάκια. Εδώ και μερικά χρόνια τέτοια καφέ ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια στην ευρύτερη περιοχή του Πέρα αλλά και σε άλλες κεντρικές γειτονιές. Μπαίνω σε ένα που έχει αναπαυτικές πολυθρόνες, αστική διαμόσμηση, απαλή κλασική μουσική.«Αυτά όλα εδώ τα καφέ είναι πια σαν οάσεις στην τρέλα της Κωνσταντινούπολης. Ο κόσμος καταφεύγει εδώ για να γλιτώσει από την φασαρία, την νευρικότητα και την έλλειψη αισθητικής που όλο και μεγαλώνει», λέει η Αϊσέ, νεαρή ακαδημαϊκός που καταφεύγει και αυτή στις μικρές αυτές αστικές οάσεις.
Και μιλάει για μια επικράτηση της κουλτούρας του όχλου, για μια «λουμπενοποίηση» στην πολιτική και στην κοινωνική ζωή της χώρας, θεωρώντας ότι είναι και αυτός ένας βασικός παράγοντας του πολλαπλασιασμού τέτοιων αστικών οάσεων, που έχουν σήμερα μετατραπεί σε καταφύγια για ένα μέρος των πολιτών.
Και δεν είναι η μόνη που αναφέρεται στον όρο της «λουμπενοποίησης». Ο βετεράνος αναλυτής Τζενγκίζ Τζαντάρ έγραψε την περασμένη βδομάδα στη εφημερίδα Ραντικάλ ότι η πολιτική ζωή της χώρας έχει «λουμπενοποιηθεί» επί ημερών του ΑΚΡ.
Σύμφωνα με τους αντιπάλους του ΑΚΡ, από τους πιο χαρακτηριστικούς εκφραστές της νέας αυτής κουλτούρας του όχλου που έχει προωθήσει και που καλλιεργεί το ΑΚΡ, είναι ο πρώην επικεφαλής της νεολαίας του κόμματος και βουλευτής Αμπντουλραχίμ Μποϊνουκαλίν, ο οποίος είχε πρωτοστατήσει στην επίθεση εναντίον του κτιρίου της εφημερίδας Χουριέτ πριν από λίγες βδομάδες. Ο Αμπντουραχίμ Μποϊνουκαλίν, που τελικά δεν θα είναι υποψήφιος στις επερχόμενες εκλογές, κάνει συστηματικά δηλώσεις που προκαλούν τεράστιες αντιδράσεις στους χώρους της αντιπολίτευσης.
«Ο κ. Μποϊνουκαλίν δεν είναι μόνο ο κ. Μποϊνουκαλίν. Είναι ο τύπος του νεαρού ευσεβούς που ο κ. Ερντογάν θέλει με τόσο πάθος να αναδείξει: Ευσεβής στην ρητορική, ακτιβιστής στην συμπεριφορά, κατά το ήμισυ πιστός στην δημοκρατία όπως θα ήταν ένα Μουσουλμάνος Αδελφός, αυστηρά υπάκουος στον ιερό του ανώτατο ηγέτη και αληθινός πατριώτης που «αγοράζει» την στρατιωτική του θητεία ενώ κλαίει για τους στρατιώτες που σκοτώνονται», έγραψε καυστικά ο Μπουράκ Μπεκντίλ της Χουριέτ.
Η κουλτούρα του όχλου, η «λουμπενοποίηση» της πολιτικής ζωής, είναι η πιο ακραία έκφραση του πολιτικού λαϊκισμού και η ιστορία έχει δείξει ότι πρόκειται για ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο φαινόμενο που δημιουργεί δυναμικές οι οποίες δύσκολα μπορούν να ελεγχθούν.
Η «λουμπενοποίηση» της πολιτικής στην Τουρκία είναι μια μακρά διαδικασία που ξεκίνησε από το πραξικόπημα του 1980 που δημιούργησε ένα πολύ κακό σύστημα παιδείας και που προώθησε συστηματικά της κουλτούρα του μίσους εναντίον των διανοουμένων, είπε στον «Π» ο διεθνολόγος καθηγητής του Πανεπιστημίου Μπιλγκί Εμρέ Γκιονεν. Μιλώντας στον «Π», ο Μπουλέντ Σομάι, κοινωνιολόγος στο ίδιο Πανεπιστήμιο, κάνει έναν ιστορικό παραλληλισμό ανάμεσα στον Ταγίπ Ερντογάν και τον Λουδοβίκο Ναπολέοντα Βοναπάρτη, τον μετέπειτα Ναπολέοντα τον 3ο της Γαλλίας.
Ο Μπουλέντ Σομάι βρίσκει πολλές ομοιότητες ανάμεσα στις δυο αυτές προσωπικότητες και κυρίως στο πως και οι δυο απομακρύνθηκαν από τις μεσοαστικές τάξεις και στράφηκαν αποκλειστικά στις χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις, το «λούμπεν». Για τον Ναπολέοντα 3ο, η δυναμική του όχλου ήταν τραγική καθώς τον οδήγησε τελικά στον καταστροφικό για την Γαλλία πόλεμο με την Πρωσία το 1870.
Οι ιστορικοί παραλληλισμοί δεν προδικάζουν ούτε επιτρέπουν προβλέψεις. Οι εκλογές πάντως και η πορεία που θα ακολουθήσει η χώρα μετά την 1η Νοεμβρίου θα δείξουν κατά πόσο μοιάζουν ή όχι ο Ταγίπ Ερντογαν και ο Ναπολέοντας 3ος και κατά πόσο το ΑΚΡ και το ευρύτερο ισλαμικό κίνημα στην Τουρκία έχουν ή όχι ισχυρά αντισώματα απέναντι στην κουλτούρα του όχλου.
Πηγή: Εφημερίδα «ΠΟΛΙΤΗΣ»
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΑΡΕΤΑΙΟΣ
24/10/2015 -
