«Ίσως ήλθε ο καιρός για το Ηνωμένο Βασίλειο να
αναθεωρήσει τη μέχρι σήμερα πολιτική κατευνασμού προς την Τουρκία και
την πολιτική του να μετατρέψει την Κυπριακή Δημοκρατία σε μια
δικοινοτική και διζωνική ομοσπονδία. Αμφότερες οι πολιτικές του είναι
κατά πολύ ξεπερασμένες και με ημερομηνία λήξεως».Στις 5 Νοεμβρίου 2014 ολοκληρώθηκε ένας αιώνας από την 5η Νοεμβρίου 1914, όταν το Ηνωμένο Βασίλειο προσάρτησε την Κύπρο στη Βρετανική Αυτοκρατορία. Στα 100χρονα αυτά ήταν αφιερωμένη η ιστορική ομιλία του Δρος και μη εξασκούμενου δικηγόρου, στο Τμήμα Νομικής του Πανεπιστήμιου του Hertfordshire, το βράδυ της 5ης Νοεμβρίου τρέχοντος. Τον ομιλητή εισήγαγε ο γνωστός καθηγητής Robert Holland του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και την εκδήλωση έκλεισε με σύντομο χαιρετισμό του ο καθηγητής David Holton, επικεφαλής του Τμήματος Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ υπό την αιγίδα του οποίου (τμήματος) έγινε και η εκδήλωση.
Ο Δρ Κυριακίδης αναφέρθηκε στα γεγονότα των ημερών εκείνων, όταν το Ηνωμένο Βασίλειο κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Τουρκίας, ακύρωσε μονομερώς την αγγλο-τουρκική συμφωνία του 1878 και προσάρτησε την Κύπρο στη Βρετανική Αυτοκρατορία. Η ομιλία είχε τρεις στόχους, α) να θυμίσει τι συνέβη στις 5 Νοεμβρίου 1914, β) να αξιολογήσει κατά πόσο η προσάρτηση ήταν νομικώς ορθή βάσει της συνταγματικής ιστορίας του νησιού και γ) να μελετήσει τη σχέση που έχουν τα σημερινά δεδομένα με τα γεγονότα του 1914.
Εξιστορώντας την πορεία των γεγονότων και σε μια ειρωνική σύγκριση με το σήμερα, ανέφερε ότι σε αντίδραση στην κήρυξη του πολέμου εναντίον της Τουρκίας, ο τότε Χαλίφης, θρησκευτικός ηγέτης των Μουσουλμάνων και Σουλτάνος της Τουρκίας, Μεχμέτ ο 5ος , εξέδωσε θρησκευτική διαταγή (Fatwa), με την οποία κήρυξε και αυτός τον πόλεμο εναντίον της Ρωσίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας, αλλά και ιερό πόλεμο (Jihad) εναντίον των «απίστων». Επιλεκτικά όμως εναντίον μόνο των τριών χωρών και ιστορικά υπάρχει ο ισχυρισμός ότι το Jihad ήταν γερμανική προτροπή.
Ο Δρ Κυριακίδης ανακεφαλαιώνοντας ανέφερε ότι η προσάρτηση της Κύπρου ήταν ένα είδος εκδίκησης προς την Τουρκία για τη συμπεριφορά της και ευκαιρία για το Ηνωμένο Βασίλειο να περάσει το νησί υπό τη δική του κυριαρχία για ρόλο στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η προσάρτηση δεν ήταν παράνομη σύμφωνα με τους νόμους του Ηνωμένου Βασιλείου, όμως το θέμα δεν είναι τόσο καθαρό όσον αφορά τον Διεθνή Νόμο.
Και η καθεαυτό κυριαρχία του Ηνωμένου Βασιλείου αμφισβητείται, καθώς το 1915, ένα χρόνο αργότερα, η βρετανική κυβέρνηση πρότεινε να δώσει την Κύπρο στην Ελλάδα αν η τελευταία συμμαχούσε εναντίον των Γερμανών, μια πρόταση που απορρίφθηκε από τον τότε Έλληνα Πρωθυπουργού Ζαΐμη. Η Τουρκία τελικά αναγνώρισε την προσάρτηση της Κύπρου στη Βρετανική Αυτοκρατορία με το Άρθρο 20 της Συνθήκης της Λοζάννης του 1923... «Από το 1960, οι δύο βρετανικές κυρίαρχες βάσεις», πρόσθεσε ο ομιλητής, «αντιπροσωπεύουν με άλλα λόγια τα απομεινάρια της αποικίας ως αποτέλεσμα της προσάρτησης του 1914 και έχουν τα 100χρονά τους σήμερα».
Στο ερώτημα αν τα γεγονότα του 1914 έχουν οποιαδήποτε σχέση με τα σημερινά, η απάντηση είναι απερίφραστα «Ναι». Αναφέρθηκε στην πρωτοποριακή ιστορική έρευνα Αντρίκου Βαρνάβα -μέρος της οποίας δημοσιεύθηκε, και το υπόλοιπο αναμένεται σύντομα-, που έριξε φως στη συμμετοχή πολλών Κυπρίων στις ένοπλες δυνάμεις του Ηνωμένου Βασιλείου κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, περιλαμβανομένου και του σώματος Macedonian Mule Corps, πολλοί εκ των οποίων σκοτώθηκαν υπηρετώντας.
Ειρωνικά το 1974, εξήντα χρόνια μετά το καλοκαίρι του 1914, το Ηνωμένο Βασίλειο απέτυχε να σεβαστεί μια ξεχωριστή βρετανική υποχρέωση, βάσει της Συνθήκης Εγγυήσεως του 1960 και να εγγυηθεί την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ως αποτέλεσμα το Η.Β. δεν σταμάτησε την Τουρκία από το να εισβάλει, να κατακτήσει και εθνικά να ξεκαθαρίσει τον πληθυσμό από τη βόρεια περιοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Τα γεγονότα του 1914 μας διδάσκουν τη σοφία που εμπεριέχεται στη δήλωση του Λόρδου Πάλμερσον της 1ης Μαρτίου 1848: « Δεν έχουμε αιώνιους συμμάχους ούτε συνεχείς εχθρούς. Τα συμφέροντά μας είναι αιώνια και συνεχή, και αυτά τα συμφέροντα είναι καθήκον μας να ακολουθούμε»... Οι Tούρκοι όμως πρόδωσαν τους Βρετανούς το 1914...
Αφού έκανε μια αναλυτική και εκτενή αναφορά στα γεγονότα και τις θέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου της τότε εποχής, ο Δρ Κυριακίδης έφθασε στο σήμερα, που η Τουρκία κατηγορείται ότι ενεθάρρυνε τη Βρετανία να υιοθετήσει μια αντι-παραγωγική στρατηγική σε σχέση με τη Συρία που την άφησε εκτεθειμένη (Βρετανία).
Πριν τρία χρόνια, στις 29 Νοεμβρίου 2011 ο τότε Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας Γουίλιαμ Χέικ, ανταποκρίθηκε στις τουρκικές προτροπές για απομάκρυνση του Σύριου Προέδρου Άσαντ λέγοντας από το βήμα της Βουλής «Συμφωνούμε πλήρως με την τουρκική κυβέρνηση. Γι' αυτό ο πρωθυπουργός κάλεσε τον Αύγουστο του 2011 τον Πρόεδρο Άσαντ να παραιτηθεί». Και ενώ σήμερα οι ισχυρισμοί λένε ότι η Τουρκία υποστηρίζει τις δραστηριότητες του λεγόμενου «Ισλαμικού Κράτους», ο Βρετανός Πρωθυπουργός σε αντίδραση στην αδυναμία του να αποτρέψει την ίδρυση «Χαλιφάτου», να εμποδίσει μουσουλμάνους Βρετανούς να φεύγουν μέσω Τουρκίας για το «Χαλιφάτο» και την αποτυχία του να επηρεάσει την Τουρκία να υποστηρίζει το «Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Λεβαντίνης» ξεκίνησε αεροπορικές επιθέσεις εναντίον τους από τις βρετανικές βάσεις στην Κύπρο.
Ο Δρ Κυριακίδης ανέφερε ότι παρόλο που η προσάρτηση της 5ης Νοεμβρίου 1914 είχε ως αποτέλεσμα άλλα 45 χρόνια αντιδημοκρατικής βρετανικής ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας στο νησί, και παρόλο που το Ηνωμένο Βασίλειο επανειλημμένα απέτυχε να τιμήσει τις υποχρεώσεις του έναντι της Κύπρου, η βρετανική παρουσία στο νησί βοήθησε στην εισαγωγή στο νησί του αγγλικού νόμου. Ως αποτέλεσμα, οι αρχές αυτές έπαιξαν τον ρόλο τους στη δημοκρατικοποίηση της Κύπρου και τη μεταμόρφωσή της σε ένα κράτος που σέβεται το γράμμα του Νόμου και αντιπροσωπεύει τον νοτιο-ανατολικό ακρογωνιαίο λίθο της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης.
Κλείνοντας, ενθύμισε τα λόγια του Γερμανού Καγκελάριου μεταξύ 1949-1963 Konrad Adenauer, ο οποίος πίστευε ότι «Η ιστορία είναι όλα εκείνα τα πράγματα που έπρεπε να αποφευχθούν», για να πει πως: «…με αυτά υπόψη και προτού είναι αργά, ίσως ήλθε ο καιρός για το Ηνωμένο Βασίλειο να αναθεωρήσει τη μέχρι σήμερα πολιτική κατευνασμού προς την Τουρκία και την πολιτική του να μετατρέψει την Κυπριακή Δημοκρατία σε μια δικοινοτική και διζωνική ομοσπονδία. Αμφότερες οι πολιτικές του είναι κατά πολύ ξεπερασμένες και με ημερομηνία λήξεως».
ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ Ερευνήτρια/Συγγραφέας]
