Πέρα από τα συγκαλυμμένα ή απροκάλυπτα "γερά Γερούν", η απέναντι πλευρά δεν διαθέτει κανένα απολύτως σχέδιο. Το είπε με τον τρόπο της η Σοφία Βούλτεψη πρόσφατα στη Βουλή: "Όχι, κύριοι. Εσείς κυβερνάτε. Ό,τι θέλετε, θα το κάνετε εσείς. Δεν θα είμαστε εμείς συνυπεύθυνοι".Ελλείψει λοιπόν σχεδίου, το μόνο σχέδιο είναι η αποδόμηση της κυβέρνησης. Άλλοτε με την επίκληση οικονομικών αδιεξόδων που επισώρευσαν τα Μνημόνια - και σήμερα οξύνει η υπονόμευση της διαπραγμάτευσης από τους δανειστές. Άλλοτε με συνδυασμένες πιέσεις στην ατζέντα που καταχρηστικά αποκαλείται "της ασφάλειας". Κι άλλοτε με υπερβολικές δόσεις ηθικολογίας, για να πειστούμε ότι και οι τωρινοί είναι εξίσου κακοί, έστω κιι αν οι ηθικολόγοι δεν είναι επ' ουδενί καλύτεροι.
Η Δεξιά επενδύει πολλά στην επιχείρηση "να τελειώνουμε με το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς". Κι όσο ισοπεδωτική, μηδενιστική ή ακαλαίσθητη κι αν είναι αυτή, όσο γκροτέσκα καταντά (όταν, ας πούμε, ένας Κυριάκος Μητσοτάκης εγκαλεί την Αριστερά για νεποτισμό...), η επιχείρηση είναι υπολογισμένη και δοκιμασμένη. Υπολογισμένη γιατί χρόνια τώρα η πολιτική γίνεται τόσο πιο οικεία, όσο περισσότερο υποκαθίσταται από την ηθική.
Σε έρευνα του ΕΚΚΕ του 1996 περισσότεροι από τους μισούς θεωρούσαν τους πολιτικούς συμφεροντολόγους, ενώ 1 στους 10 δήλωνε πως τα κόμματα κλέβουν το κράτος. Δοκιμασμένη γιατί το 2004 η Ν.Δ. κέρδισε τις εκλογές με τα συνθήματα της «σεμνότητας» και της «ταπεινότητας»: ήταν την ίδια χρονιά που έρευνα του ΕΚΚΕ, με την ερώτηση «ποιες είναι οι πρώτες λέξεις που σου έρχονται στο μυαλό όταν ακούς τη λέξη 'πολιτική'», έπαιρνε απαντήσεις όπως «ψέματα», «αναξιοπιστία», «κοροϊδία» και «απάτη».
Διόλου τυχαία, ο αλήστου μνήμης Καρατζαφέρης διακρίθηκε παίζοντας το ίδιο χαρτί της ηθικής: ως προπαγανδιστής της Ν.Δ. με τις άθλιες αποκαλύψεις για τη σύζυγο του τότε πρωθυπουργού, αλλά και πολύ αργότερα, ως κομματάρχης πια, με την αχαλίνωτη σκανδαλοθηρία εις βάρος των αντιπάλων του. Στο έδαφος αυτό μεγαλούργησαν έντυπα τύπου Espresso, στο ίδιο φύτρωσε το κατακίτρινο Πρώτο Θέμα - και σ' αυτό, μεταξύ άλλων, έγινε μέινστριμ η Χρυσή Αυγή.
Δεν είναι τυχαίο ότι η νεολαία, η κοινωνική κατηγορία που λόγω κυρίως της ανεργίας έχει αποκοπεί όσο καμιά από τα αστικά κόμματα, είναι πρωταγωνίστρια στην ηθικοποίηση της πολιτικής ζωής - κι αυτό το ξέρουν οι δεξιοί και ακροδεξιοί ηθικολόγοι. Σε έρευνα της VPRC στα τέλη του 2008 οι νεότερες ηλικιακές κατηγορίες εμφάνιζαν τα ισχυρότερα αντικομματικά αισθήματα σε ένα δείγμα όπου οι μισοί σχεδόν δήλωναν ότι κανένα κόμμα δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τη διαφθορά.
Ρητά ή άρρητα, οι συμμετέχοντες σ' αυτές και παρόμοιες έρευνες δεν έχουν προσδοκία για την αντιμετώπιση της ανεργίας. Αυτή τη θεωρούν δεδομένη, εκτός δηλαδή πολιτικής. Αυτή όμως η ρητή ή άρρητη παραδοχή είναι που επιτρέπει την υποκατάσταση της πολιτικής από την ηθική: αφού η πολιτική και οι πολιτικοί αποτυγχάνουν στα μείζονα, το μείζον γίνεται η αρετή.
Στη Γαλλία, όπου το 2002 τέθηκε το δίλημμα "τον απατεώνα Σιράκ ή τον φασίστα Λεπέν;" (δίλημμα που επιλύθηκε εις βάρος του δεύτερου), η Μυριάμ Ρεβώ Ντ' Αλλόν επιμένει: «Η πολιτική έχει ηθική, αλλά δεν είναι η ηθική». Άλλο πράγμα λοιπόν η δημόσια ηθικότητα, η ηθική δηλαδή που βάζει μπροστά το αίσθημα ευθύνης για το κοινό καλό. Και άλλο η προσωπική ηθική αντίληψη, η εξέταση δηλαδή της συμπεριφοράς των πολιτικών με βάση κίνητρα που αφορούν την αλήθεια του εσωτερικού ανθρώπου: Στην έρευνα του 2008 που προαναφέραμε, δύο στους τρεις δηλώνουν ότι τελικά «προτιμούν να ασχοληθούν με τον εαυτό τους παρά με την κοινωνία» - προφανώς για να μην θέσουν σε κίνδυνο τον άδολο μέσα κόσμο τους.
Αυτές οι μικρές διαφορές με τις μεγάλες συνέπειες δεν αφορούν φυσικά τον προπαγανδιστικό μηχανισμό της Ν.Δ. Χάρη σ' αυτές όμως ο Γιάνης Βαρουφάκης μπορεί να επισκέπτεται τα Εξάρχεια, παρά τη μειοψηφική δυσανεξία εναντίον (γενικώς) "των πολιτικών" ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν μπορεί καν να το διανοηθεί.
