Ενας ηγέτης που έχτισε την
πολιτική του καριέρα με θεμέλιο την οικονομία καταφέρνοντας μάλιστα να
βρίσκεται στην εξουσία επί 13 συναπτά έτη, είναι δύσκολο να στήσει μια
προεκλογική εκστρατεία σε διαφορετική βάση, να προτάξει δηλαδή ως πρώτη
προτεραιότητα της επόμενης θητείας του την ασφάλεια, ας πούμε, ή την
εξωτερική πολιτική. Πόσω μάλλον αν πρόκειται για μια χώρα, όπως η
Τουρκία, στην οποία ανεξαρτήτως πολιτικής ηγεσίας (και πολιτικού
καθεστώτος επίσης) τα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής και της
ασφάλειας ρυθμίζονται με αξιοσημείωτους αυτοματισμούς. Υπό το πρίσμα αυτό θα ήταν αδύνατον ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
να διεκδικούσε την επανεκλογή υποσχόμενος στους τούρκους ψηφοφόρους
κάτι άλλο πέρα από οικονομική ευημερία. Το πρόβλημα, ασφαλώς, είναι ότι
εδώ και τουλάχιστον ενάμιση χρόνο η τουρκική οικονομία έπαψε να αποτελεί
παράδειγμα (εκ προοιμίου ατυχές βέβαια, αλλά τέλος πάντων) ακόμα και
για χώρες της ευρωζώνης όπως είναι η Ελλάδα. Στην εκλογική δοκιμασία της
7ης Ιουνίου το υπό την ηγεσία του πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου,
πλέον, Κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (ΑΚΡ) δεν έχει, για
πρώτη φορά από το 2002, ως «ατού» την οικονομία. Αυτό, όμως, δεν
σημαίνει ότι τα εκλογικά διλήμματα που προτάσσει το κόμμα, έτσι όπως τα
εκφράζει ασφαλώς ο πρόεδρος και ισχυρός άνδρας της χώρας, δεν είναι
οικονομικά.
Παράδες για όλους
«Αν μου δώσετε τις εξουσίες που σας ζητώ, μπορώ να ανεβάσω το
κατά κεφαλήν εισόδημά σας από τα 11.000 δολάρια στα 25.000 δολάρια σε
οκτώ χρόνια» είναι η μεγάλη υπόσχεση που έδωσε στους Τούρκους ο
Ερντογάν! Εντάξει, πρόκειται για κλασικό ανατολίτικο λαϊκισμό, όμως τη
φορά αυτή ο «Ταγίπ εφέντη» δεν παίζει ούτε το χαρτί του ανοίγματος των
αγορών ούτε το χαρτί της ένταξης της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση για να
στηρίξει την υπόθεσή του. Δεν θα ήταν δυνατόν, άλλωστε, αφού σοβεί ακόμη
(ιδιαιτέρως στην Ευρώπη με την αποπληθωριστική εκδοχή της) η τελευταία
παγκόσμια κρίση που παρήγαγε ο χρηματιστηριακός καπιταλισμός.
Τη φορά αυτή ο τούρκος πρόεδρος συνδυάζει την οικονομία με τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, «δίνοντας έτσι στην εκλογική αναμέτρηση χαρακτήρα δημοψηφίσματος με ερώτημα τους προσωπικούς πολιτικούς στόχους του», όπως εύστοχα γράφει ο Πιότρ Ζαλέφσκι στο
Bloomberg. Διότι, αν κερδίσει τις εκλογές το ΑΚΡ με την άνετη
πλειοψηφία που απαιτεί το τουρκικό Σύνταγμα, ο Ερντογάν έχει υποσχεθεί
ότι θα αλλάξει το πολίτευμα της χώρας από Προεδρευομένη σε Προεδρική
Δημοκρατία, συγκεντρώνοντας στο πρόσωπό του υπερεξουσίες, αφού ο
πρόεδρος θα είναι ο επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας.
Το πώς η θεσμική αλλαγή θα φέρει οικονομική ευημερία έχουν αναλάβει
να το εξηγήσουν στους τούρκους ψηφοφόρους ο πρωθυπουργός Νταβούτογλου
και τα στελέχη του ΑΚΡ. Η υπόσχεση, πάντως, για το μέσο κατά κεφαλήν
εισόδημα των 25.000 ευρώ έως το 2023 (τις επόμενες δύο τετραετίες
δηλαδή, που έχει κρίνει πως του αρκούν), εφόσον επιτευχθεί, θα φέρει την
Τουρκία στο Top 10 των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη (στο G-10
ακριβέστερα) με δεδομένη και την ευνοϊκή δημογραφική εξέλιξη στη χώρα.
Πλειοδοσία παροχών
Αν, όμως, ο Ερντογάν και το ΑΚΡ υπόσχονται στους Τούρκους τον
υπερδιπλασιασμό των εισοδημάτων τους έως το 2023, μπορεί άραγε η
αντιπολίτευση να υποσχεθεί κάτι περισσότερο; Ασφαλώς και μπορεί! Το
Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP), ας πούμε, υπόσχεται τον οιονεί…
τριπλασιασμό των εισοδημάτων των κατοίκων της γείτονος, αλλά το 2035. Η
οικονομική πολιτική που θα εφαρμόσει για να μετατρέψει, όπως λέει, την
Τουρκία σε ένα εμπορικό και διαμετακομιστικό κόμβο και για να
καταπολεμήσει την ανεργία, που έχει εκτιναχθεί στο 11,5% (είναι το
υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων 5 ετών), θα έχει ως αποτέλεσμα το 2035
να εκτιναχθεί το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη χώρα στα 30.294 δολάρια!
Βεβαίως, το ισχυρό εκλογικό όπλο του CHP δεν είναι οι υποσχέσεις με
ορίζοντα δεκαετίας, αλλά η αύξηση του κατώτατου μισθού στη χώρα από τις
949 στις 1.500 λίρες (από τα 327 στα 517 ευρώ) αμέσως μόλις σχηματίσει
κυβέρνηση! Βεβαίως και το ΑΚΡ δεν υπόσχεται μόνο για τις… μέλλουσες
γενεές. Μόλις το CHP υποσχέθηκε αύξηση των συντάξεων, ο Νταβούτογλου
ανακοίνωσε το δικό του, πιο γενναιόδωρο συνταξιοδοτικό πρόγραμμα. Και
μόλις υποσχέθηκε στους φτωχούς ψηφοφόρους στέγη με ενοίκιο 277 λίρες, το
ΑΚΡ πλειοδότησε στο επίδομα, ώστε η υποχρέωση για τον ενοικιαστή να μην
ξεπερνά τις 250 λίρες. Πρόκειται φυσικά για μια πλειοδοσία υποσχέσεων
που ανησυχεί σφόδρα τις αγορές και τον επιχειρηματικό κόσμο της
Τουρκίας, καθώς προοιωνίζεται δημοσιονομικές εκτροπές και εν πάση
περιπτώσει θέτει τέρμα στο τουρκικό success story της τελευταίας
10ετίας.
ΒΗΜΑ
