Αλλάξανε λόγια σκληρά, α λα ψυχροπολεμικά, από το βήμα της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν θύμιζε Χρουστσόφ, όχι Γκορμπατσόφ. Με το πρόσωπο πέτρινα βλοσυρό, ο Μπαράκ Ομπάμα τσούγκρισε επιδεικτικά τελευταίο το ποτήρι που κρατούσε ο ρώσος πρόεδρος στις προπόσεις των ηγετών.
Αλλά λίγες ώρες αργότερα, πίσω από κλειστές πόρτες στο λεγόμενο «ρωσικό
δωμάτιο», ο πάγος έλιωσε αισθητά. Κατ' αρχάς ο χώρος του πρώτου τετ α
τετ έπειτα από δύο χρόνια είχε συμβολική σημασία. Αυτή την αίθουσα την
είχαν επιμεληθεί σοβιετικοί αρχιτέκτονες όταν χτιζόταν το κτίριο της
μεταπολεμικής ειρήνης των εθνών, στην καρδιά του Μανχάταν. Δείχνοντας
καλές προθέσεις οι Αμερικανοί τη διάλεξαν προς τιμήν των Ρώσων. Είναι
μικρή. Χωράει μετά βίας οκτώ ανθρώπους, δύο ηγέτες και τους στενούς
συνεργάτες τους, που ήρθαν πιο κοντά και βρήκαν συγκλίσεις συμφερόντων,
όπως επιβάλλει ο ρεαλισμός εν έτει 2015.
Αλλο θετικό σημάδι είναι ότι η συζήτηση κράτησε 95 λεπτά αντί των
προγραμματισμένων 55. Εγκυρες πηγές, αμερικανικές και ρωσικές, μίλησαν
ανωνύμως για αναγκαστική μεν αλλά οπωσδήποτε προσέγγιση λόγω κοινής
απειλής από τους βάρβαρους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) στη
Συρία και στο Ιράκ. Μια βασική διαφωνία είναι η τύχη του προέδρου της
Συρίας. Δημοσίως ο Ομπάμα επιμένει ότι ο Μπασάρ αλ Ασαντ, «ένας τύραννος που σφάζει τον λαό του», πρέπει
να φύγει αμέσως. Ο Πούτιν είναι κάθετος ότι ο σύμμαχός του πρέπει να
μείνει ως μέρος της λύσης σε έναν πόλεμο που έχει γίνει μεγάλο πρόβλημα
για τη Δύση, με 4 εκατ. πρόσφυγες να συρρέουν ασταμάτητα στην Ευρώπη.
Φαίνεται ότι έγινε παζάρι, με αντάλλαγμα το τέλος των δυτικών
οικονομικών κυρώσεων στη Ρωσία εξαιτίας της Ουκρανίας. Λέγεται ότι ο
Πούτιν άφησε να εννοηθεί ότι θα είναι πρόθυμος να «θυσιάσει» τον Ασαντ,
σαν πιόνι στη σκακιέρα, αλλά όχι αμέσως. Ισως σε μερικούς μήνες, σε έναν
χρόνο...
Μετά όμως φρόντισε να δημιουργήσει τετελεσμένο αρχίζοντας να βομβαρδίζει από την περασμένη Τετάρτη τους εχθρούς του Ασαντ, έχοντας ειδοποιήσει τις ΗΠΑ μόλις μία ώρα νωρίτερα. Αποτέλεσμα; Κέρδισε στα σημεία δείχνοντας ότι έχει θέση στο τραπέζι των ισχυρών, βγαίνοντας de facto από την απομόνωση.
Για τον ρώσο ηγέτη τα οφέλη είναι γεωστρατηγικά. Η Συρία είναι το τελευταίο οχυρό του στη Μέση Ανατολή. Του επιτρέπει να προβάλλει ισχύ στη Μεσόγειο, με τη βάση στη Λατάκεια. Είναι και οικονομικά, γιατί θα σωθεί από τις κυρώσεις σε μια εποχή που τα κέρδη από την ενέργεια μειώνονται λόγω πτώσης στις τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Εδώ φάνηκαν τα δόντια των ΗΠΑ, που έπεισαν εύκολα τη σύμμαχο Σαουδική Αραβία να αυξήσει την παραγωγή για να μείνει χαμηλό το κόστος.
Τι κερδίζουν οι ΗΠΑ; Χωρίς σοβαρή πολεμική δύναμη εναντίον του ISIS και του Ασαντ στο έδαφος, έχοντας αποσυρθεί μετά τη στρατιωτική αποτυχία τους στο Ιράκ και στη Λιβύη και έχοντας πρόσφατα βελτιώσει τις σχέσεις με το Ιράν, έχουν ανάγκη τη σύμπραξη των μεγάλων συμμάχων του σιίτη Ασαντ, της Μόσχας και των μουλάδων της Τεχεράνης για να τελειώσει κάποια στιγμή η σφαγή.
Αρα ισοπαλία με μια λυκοφιλία που φυσικά δεν σημαίνει τέλος στον παγκόσμιο ανταγωνισμό ΗΠΑ - Ρωσίας από την Ευρώπη ως την Κίνα και τον Ειρηνικό αλλά μάλλον προσωρινή ανακωχή για την Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή.
Ο Πούτιν κινήθηκε στρατιωτικά για να εκμεταλλευθεί την αποτυχία των ΗΠΑ να εκπαιδεύσουν και να εξοπλίσουν «μετριοπαθείς» σουνίτες αντάρτες. Το Πεντάγωνο έχει ξοδέψει 500 εκατ. δολάρια για 5.000 τέτοιους μαχητές σε ένα πρόγραμμα-φιάσκο. Μένει πάντως ανοιχτό το ακανθώδες ερώτημα πώς θα ηττηθεί το ISIS χωρίς «μπότες στο έδαφος».
Ανταγωνισμός
Μίνιμουμ συννενόηση
Διάλογος Ουάσιγκτον - Μόσχας και ένα μίνιμουμ συνεννόησης μπορεί να
υπάρξει σε πέντε τομείς: στην καταπολέμηση της ισλαμιστικής
τρομοκρατίας, στη μη διάδοση όπλων μαζικής καταστροφής, στη στήριξη της
συμφωνίας για τα πυρηνικά του Ιράν, στη σταθεροποίηση του Αφγανιστάν,
καθώς και στις κοινές αποστολές στο Διάστημα οι οποίες θα συνεχιστούν ως
το 2020. Αλλά ως εκεί. Σχεδόν παντού αλλού τα συμφέροντα συγκρούονται.
Στην Ευρώπη η αντιπαράθεση λέγεται Ουκρανία και η γενική διείσδυση της
ΕΕ και του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, με πυραύλους στην Πολωνία και στη
Βαλτική, είναι μια ανάσα από τα σύνορα της Ρωσίας.
Σφαίρες επιρροής
Ο «τσάρος» Πούτιν αντιδρά επιχειρώντας να επιβάλει την ηγεμονία της
Μόσχας με σφαίρες επιρροής. Το πιο μεγαλόπνοο σχέδιο είναι η
Ευρασιατική Ενωση, ένας κοινός οικονομικός χώρος στις χώρες της πρώην
ΕΣΣΔ, από τη Μολδαβία ως τον Καύκασο. Η Ρωσία κλείνει συμφωνίες-μαμούθ
με τη Λαϊκή Κίνα και συσφίγγει τις σχέσεις της με Ιράν και Ινδία, με
αιχμή του δόρατος πωλήσεις ενέργειας και εξοπλισμών.
Και στο βάθος Κίνα
Οι ΗΠΑ έχουν τους περισσότερους συμμάχους και τη μεγαλύτερη
στρατιωτική, οικονομική, πολιτική και ιδεολογική ισχύ. Καπιταλισμός και
παγκοσμιοποίηση, αν και διανύουν σοβαρότατη κρίση, έχουν επικρατήσει
στον 21ο αιώνα. Για να μη μιλήσουμε για την αγγλική γλώσσα, τα
McDonald's και τις ταινίες του Χόλιγουντ. Οι ΗΠΑ ξοδεύουν το 37% των
παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών και υπερέχουν συντριπτικά σε στεριά,
θάλασσα, αέρα και Διάστημα. Απόλυτοι κυρίαρχοι στον Ατλαντικό, οι
Αμερικανοί στρέφονται τώρα στην Ασία-Ειρηνικό, με την εμπορική συμφωνία
TPP με 12 χώρες της περιοχής, με στόχο τη γεωπολιτική αναμέτρηση με την
Κίνα.Π. Τζ. Κρόουλι, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ
«Ο δρόμος για την τελική λύση περνάει από το Κρεμλίνο»
«Αμερικανοί και Ρώσοι έχουν κοινό συμφέρον την ήττα του Ισλαμικού Κράτους αλλά βαθιά διαφωνία για τη φύση και τη λύση της σύγκρουσης στη Συρία» λέει στο «Βήμα» ο Π. Τζ. Κρόουλι, πρώην υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και καθηγητής στο George Washington University.
«Οι ΗΠΑ, η Δύση και το μεγαλύτερο μέρος των χωρών της περιοχής πιστεύουν ότι ο πόλεμος θα συνεχιστεί όσο παραμένει ο Ασαντ στην εξουσία. Η Ρωσία και το Ιράν θεωρούν ότι η νόμιμη κυβέρνηση της Δαμασκού δέχεται επίθεση από τρομοκράτες. Μέχρι στιγμής όλες οι κινήσεις του Πούτιν στηρίζουν τον Ασαντ. Φυσικά ο Πούτιν φέρει σημαντική ευθύνη για τη συνέχιση της τραγωδίας στη Συρία με 250.000 νεκρούς και εκατομμύρια εκτοπισμένους και πρόσφυγες. Διότι ο Ασαντ δεν θα μπορούσε να επιβιώσει τόσο καιρό χωρίς τη βοήθεια της Ρωσίας» τονίζει ο Κρόουλι.
Και καταλήγει: «Η Συρία αποτελεί το τελευταίο προπύργιο της Ρωσίας για να ασκεί σημαντική επιρροή στη Μέση Ανατολή και ισχύ στην Ανατολική Μεσόγειο. Μέσω της διπλωματίας και των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων ο Πούτιν έχει κάνει πολύ σαφές ότι ο δρόμος για την τελική λύση περνάει από το Κρεμλίνο».
