Η ΘΕΣΗ της Τουρκίας στο ρωσικό αγωγό TurkStream είναι πολύ πιο ξεκάθαρη από εκείνη της Ευρώπης ή της Ρωσίας. Εν συντομία, η Τουρκία δεν διαθέτει ενεργειακούς πόρους, ανέκαθεν στηριζόμενη σε σημαντικές εισαγωγές, προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες της οικονομίας της. Οσο η Τουρκία συνεχίζει να βιομηχανοποιείται, λαμβάνοντας τη θέση της ως περιφερειακής δύναμης, οι ενεργειακές της ανάγκες θα αυξηθούν, ενδεχομένως και αρκετά γρήγορα.
Η Ρωσία είναι πιο άνετη, καθώς αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή της Τουρκίας σε φυσικό αέριο. Το 2014 το ρωσικό φυσικό αέριο αντιπροσώπευε το 55% της τουρκικής κατανάλωσης. Η Αγκυρα είναι ανήσυχη για τη μεγάλη εξάρτηση της Τουρκίας από το ρωσικό φυσικό αέριο, ιδίως υπό το πρίσμα του μεγάλου ανταγωνισμού που υπάρχει ανάμεσα στις δύο χώρες για την επιρροή στη Μαύρη Θάλασσα και τον Καύκασο. Η ανησυχία εντείνεται μόνο από το γεγονός ότι η Τουρκία βρίσκεται στο τέλος της αλυσίδας εφοδιασμού ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας, θέτοντας τον κίνδυνο της έλλειψης προμήθειας σε περίπτωση που η Ρωσία διακόψει την παροχή στην Ουκρανία. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει εναλλακτικός προμηθευτής για να ικανοποιήσει την τουρκική εγχώρια κατανάλωση.
ΔΕΔΟΜΕΝΗΣ της έλλειψης επιλογών, η Τουρκία είναι πιθανό να επιλέξει, τελικά, να στηρίξει τον TurkStream. Ακόμα, θα εξαντλήσει κατά πάσα πιθανότητα το χρόνο προτού ολοκληρώσει τη συμφωνία, ωσότου καταφέρει να πιέσει την κρατική Gazprom, να προβεί σε μεγάλη έκπτωση στο ρωσικό φυσικό αέριο ως αντάλλαγμα της τουρκικής στήριξης.
ΠΕΡΑ ΑΠΟ το άμεσο όφελος της διασφάλισης φθηνότερου φυσικού αερίου για τους Τούρκους καταναλωτές, ο αγωγός TurkStream θα διαδραματίσει ρόλο στις πιο μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες της Τουρκίας για την εδραίωσή της ως βασικού διαμετακομιστικού ενεργειακού κόμβου εκεί όπου διασταυρώνεται η Ευρώπη, η Ασία και η Μέση Ανατολή. Η Τουρκία ελπίζει, τότε, να χρησιμοποιήσει το νέο της ρόλο στην αναδιαμόρφωση των συνεργασιών της, επαναβεβαιώνοντας την επιρροή της στην ευρύτερη περιοχή.
Με αυτόν τον στόχο κατά νου, η Άγκυρα εδώ και καιρό προωθεί την πλειοψηφία των έργων διαμετακόμισης ενέργειας να περνούν μέσω Τουρκίας. Σε αυτά ανήκουν ο Blue Stream II, που θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο, ο άτυχος αγωγός Nabucco, που θα έστελνε το φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν στην Κεντρική Ευρώπη, και πιο πρόσφατα, ο Trans-Anatolian Pipeline (TANAP) και ο Trans-Adriatic Pipeline, που θα μεταφέρουν το φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση, η Τουρκία επιδιώκει να επωφεληθεί από τα τέλη διέλευσης και εφοδιασμού από τους αγωγούς που περνούν από το έδαφός της.
ΠΑΡΟΜΟΙΑ ευκαιρία θα υπάρξει από τον αγωγό TurkStream, τη στιγμή που η Τουρκία θα αποκτήσει μεγαλύτερη δυνατότητα να επωφεληθεί από τη στρατηγική της θέση. Τα προηγούμενα χρόνια, γεωπολιτικοί περιορισμοί υπονόμευσαν την αξία της Τουρκίας ως πιθανής χώρας διαμετακόμισης ενέργειας. Οι δυτικές κυρώσεις εναντίον του Ιράν, για παράδειγμα, έθεσαν προς εξέταση την επιλογή αποστολής ιρανικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, την ώρα που οι σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Βρυξελλών καθόριζαν σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία ή την αποτυχία πολλών από τις προτεινόμενες διαδρομές (σ.σ. φυσικού αερίου). Η πρόσφατη, ωστόσο, συμφωνία μεταξύ Ιράν και Δύσης θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για την εξαγωγή ιρανικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη εντός του δεύτερου εξαμήνου του 2020, με τη Μόσχα και τις Βρυξέλλες να έχουν αρχίσει να δίνουν την πλήρη πολιτική τους ώθηση στους αγωγούς TurkStream και TANAP, αντίστοιχα. Με αυτές τις εξελίξεις, η Τουρκία μπορεί τώρα να έχει ένα πλεονέκτημα προκειμένου να αξιοποιήσει τη θέση της για την άσκηση πίεσης για τους αγωγούς που διασχίζουν τα σύνορά της.
ΜΕ ΑΡΚΕΤΕΣ εναλλακτικές διαδρομές αγωγών προς την Ευρώπη, η Ρωσία βλέπει τις δικές της επιλογές να περιορίζονται. Η ΕΕ συνεχίζει να προωθεί όλα τα έργα του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, για τα οποία το Τουρκμενιστάν έχει από καιρό θεωρηθεί ως πιθανή πηγή φυσικού αερίου. Αν και το επίμαχο θέμα των αγωγών μέσω της Κασπίας Θάλασσας ιστορικά υπήρξε καταδικασμένο για οποιαδήποτε διαδρομή μέσω της περιοχής (Κασπία), η Μόσχα έχει αφήσει να εννοηθεί ότι οι χώρες της Κασπίας μπορεί να υπογράψουν συμφωνία για τον καθορισμό θαλάσσιων δικαιωμάτων στην επερχόμενη Σύνοδο Κορυφής της Κασπίας το 2016. Στο μεταξύ, η πιθανότητα το Ιράν να αναδυθεί ως ένας νέος προμηθευτής της Ευρώπης στον απόηχο της αποτυχίας του ρωσικού South Stream έχει αφήσει το Κρεμλίνο να προσπαθεί να βρει μια βιώσιμη εναλλακτική λύση διέλευσης στην Ουκρανία, και μάλιστα γρήγορα, με την Τουρκία ίσως να είναι ο μοναδικός λογικός εταίρος της Ρωσίας που της έχει απομείνει.
ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ δεν εξάγεται ότι η Τουρκία δεν θα πάρει ρίσκο, υποστηρίζοντας τον TurkStream. Η Τουρκία εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο, αν και έχει πει ότι ο TurkStream δεν θα αυξήσει την εξάρτησή της από τις ρωσικές προμήθειες. Η Αγκυρα έχει αναφέρει ότι απλώς θα αλλάξει το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω Ουκρανίας, με αυτό που θα εισάγεται από τον TurkStream και ότι η αυξημένη εξάρτηση της Ρωσίας από την Τουρκία ως κράτος διέλευσης θα εξισορροπήσει κάπως την ενεργειακή τους σχέση.
ΕΠΙΣΗΣ, ο ΤurkStream, δεν θα εμποδίζει την Τουρκία να αναζητήσει και άλλες εναλλακτικές λύσεις, χωρίς να επηρεάσει την κατασκευή του TANAP. Τελικά, η δύναμη στις διαπραγματεύσεις για τον TurkStream βρίσκεται στην Άγκυρα, η οποία θα χρησιμοποιήσει το πλεονέκτημα, επιδιώκοντας τις δικιές της περιφερειακές φιλοδοξίες. Εν τω μεταξύ, η Ρωσία, η οποία στερείται οποιασδήποτε άλλης εναλλακτικής στο νότιο διάδρομο, δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της Τουρκίας.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ
