Οι σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας είναι χειρότερες από ποτέ

Του Semih Idiz – Al MonitorΜετάφραση-επιμέλεια του Μάριου-Ανέστη Καϊτάζη, Κέντρο Ανατολικών Σπουδών16/1/2015
Οι επιθέσεις στο Παρίσι έχουν αρνητικές επιπτώσεις για τις τουρκο-ισραηλινές σχέσεις, και καμία από τις δύο πλευρές δεν κρύβει τα πικρά συναισθήματα, που τρέφει για την άλλη.

Ο πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan έκανε την αρχή για την ανταλλαγή θυμωμένων δηλώσεων, όταν αναρωτήθηκε, πως τόλμησε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Benjamin Netanyahu, να εμφανιστεί στην πορεία του Παρισιού, στις 11 Ιανουρίου, που διοργανώθηκε για να καταδικάσει την τρομοκρατία και να υποστηρίξει την ελευθερία του Τύπου.

Ο Erdogan απαντώντας σε ερώτηση, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην Άγκυρα με τον πρόεδρο Mahmoud Abbas, ο οποίος ταξίδεψε στην Τουρκία για συνομιλίες αμέσως μετά την παρουσία του στην πορεία του Παρισιού, ανασυντάχθηκε.

«Με ρωτήσατε, τι σκέφτομαι βλέποντας τον Netanyahu. Τώρα σας απαντώ. Πώς αισθάνεσαι για ένα άτομο, το οποίο σφάγιασε 2,500 ανθρώπους στη Γάζα και κουνάει εκεί το χέρι του, σαν να τον περίμεναν οι άνθρωποι με ανυπομονησία; Αναρωτιέμαι, πως είχε το θράσος να πάει εκεί.» δήλωσε ο Erdogan.

Οι παρατηρήσεις του Ερντογάν υποδεικνύουν, πως ήταν επίσης υπό την επήρεια των αναφορών των μέσων, σύμφωνα με τις οποίες η Γαλλία αρχικά δεν ήθελε, να έρθει ο Netanyahu στο Παρίσι, αλλά έπρεπε να τον καλέσει, αφού ο Ισραηλινός ηγέτης ξεκαθάρισε, πως θα παρευρισκόταν στην πορεία έτσι κι αλλιώς. 

Ενώ υποστηρίζεται από τα ισλαμιστικά και φιλο-κυβερνητικά μέσα, ο Erdogan απέτυχε, να κερδίσει την υποστήριξη όλων των στρατοπέδων στην Τουρκία, παρά την κριτική -σε κοσμικούς κύκλους- των ενεργειών του Ισραήλ εναντίον της Γάζας.

Ο Murat Bilhan, ένας συνταξιοδοτημένος πρέσβης, ο οποίος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Kultur της Κωνσταντινούπολης κι είναι αντιπρόεδρος στο Τουρκο-ασιατικό Κέντρο Στρατηγικών Μελετών, αισθάνεται, πως οι παρατηρήσεις του Erdogan ήταν απρεπείς. 

«Υπάρχει ένα μίγμα από μήλα κι αχλάδια εδώ. Έχεις το δικαίωμα να αντιτίθεσαι στις ισραηλινές πολιτικές στη Γάζα. Αλλά, η πορεία του Παρισιού δεν ήταν η περίσταση για να το κάνεις αυτό. Τέσσερις Εβραίοι δολοφονήθηκαν κι ως ο εκλεγμένος εκπρόσωπος ο Netanyahu έπρεπε, να πάει εκεί. Αυτό θα έπρεπε, να θεωρηθεί κάτι το φυσιολογικό, αν το να είσαι εκλεγμένος εκπρόσωπος θεωρείται ιερό» είπε ο Bilhan στην Al-Monitor, αναφερόμενος έμμεσα στις παρατηρήσεις του Erdogan αναφορικά με το δικό του status ως εκλεγμένος ηγέτης.

«Δεν έχεις το δικαίωμα να ασκείς κριτική σε ένα άτομο, επειδή παρευρέθηκε σε μια τέτοια συγκέντρωση ή να προσπαθείς να αποτρέψεις την παρουσία του από μια τέτοια μοναδική εκδήλωση. Αν το κάνεις, τότε άλλοι θα έρθουν και θα αναρωτηθούν τι δουλειά είχες εσύ εκεί, λόγω της κριτικής, που γίνεται αναφορικά την κατάσταση των δημοκρατικών προτύπων στην Τουρκία» δήλωσε ο Bilhan αναφερόμενος στη συμμετοχή του πρωθυπουργού Ahmet Davutoglu στην πορεία του Παρισιού. 

Οι παρατηρήσεις του Erdogan πυροδότησαν επίσης μια έντονη αντιπαράθεση στην Τουρκία, που αντανακλά του χάσμα μεταξύ των υποστηρικτών του Erdogan και των επικριτών του. Για παράδειγμα, Ugur Dundar, ένας βετεράνος δημοσιογράφος, αρθρογράφος στη Sozcu κι ένθερμος αντίπαλος του Erdogan και του κυβερνόντος κόμματος Δικαιοσύνης Κι Ανάπτυξης (ΑΚΡ), έστρεψε την κριτική του Erdogan εναντίον του χρησιμοποιώντας ένα επιχείρημα παρόμοιο με εκείνο του Bilhan.

«Ο Erdogan δικαιολογημένα αναρωτιέται, πως είχε ο Netanyahu το θράσος να πάει εκεί. Το Ισραήλ έσφαξε αθώους πολίτες στη Γάζα. Αλλά λέγοντας αυτό, πρέπει, να θεωρήσει, πως ο Netanyahu μπορεί, να απαντήσει, λέγοντας «Θα πρέπει πρώτα να ασχοληθείς με τις ζωές των νέων, που πήρε η κρατική βία κατά τη διάρκεια της διαμαρτυρίας στο Gezi» ή «Πες μας πρώτα για την υποστήριξη, που παρέχει η Τουρκία στο Ισλαμικό Κράτος» έγραψε ο Dundar στη στήλη του. Αναφερόταν στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στο Gezi Park το 2013, όταν ένας αριθμός νέων διαδηλωτών σκοτώθηκε από την αστυνομία.

Οι προηγουμένως καλές τουρκο-ισραηλινές σχέσεις έκαναν μια βουτιά μετά την επιχείρηση του Ισραήλ εναντίον της Γάζας τον Δεκέμβριο του 2008. Ο Erdogan κατηγόρησε τον πρόεδρο Shimon Peres, στο Νταβός τον Ιανουάριο του 2009 και κατηγόρησε το Ισραήλ, πως σκότωσε παιδιά. Οι σχέσεις επιδεινώθηκαν περαιτέρω, όταν Ισραηλινοί κομάντος σκότωσαν εννέα Τούρκους στο πλοίο Mavi Marmara, που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια και προσπαθούσε, να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζα, το Μάιο του 2010. Υποκύπτοντας στις πιέσεις του προέδρου των ΗΠΑ, Barack Obama, o Netanyahu απολογήθηκε για τις δολοφονίες του Μαρτίου 2013 και προσέφερε αποζημίωση. Η πρόσφατη επιχείρηση του Ισραήλ στη Γάζα, έρχεται σε μια χρονική συγκυρία, κατά την οποία ήταν υπό διαπραγμάτευση οι λεπτομέρειες της τουρκο-ισραηλινής προσέγγισης κι αμέσως αναβίωσαν οι εντάσεις.

Η απάντηση του Ισραήλ στις παρατηρήσεις του Erdogan ήταν εξίσου οργισμένη. Στις 14 Ιανουαρίου , ο υπουργός Εξωτερικών Avigdor Liberman εξέφρασε την οργή εναντίον της Ευρώπης, επειδή δεν αντιμετώπισε ανοιχτά τον Erdogan. 

«H πολιτισμένη, και πολιτικά ορθή σιωπή της Ευρώπης για έναν αντισημίτη νταή της γειτονιάς, όπως ο Erdogan κι η παρέα του, μας πηγαίνουν πίσω στη δεκαετία του 1930.» Ο Lieberman είπε, πως η επίθεση σε Ευρωπαίους ηγέτες είναι ιστορικά ευαίσθητο σημείο.
Η Ουάσινγκτον από την άλλη πλευρά έκανε γρήγορα ξεκάθαρη τη δυσαρέσκειά της με τον Erdogan, αν κι όχι με την ένταση και στο βαθμό, που περίμενε το Ισραήλ.

Ερωτηθείσα για τις παρατηρήσεις του Erdogan, η αναπληρωτής εκπρόσωπος του State Departement, Marie Harf, είπε στις 13 Ιανουριου, πως οι ΗΠΑ «διαφωνούν αρκετά έντονα» μαζί του.
«Μπορείς να διαφωνείς με συγκεκριμένες πολιτικές, που προωθεί ένα κράτος και να μην φτάνεις στο βαθμό του αντισημιτισμού» δήλωσε. Ερωτηθείσα για την υποστήριξη, που παρέχει η Αγκυρα στη Hamas η Harf δήλωσε πως «η Τουρκία είναι σύμμαχος του ΝΑΤΟ και συνεργαζόμαστε μαζί της πολύ στενά. Έχουν επίσης προσφερθεί να φιλοξενήσουν ένα στρατόπεδο εκπαίδευσης των Σύριων αντικαθεστωτικών. Έτσι λοιπόν, θα σας παρακινούσα να κοιτάξετε τη συνολική εικόνα, όταν πρόκειται για την Τουρκία.»

Ο Netanyahu ήταν εμφανώς εξοργισμένος με την απροθυμία της Δύσης, να καταδικάσει ανοιχτά τον Erdogan. Το γραφείο του τον παρουσιάζει, να δηλώνει «Πιστεύω, πως ο πόλεμος εναντίον της τρομοκρατίας δε θα πετύχει, αν είναι δομημένος πάνω στην υποκρισία κι ακόμη δεν έχω ακούσει κανέναν ηγέτη της Δύσης, να καταδικάζει τα σχόλια του Τούρκου προέδρου, Recep Erdogan, ούτε έναν.» 

Η λεκτική πυγμαχία συνεχίστηκε, με την απάντηση στον Netanyahu να έρχεται από τον επικεφαλής σύμβουλο των Erdogan και Davutoglu, Ibrahim Kalin. Ο Davutoglu, ο οποίος στεκόταν μόλις μερικά μέτρα μακριά από τον Netanyahu κατά την πορεία του Παρισιού, κατηγόρησε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, πως «ηγείται μιας κυβέρνησης, η οποία σφάγιασε παιδιά, που έπαιζαν στην παραλία της Γάζας» και σκότωσε Τούρκους πολίτες σε ένα πλοίο, που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια.
 
Κατηγόρησε επίσης το Ισραήλ, πως «διέπραξε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως ακριβώς κι αυτοί οι τρομοκράτες, που διέπραξαν τις σφαγές στο Παρίσι». Ο Kalin από την πλευρά του- κατηγόρησε τον Netanyahu, πως προσπάθησε να χρησιμοποιήσει την πορεία του Παρισιού για τους δικούς του πολιτικούς σκοπούς. Δήλωσε, πως η παρουσία του Netanyahu εκεί «ήταν μια προσβολή στη μνήμη των αθώων πολιτών, που σκοτώθηκαν στη Γάζα». Δήλωσε, πως ο Netanyahu «προσπάθησε να παίξει μια άθλια πολιτική παράσταση» στο Παρίσι.

Τίποτα από αυτά δεν υποδεικνύει, πως υπάρχει μια τουρκο-ισραηλινή προσέγγιση στον ορίζοντα, παρά την πρόοδο των διπλωματών, μετά την απολογία του Netanyahu για την επιδρομή στο Mavi Marmara. Η κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω από τα σχόλια διάφορων στρατοπέδων στην Τουρκία, που τροφοδοτούν αντι-ισραηλινά αισθήματα. Ο Δήμαρχος της Άγκυρας, Melih Gokcek, για παράδειγμα, υποστήριξε, πως η Mossad ήταν πίσω από τις επιθέσεις στο Παρίσι, επειδή το Ισραήλ ενοχλήθηκε από την υποστήριξη του γαλλικού κοινοβουλίου στην παλαιστινιακή προσπάθεια ίδρυσης κράτους. «Το Ισραήλ σίγουρα δε θέλει αυτό, να αναπτυχτεί στην Ευρώπη. Γι’ αυτό η Mossad είναι πίσω από αυτές τις επιθέσεις» είπε ο Gokcek σε συνέδριο νέων του ΑΚΡ στην Άγκυρα.
 
Ο Zali de Toleda, ένας εκπρόσωπος στο Ισραήλ για τους Εβραίους στην Τουρκία, εξέφρασε την οργή του σε ένα γράμμα, το οποίο απευθυνόταν στον Gokcek. «Αν σε ρωτούσα από πού πήρες αυτή την πολύ σοβαρή πληροφορία, είμαι βέβαιος, πως θα μου απαντούσες, πως δεν μπορείς να απαντήσεις» παρουσιάστηκε από τα τουρκικά μέσα, να λέει. «Μήπως δεν σκέφτηκες, πως σχόλια σαν αυτό δημιουργούν εχθρότητα προς το Ισραήλ και τους Εβραίους, και πως τα νέα μυαλά, όταν σε ακούσουν, μπορεί να θελήσουν να καταταχθούν στην Al-Qaeda ή στο Ισλαμικό Χαλιφάτο;»
Ξεσπάσματα παρόμοια με αυτό του Gokcek δύσκολα εμπνέουν εμπιστοσύνη για τα μέλη της πολιορκούμενης εβραϊκής κοινότητας της Τουρκίας, της οποίας οι αριθμοί φθίνουν γρήγορα.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν αυτό το περιβάλλον, οι προοπτικές για τις τουρκο-ισραηλινές και τουρκο-εβραικές σχέσεις δε δείχνουν καλές.
http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2015/01/turkey-israel-worse.html#ixzz3P6a559sy