Στο Πολυτεχνείο υπήρξαν στιγμές έλλαμψης του ανθρώπου, της συγκίνησης και της νοϊκής - ψυχικής ανάτασής του |
ΑΡΧΕΙΟ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΟΣ
Το σπέρμα της αυτονομίας
γονιμοποίησε (έτσι ισχυρίζονται πολλοί νεότεροι ιστορικοί μας) την
κοινωνία όταν ιδρύθηκε το ΕΑΜ, μία από τις μεγαλειώδεις στιγμές
ομοψυχίας και ενότητας του ελληνικού λαού. Τότε που οι κυβερνήσεις του
είχαν παραδοθεί αμαχητί στον κατακτητή και ήσαν ανίκανες να μεριμνήσουν
-εάν δεν αδιαφορούσαν παγερά!- για τη διάσωση των υπηκόων.
Στις παγκόσμιες δέλτους της Ιστορίας καταγράφτηκε τότε μια από τις πιο λαμπρές σελίδες της, ειδικώς όταν συμπληρώθηκε από την ίδρυση της ΕΠΟΝ. Μια επαναστατική πράξη με έντονη την πνευματική άμα τε και σεξουαλική επανάσταση, που έσπασε αλυσίδες και ακύρωσε τον σκοταδισμό και τον συντηρητισμό της ελληνικής κοινωνίας, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τις δικτατορίες Πάγκαλου και Μεταξά: Οι κοινωνικές σχέσεις μεταμορφώθηκαν, έγιναν ανθρώπινες, κοντινές, φιλικές, ερωτικές. Οι γυναίκες πέταξαν τα δεσμά της πατριαρχίας, συμμετείχαν ισότιμα στον κοινό αγώνα κατά του κατακτητή και των δουλόφρονων κυβερνήσεών του.
Μια υπόρρητη λαϊκή κυβέρνηση έκανε την εμφάνισή της με δικές της νομισματικές μονάδες, με νέα αύρα συνύπαρξης, παρά την παράλληλη «δραστηριότητα» δωσίλογων και μαυραγοριτών. Ανεμος ισότητας και καταμερισμού δραστηριοτήτων που εξυπηρετούσαν τον λαό εκδιώκοντας την πείνα, τον θάνατο.
Λαϊκοί επιμορφωτές και θεατρικές ομάδες ανέλαβαν να σιάξουν την αμορφωσιά και να εμφυσήσουν τους αέρηδες της ελευθερίας και της ισότητας. Τότε στήθηκε και το άγαλμα της ομόνοιας, γκρεμίζοντας εκείνο του μεγαλοϊδεατισμού και κάθε ολοκληρωτισμού. Μερικοί δεν μπορούν να κατανοήσουν τι σήμαινε η ρήση του Ν. Σβορώνου «Ο Ελληνισμός υπάρχει διά της αντιστάσεως» υπό όποιαν μορφή κρατικής οντότητας. Δεν χρειάζεται ψυχογενετική ερμηνεία της ρήσης. Μένει ότι η αντίσταση γινόταν -και γίνεται- πάντα από τον λαό, ποτέ από τις ηγεσίες του, με κύριο αίτημα την επαναπόκτηση της υφαρπαγείσης από αλλότριες δυνάμεις αξιοπρέπειας.
Υπάρχει μακραίωνη παράδοση στον κοινοτισμό, στη λυσιτέλειά του κατά τη διάρκεια κατοχικών στιγμών. Σε τέτοιες στιγμές αναπτύσσονται η αλληλεγγύη, η φιλία, η προσφορά και εκδιώκονται ο ατομισμός και ο καταναλωτισμός και κάθε τι επαχθές συμπαρομαρτούν, ό,τι δηλαδή μάς στραβώνει και μάς καθιστά ανίκανους να δούμε την απλότητα και την υγεία της ζωής.
Στο Πολυτεχνείο υπήρξαν τέτοιες στιγμές έλλαμψης του ανθρώπου, της συγκίνησης και της νοϊκής - ψυχικής ανάτασής του. Εξ ου η εξέγερση, όπως παλαιότερα στην Εθνική Αντίσταση. Οταν χάνεται, ή όταν εξαφανίζεται με τη βία η αξιοπρέπεια και θρυμματίζεται η συνείδηση, η αυτονομία εμφανίζεται και διασώζει την υπόσταση του ανθρώπου· πολεμάει την εξουσία, προβάλλοντας το αυτεξούσιόν του. Η βιοσοφία και η λαϊκότητα γίνονται ένα με τη συντροφικότητα και την αντίσταση, όλα μαζί υπηρετούν τον καλό αγώνα για απελευθέρωση. Και ας είναι λίγοι οι παρόντες σ’αυτή την ασύλληπτης ομορφιάς μεταρσίωση των εξεγερμένων. Αυτοί οι λίγοι -πάντοτε λίγοι, σε κάθε εξέγερση- ρίχνουν τη σπίθα της αντεπίθεσης. Και σήμερα βιώνουμε οιονεί κατοχή, οικονομική, πολιτισμική· οι κυβερνήσεις απουσιάζουν· έχουν αφήσει τον λαό στις ορέξεις ξένων συμφερόντων. Και σήμερα οι μειοψηφίες καραδοκούν· ζυμώνονται, συνεννοούνται, συναντιούνται, ανταλλάσσουν εμπειρίες και ιδέες. Ουδείς είναι περισσότερο ή λιγότερο Ελληνας, περισσότερο ή λιγότερο ιδεολόγος. Ποιος εξακολουθεί να νιώθει άνθρωπος μετράει, ποιος έχει το σθένος να αντιστέκεται σε κάθε μορφής εξουσία ώστε να έχει το δικαίωμα να αυτοαποκαλείται πολίτης και να ελπίζει -πράττοντας- σε μια ριζική πολιτική αλλαγή.
Στις παγκόσμιες δέλτους της Ιστορίας καταγράφτηκε τότε μια από τις πιο λαμπρές σελίδες της, ειδικώς όταν συμπληρώθηκε από την ίδρυση της ΕΠΟΝ. Μια επαναστατική πράξη με έντονη την πνευματική άμα τε και σεξουαλική επανάσταση, που έσπασε αλυσίδες και ακύρωσε τον σκοταδισμό και τον συντηρητισμό της ελληνικής κοινωνίας, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τις δικτατορίες Πάγκαλου και Μεταξά: Οι κοινωνικές σχέσεις μεταμορφώθηκαν, έγιναν ανθρώπινες, κοντινές, φιλικές, ερωτικές. Οι γυναίκες πέταξαν τα δεσμά της πατριαρχίας, συμμετείχαν ισότιμα στον κοινό αγώνα κατά του κατακτητή και των δουλόφρονων κυβερνήσεών του.
Μια υπόρρητη λαϊκή κυβέρνηση έκανε την εμφάνισή της με δικές της νομισματικές μονάδες, με νέα αύρα συνύπαρξης, παρά την παράλληλη «δραστηριότητα» δωσίλογων και μαυραγοριτών. Ανεμος ισότητας και καταμερισμού δραστηριοτήτων που εξυπηρετούσαν τον λαό εκδιώκοντας την πείνα, τον θάνατο.
Λαϊκοί επιμορφωτές και θεατρικές ομάδες ανέλαβαν να σιάξουν την αμορφωσιά και να εμφυσήσουν τους αέρηδες της ελευθερίας και της ισότητας. Τότε στήθηκε και το άγαλμα της ομόνοιας, γκρεμίζοντας εκείνο του μεγαλοϊδεατισμού και κάθε ολοκληρωτισμού. Μερικοί δεν μπορούν να κατανοήσουν τι σήμαινε η ρήση του Ν. Σβορώνου «Ο Ελληνισμός υπάρχει διά της αντιστάσεως» υπό όποιαν μορφή κρατικής οντότητας. Δεν χρειάζεται ψυχογενετική ερμηνεία της ρήσης. Μένει ότι η αντίσταση γινόταν -και γίνεται- πάντα από τον λαό, ποτέ από τις ηγεσίες του, με κύριο αίτημα την επαναπόκτηση της υφαρπαγείσης από αλλότριες δυνάμεις αξιοπρέπειας.
Υπάρχει μακραίωνη παράδοση στον κοινοτισμό, στη λυσιτέλειά του κατά τη διάρκεια κατοχικών στιγμών. Σε τέτοιες στιγμές αναπτύσσονται η αλληλεγγύη, η φιλία, η προσφορά και εκδιώκονται ο ατομισμός και ο καταναλωτισμός και κάθε τι επαχθές συμπαρομαρτούν, ό,τι δηλαδή μάς στραβώνει και μάς καθιστά ανίκανους να δούμε την απλότητα και την υγεία της ζωής.
Στο Πολυτεχνείο υπήρξαν τέτοιες στιγμές έλλαμψης του ανθρώπου, της συγκίνησης και της νοϊκής - ψυχικής ανάτασής του. Εξ ου η εξέγερση, όπως παλαιότερα στην Εθνική Αντίσταση. Οταν χάνεται, ή όταν εξαφανίζεται με τη βία η αξιοπρέπεια και θρυμματίζεται η συνείδηση, η αυτονομία εμφανίζεται και διασώζει την υπόσταση του ανθρώπου· πολεμάει την εξουσία, προβάλλοντας το αυτεξούσιόν του. Η βιοσοφία και η λαϊκότητα γίνονται ένα με τη συντροφικότητα και την αντίσταση, όλα μαζί υπηρετούν τον καλό αγώνα για απελευθέρωση. Και ας είναι λίγοι οι παρόντες σ’αυτή την ασύλληπτης ομορφιάς μεταρσίωση των εξεγερμένων. Αυτοί οι λίγοι -πάντοτε λίγοι, σε κάθε εξέγερση- ρίχνουν τη σπίθα της αντεπίθεσης. Και σήμερα βιώνουμε οιονεί κατοχή, οικονομική, πολιτισμική· οι κυβερνήσεις απουσιάζουν· έχουν αφήσει τον λαό στις ορέξεις ξένων συμφερόντων. Και σήμερα οι μειοψηφίες καραδοκούν· ζυμώνονται, συνεννοούνται, συναντιούνται, ανταλλάσσουν εμπειρίες και ιδέες. Ουδείς είναι περισσότερο ή λιγότερο Ελληνας, περισσότερο ή λιγότερο ιδεολόγος. Ποιος εξακολουθεί να νιώθει άνθρωπος μετράει, ποιος έχει το σθένος να αντιστέκεται σε κάθε μορφής εξουσία ώστε να έχει το δικαίωμα να αυτοαποκαλείται πολίτης και να ελπίζει -πράττοντας- σε μια ριζική πολιτική αλλαγή.
