Στην Ανατολική Μεσόγειο αυτή τη φορά, σε μια προσπάθεια να εμποδίσει τις έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ
«Κάτω από το χαλί έχουν αρχίσει και μαζεύονται πολλά».
Με αυτή τη φράση περιέγραψε πρόσφατα ανώτερος παράγοντας του ελληνικού
υπουργείου Εξωτερικών όσα συμβαίνουν εσχάτως στις ελληνοτουρκικές
σχέσεις και στο Κυπριακό. Η πρόσφατη κίνηση της Αγκυρας να δεσμεύσει
περιοχές για σεισμογραφικές έρευνες εντός της κυπριακής Αποκλειστικής
Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), ώστε να στείλει εκεί είτε το ερευνητικό σκάφος
«Μπαρμπαρός» είτε εξέδρα γεωτρήσεων, εντάσσεται, εκτιμούν διπλωματικές
πηγές στην Αθήνα και στη Λευκωσία, στο πλαίσιο μιας τακτικής που σκοπό
έχει να αποφευχθούν αρνητικά τετελεσμένα για την Τουρκία.
Παράλληλα όμως σε κύκλους των Αθηνών έχει αρχίσει να εκφράζεται
προβληματισμός για τις απρόβλεπτες κινήσεις του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
σε σειρά ζητημάτων. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι η Αγκυρα
επιδιώκει να δημιουργήσει εντός της κυπριακής ΑΟΖ ένα «σκηνικό Ιμίων»:
να «παγώσει» κατά κάποιον τρόπο η σημερινή κατάσταση σε ό,τι αφορά τις
έρευνες για υδρογονάνθρακες προτού μεταβληθούν οι ισορροπίες εν όψει της
εισόδου στην επόμενη και ουσιαστική φάση των διαπραγματεύσεων για το
Κυπριακό την οποία έχει αναλάβει να προωθήσει ο νέος ειδικός
απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, ο Εσπεν Μπαρθ Αϊντα.
Η προκλητική ενέργεια της τουρκικής κυβέρνησης δεν περιορίζεται στις συνομιλίες για το Κυπριακό. Αναμφίβολα, η Αγκυρα θα επιδοθεί στο αγαπημένο της «παιχνίδι ευθυνών», ιδιαίτερα έπειτα από την απόφαση του προέδρου Νίκου Αναστασιάδη για αναστολή (και όχι διακοπή) συμμετοχής της Λευκωσίας στις συνομιλίες. Η απόφαση Αναστασιάδη ελήφθη ομόφωνα, αν και από ορισμένες πλευρές ακούστηκε η άποψη ότι ίσως έπρεπε να αφεθεί ανοιχτός ο δίαυλος των συνομιλιών στο επίπεδο των διαπραγματευτών.
Οι στόχοι της Αγκυρας όμως είναι ευρύτεροι και δεν είναι ασύνδετοι από τη σοβαρή αντιπαράθεσή της με την Ουάσιγκτον για τον τρόπο αντιμετώπισης της απειλής του Ισλαμικού Κράτους. Γνωρίζει η Αγκυρα ότι οι συνθήκες την καθιστούν αναγκαία σύμμαχο και επιδιώκει παντοιοτρόπως να διασφαλίσει ανταλλάγματα. Οι Αμερικανοί είναι προσεκτικοί στις δημόσιες τοποθετήσεις τους στο Κυπριακό, αλλά ουδείς γνωρίζει με ακρίβεια ποιες ακριβώς είναι οι διαβεβαιώσεις που η Λευκωσία ισχυρίζεται ότι έχει λάβει - αν και έχουν υπάρξει συνομιλίες με τον αμερικανό υφυπουργό Εξωτερικών Γουίλιαμ Μπερνς. Γι' αυτό και η Τουρκία θέλει να «τεστάρει» τις αμερικανικές προθέσεις...
Η Αγκυρα εμφανίζεται το τελευταίο διάστημα ιδιαίτερα πιεστική για ενεργότερη εμπλοκή της Αθήνας στο θέμα του Κυπριακού. Το ζήτημα ηγέρθη ξανά με ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών στις 8 Οκτωβρίου, ενώ ο ίδιος ο Ερντογάν είχε κατηγορήσει την ελληνική κυβέρνηση για απροθυμία στην επίσκεψή του στα Κατεχόμενα. Δεν είναι μυστικό άλλωστε ότι η Αγκυρα έχει ενοχληθεί επειδή ατόνησε το σχήμα των «χιαστί συνομιλιών».
Η θέση της ελληνικής κυβέρνησης στο θέμα είναι πάντως σαφής. Τέτοιου είδους συναντήσεις θα γίνονται όταν χρειάζεται. Επιπλέον, η θέση της Αγκυρας στο Κυπριακό δεν είναι, σε καμία περίπτωση, ίδια με εκείνη της Αθήνας, όπως άλλωστε και οι ευθύνες της - άποψη που διατυπώθηκε στην απάντηση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών την περασμένη Πέμπτη. Ολα αυτά θα συζητηθούν και στην αυριανή επίσκεψη του Ιωάννη Κασουλίδη στην Ελλάδα.
Η Αθήνα δεν επιθυμεί κλιμάκωση των σχέσεων με την Αγκυρα. Ωστόσο δεν μπορεί να μείνει και αμέτοχη, γι' αυτό και εκτός εξαιρετικού απροόπτου δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί εντός του Νοεμβρίου το 3ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας, όπως είχε ανακοινωθεί μετά τη συνάντηση του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά με τον πρόεδρο Ερντογάν στην Ουαλία τον Σεπτέμβριο. Δεν λείπουν όμως οι πληροφορίες ότι το κλίμα σε εκείνη τη συνάντηση δεν υπήρξε καλό και ο κ. Ερντογάν έθεσε σειρά δύσκολων θεμάτων στον έλληνα συνομιλητή του.
Υπάρχουν όμως άλλες συναντήσεις που ενοχλούν σφόδρα την τουρκική πλευρά διότι αισθάνεται πως περιορίζουν τα περιθώρια κινήσεών της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στην περιοχή αυτή έχουν αρχίσει να δημιουργούνται δύο τριγωνικά σχήματα. Το πρώτο είναι η τριμερής συνεργασία Κύπρου - Ελλάδας - Αιγύπτου. Οι υπουργοί Εξωτερικών των τριών χωρών, οι Ιωάννης Κασουλίδης, Ευάγγελος Βενιζέλος και Σαμέχ Σουκρί, αναμένεται να συναντηθούν ξανά, εντός του πρώτου δεκαημέρου του Νοεμβρίου, στη Λευκωσία. Πρόκειται για μια απόφαση που ελήφθη στη συνάντηση την οποία είχαν πρόσφατα στη Νέα Υόρκη.
Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι η Αγκυρα έχει διαμηνύσει στην Αθήνα πως η προώθηση αυτής της τριγωνικής σχέσης δεν θα γίνει ανεκτή. Οχι μόνο διότι δεν μπορεί να αποδεχθεί έναν αναβαθμισμένο ρόλο για την Κύπρο, αλλά και επειδή υφέρπει η σοβαρότατη αντιπαράθεση με την Αίγυπτο. Υπενθυμίζεται ότι το Κάιρο εμπόδισε πρόσφατα την έκδοση ψηφίσματος υπέρ των Κατεχομένων στον Οργανισμό Ισλαμικής Διάσκεψης. Το έτερο τριγωνικό σχήμα Αιγύπτου - Κύπρου - Ισραήλ με έμφαση στην ενεργειακή συνεργασία (την οποία προωθεί ενεργά η Ουάσιγκτον) επίσης ενοχλεί την Αγκυρα διότι εν δυνάμει αναβαθμίζει τη Λευκωσία και παράλληλα απομακρύνει ενδεχόμενη ενεργειακή σύνδεση Ισραήλ - Τουρκίας.
Νίκος Χριστοδουλίδης: «Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τα κίνητρα της πρόκλησης»
«Δυστυχώς, η Τουρκία δεν μας έχει συνηθίσει σε ορθολογιστικές ενέργειες. Ως εκ τούτου, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τα ακριβή κίνητρα για τη νέα απαράδεκτη προκλητική της ενέργεια εντός της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας» δηλώνει στο «Βήμα» ο κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος Νίκος Χριστοδουλίδης.
«Η χρονική στιγμή που η Αγκυρα επέλεξε δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία, λαμβάνοντας υπ' όψιν το γεγονός ότι δεν είναι η πρώτη φορά που πραγματοποιούνται γεωτρήσεις εντός της ΑΟΖ. Είναι εν τούτοις η πρώτη φορά», εκτιμά, «που η Τουρκία αναφέρεται σε μεταφορά πλατφόρμας και δεσμεύει περιοχές για σεισμογραφικές έρευνες νοτίως της Κύπρου - και μάλιστα σε οικόπεδα που εξελίσσεται γεώτρηση. Οι τουρκικές ενέργειες συμπίπτουν με τον διορισμό του νέου ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ για το Κυπριακό Εσπεν Μπαρθ Αϊντε που φαίνεται αποφασισμένος να βοηθήσει την όλη προσπάθεια».
Οσο για τα κίνητρα των τουρκικών ενεργειών; «Ισως πρέπει να ιδωθούν και υπό το φως των ενεργειακών συμμαχιών που αναπτύσσονται. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει συνάψει συμφωνίες οριοθέτησης με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο. Η ενεργειακή μεταμόρφωση της Ανατολικής Μεσογείου προκαλεί ανησυχία στην Τουρκία. Ενδεχομένως ενοχλείται από το γεγονός ότι η Κύπρος έχει αναπτύξει άριστες σχέσεις με τα γειτονικά κράτη, με ορισμένα δε στρατηγικής σημασίας» τονίζει.
Σε σχέση με διαβεβαιώσεις που φέρεται να έχει λάβει η Λευκωσία, ο κ. Χριστοδουλίδης τις επιβεβαιώνει λέγοντας: «Αυτό δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να παραβλέπεται. Αναμένουμε από τις χώρες που έχουν δεσμευθεί, μέσω δημόσιων δηλώσεων, για το αναφαίρετο δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αξιοποιεί την ΑΟΖ της, να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση».
