Το «νέο Κουρδικό» γίνεται εφιάλτης για τον τούρκο πρόεδρο Ερντογάν

Μπούμερανγκ γυρίζει η πολιτική του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Συρία. Αν επέμβει δυναμικά εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, θα ενδυναμωθούν οι Κούρδοι της Συρίας, οι οποίοι έχουν εγκαθιδρύσει μιαν αυτόνομη δομή στο συριακό Κουρδιστάν, κατά μήκος των συνόρων με τη Νότια Τουρκία. Ο τούρκος πρόεδρος ανησυχεί ότι αυτό θα πυροδοτήσει ένα ντόμινο: πρώτα αυτονομήθηκε το ιρακινό Κουρδιστάν και, αν ακολουθήσει το συριακό, τότε δύσκολα θα εμποδίσει η Αγκυρα τους Κούρδους της Τουρκίας να διεκδικήσουν και εκείνοι την αυτονομία τους. Αυτό το «νέο Κουρδικό» είναι ο μεγαλύτερος φόβος του Ερντογάν. Από την άλλη πλευρά, αν η Τουρκία παραμείνει αδρανής παρατηρητής στις μάχες ανάμεσα στους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) και στους Κούρδους της Συρίας, θα εξοργίσει τους Κούρδους της Τουρκίας. Αυτό θα έχει πολλές επιπτώσεις στην εσωτερική πολιτική του Ερντογάν. Πρώτον, θα εκτροχιάσει τις υπό εξέλιξη ειρηνευτικές συνομιλίες ανάμεσα στην τουρκική κυβέρνηση και στο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (ΡΚΚ) του φυλακισμένου Αμπντουλάχ Οτσαλάν στις οποίες πιστεύεται ότι οφείλεται εν μέρει το ποσοστό 52% με το οποίο εξελέγη πρόσφατα πρόεδρος ο Ερντογάν.

Δεύτερον, θα στερήσει από το κυβερνόν Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) την πολύτιμη υποστήριξη των Κούρδων στις κρίσιμες βουλευτικές εκλογές του 2015 αλλά και στις μεταρρυθμίσεις που επιθυμεί να περάσει ο Ερντογάν στο Σύνταγμα της χώρας.

Το τουρκικό Κοινοβούλιο έδωσε την περασμένη εβδομάδα το πράσινο φως για ενδεχόμενη αποστολή χερσαίων δυνάμεων στη Συρία και στο Ιράκ και για τη χρήση των τουρκικών βάσεων από την αμερικανικής εμπνεύσεως διεθνή συμμαχία κατά του ISIS. Ωστόσο η διατύπωση του ψηφίσματος προκαλεί πολλές αμφιβολίες για την προθυμία της Αγκυρας να επέμβει: δεν κάνει καμία ονομαστική αναφορά στο ISIS! Αντίθετα, αναφέρεται στους «τρομοκράτες του ΡΚΚ» - δείχνοντας πεντακάθαρα ποια είναι η κυριότερη ανησυχία της Αγκυρας. Στην ουσία το ψήφισμα επιτρέπει στον τουρκικό στρατό να επέμβει τόσο εναντίον των τζιχαντιστών όσο και εναντίον των Κούρδων.  

Για να πραγματοποιήσει χερσαία επέμβαση στη Συρία - η οποία πολύ θα βοηθούσε το έργο των αεροπορικών επιδρομών της αμερικανικής συμμαχίας, το οποίο προς το παρόν δεν είναι και πολύ σπουδαίο -, η τουρκική κυβέρνηση ζητεί δύο πράγματα: να χαραχθεί μια ανθρωπιστική «νεκρή ζώνη» στη Βόρεια Συρία, κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία, και να επιβληθεί μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων. Σύμφωνα με την Αγκυρα, στη νεκρή ζώνη θα παραμείνουν οι σύροι πρόσφυγες που έχουν ξεπεράσει το 1 εκατομμύριο στην Τουρκία.

Ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ τάχθηκε υπέρ της νεκρής ζώνης για την προστασία των προσφύγων, ενώ θετικά τοποθετήθηκαν αρχικά ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι και ο βρετανός ομόλογός του Φίλιπ Χάμοντ. Αλλά ο Λευκός Οίκος και το Πεντάγωνο ξέκοψαν και τη νεκρή ζώνη και τη ζώνη απαγόρευσης πτήσεων - η οποία είναι απαραίτητη για να δημιουργηθεί η πρώτη -, λέγοντας ότι είναι πολυδάπανες, περίπλοκες και δύσκολες στην εφαρμογή τους.

Ο λόγος της άρνησης της Ουάσιγκτον για μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων είναι ότι δεν επιθυμεί να εμπλακεί με μία από τις μεγαλύτερες αεροπορικές δυνάμεις στη Μέση Ανατολή, εκείνη του Μπασάρ αλ Ασαντ, ο οποίος σήμερα ανέχεται τις αμερικανικές πτήσεις σε ολόκληρη τη Συρία, και παράλληλα να αποσπαστεί από τον πόλεμο κατά του ISIS (που δεν διαθέτει αεροπορία). Επίσης μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων στη Συρία θα ξεσήκωνε έντονες αντιδράσεις από τη Ρωσία και το Ιράν.

Το πρόβλημα είναι ότι η Τουρκία και οι ΗΠΑ έχουν διαφορετικές προτεραιότητες στη Συρία. Από την αρχή σχεδόν του συριακού εμφυλίου ο Ερντογάν τάχθηκε κατά του Ασαντ και η απομάκρυνση του σύρου προέδρου παραμένει προτεραιότητα της Αγκυρας. Η Ουάσιγκτον όμως έχει ως προτεραιότητα την πάταξη του Ισλαμικού Κράτους.

Η επιβολή μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων θα συνέφερε πολύ την Τουρκία διότι θα της επέτρεπε να εδραιώσει την παρουσία της στη Βόρεια Συρία, δηλαδή στο συριακό Κουρδιστάν. Παράλληλα θα «καθάριζε» την περιοχή από τους κούρδους μαχητές του συριακού YPG και του τουρκικού ΡΚΚ, ενώ θα επιχειρούσε ένα θανατηφόρο χτύπημα στο «νεογέννητο» αυτόνομο συριακό Κουρδιστάν ή Ροτζάβα.

Ο Ερντογάν επιθυμεί να εξαναγκάσει τους Κούρδους να αναγνωρίσουν ότι έχουν ανάγκη την Τουρκία για την επιβίωσή τους στη Συρία και να τους κάνει προτεκτοράτο της προτού ακόμη σταθούν στα πόδια τους. Παράλληλα, με αυτόν τον τρόπο, το ΡΚΚ θα είναι αποδυναμωμένο στις ειρηνευτικές συνομιλίες με την τουρκική κυβέρνηση.

Εντός της τουρκικής κυβέρνησης υπάρχουν φωνές που ζητούν να παραμείνει η Αγκυρα αδρανής όσο αλληλοεξοντώνονται τζιχαντιστές και Κούρδοι. Αλλά η στάση αυτή της Τουρκίας πλήττει την εικόνα της προς το εξωτερικό και «αναφλέγει» τους τουρκικούς δρόμους όπου δεκάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν την περασμένη εβδομάδα σε οργισμένες διαδηλώσεις των Κούρδων εναντίον της τουρκικής κυβέρνησης.

Γυναίκα καμικάζι αυτοκτονίας, ετών 22
«Τότε η Αρίν πήρε μια χειροβομβίδα και ανατινάχθηκε ανάμεσα στους τζιχαντιστές»
Η YPG, η ένοπλη δύναμη των Κούρδων που πολεμάει το ISIS, αποτελείται κατά το 1/3 από γυναίκες. Μια από αυτές, η Αρίν Μιρκάν, ανατινάχθηκε την περασμένη εβδομάδα σκοτώνοντας αδιευκρίνιστο αριθμό τζιχαντιστών. Είναι η πρώτη που έγινε μάρτυρας αυτοκτονίας εναντίον των τζιχαντιστών ανάμεσα στις 3.000 και πλέον γυναίκες που πολεμούν στις τάξεις του YPG.

«Η Αρίν, της οποίας το πραγματικό όνομα είναι Ντιλάρ, γεννήθηκε πριν από 22 χρόνια στο Αφρίν (στο δυτικό τμήμα του συριακού Κουρδιστάν). Δεν ήταν απλός στρατιώτης, ήταν αξιωματικός του YPG» λέει στο «Βήμα» ο σύρος δημοσιογράφος Τζουάν Ακάς που γνώριζε προσωπικά την Αρίν Μιρκάν, όπως ήταν το nom de guerre της.

«Στα τέλη του 2008 - αρχές 2009, η Αρίν κατατάχθηκε στα στρατόπεδα τα οποία είχε στήσει στο Βόρειο Ιράκ το PYD, το μεγαλύτερο κόμμα των Κούρδων της Συρίας. Το 2001 επέστρεψε στη Συρία και τότε ανέλαβε αξιωματικός του YPG. Η Αρίν αποφάσισε να πάει στο στρατόπεδο στο Ιράκ ύστερα από μια μεγάλη διαδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή της κατά του Ασαντ. Στη διαδήλωση εκείνη οι δυνάμεις του καθεστώτος ήταν αμείλικτες. Συνέλαβαν πάρα πολλούς και εκατοντάδες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Συρία» συνεχίζει ο κ. Ακάς.

Την εποχή που διέφυγε στο Βόρειο Ιράκ, η Αρίν ήταν ακόμη μαθήτρια Λυκείου. Ο κ. Ακάς την είχε γνωρίσει όταν παρέδιδε ιδιαίτερα μαθήματα στην ίδια και τρεις συμμαθητές της, για να τους βοηθήσει να περάσουν τις εξετάσεις από το Γυμνάσιο στο Λύκειο, την περίοδο που ο ίδιος κρυβόταν στο Αφρίν, κυνηγημένος από το καθεστώς Ασαντ.  

Από «πατριωτική οικογένεια»

«Ηταν ένα πολύ ήρεμο κορίτσι. Δεν το περίμενα ότι θα έκανε κάτι τέτοιο. Φαίνεται, όμως, ότι όσα συνέβησαν σε εκείνη τη διαδήλωση την επηρέασαν βαθιά. Η οικογένειά της, όπως και πολλοί από το χωριό της, ήταν μέλη του ΡΚΚ. Το πραγματικό όνομά της, Ντιλάρ, ήταν το όνομα μιας ξακουστής γυναίκας, μαχήτριας του ΡΚΚ. Η οικογένειά της, τόσο από την πλευρά του πατέρα της όσο και από εκείνη της μητέρας της, είναι αυτό που λέμε "πατριωτική οικογένεια". Από το χωριό της μητέρας της, τουλάχιστον 60 άτομα έχουν χάσει την ζωή τους πολεμώντας στο πλευρό του ΡΚΚ στην Τουρκία».   

Η Αρίν πολεμούσε το ISIS σε έναν λόφο έξω από το Κομπάνι όταν της τελείωσαν τα πυρομαχικά. Τότε πήρε μια χειροβομβίδα και ανατινάχθηκε ανάμεσα στους τζιχαντιστές που την είχαν περικυκλώσει για να την αιχμαλωτίσουν.

«Εχει τρεις αδελφούς που πολεμούν στο YPG, μια αδελφή που είναι δασκάλα και έναν ακόμη αδελφό, πολιτικό. Στο μέτωπο του Κομπάνι είχε πάει μια εβδομάδα πριν σκοτωθεί» λέει ο κ. Ακάς.

Οι τζιχαντιστές απεχθάνονται να έχουν απέναντί τους κούρδες πολεμίστριες, διότι πιστεύουν ότι το να σκοτωθούν από γυναίκα τούς κλείνει τις πόρτες του Παραδείσου. 

Καταγγελίες για συνεργασία Ισλαμικού Κράτους - Αγκυρας
«Το ISIS επιτέθηκε στο Κομπάνι σε συνεργασία με το τουρκικό κράτος»
«Η Τουρκία στηρίζει το Ισλαμικό Κράτος. Η απελευθέρωση των 49 μελών του προσωπικού τού τουρκικού προξενείου ήταν το αποτέλεσμα αυτής της στήριξης προς το ISIS. Οι όμηροι απελευθερώθηκαν ακριβώς εξαιτίας της συνεργασίας της Τουρκίας με το ISIS στην τελευταία επίθεση στο Κομπανί» λένε στο «Βήμα» πηγές (που επιθυμούν να παραμείνουν ανώνυμες) από το Εθνικό Κογκρέσο του Κουρδιστάν (KNK), μιας οργάνωσης - ομπρέλα που εκπροσωπεί εξόριστους Κούρδους στην Ευρώπη. Αναφέρονται στους ομήρους που είχε συλλάβει το ISIS στη Μοσούλη στις αρχές Ιουνίου και απελευθέρωσε στις 20 Σεπτεμβρίου, δίνοντας τροφή σε διάφορες θεωρίες για το πώς πέτυχε η κυβέρνηση Ερντογάν την απελευθέρωσή τους.

Το ΚΝΚ δίνει την εξήγηση ότι το ISIS αντάλλαξε τους ομήρους με την ανοχή της Αγκυρας. Μάλιστα διατυπώνει την κατηγορία ότι «η τελευταία επίθεση του ISIS άρχισε στις 15 Σεπτεμβρίου εναντίον του καντονιού του Κομπάνι σε συνεργασία με το τουρκικό κράτος. Η απελευθέρωση των 49 ομήρων προέκυψε ως αποτέλεσμα αυτής της στήριξης προς το ISIS».

«Η τραγωδία είναι ότι οι Κούρδοι έχουν εγκαταλειφθεί μόνοι τους σε αυτόν τον πόλεμο που απειλεί ολόκληρη την ανθρωπότητα. Παρ' όλα αυτά αντιστέκονται αποφασιστικά» συνεχίζουν οι ίδιες πηγές.

Οπως είχε εξηγήσει πρόσφατα στο «Βήμα» ο Σαλέχ Μουσλίμ - ο ηγέτης του Δυτικού Κουρδιστάν ή Ροτζάβα (που σημαίνει «δυτικό»), όπως αποκαλείται το συριακό Κουρδιστάν -, τον περασμένο Ιανουάριο οι Κούρδοι της Συρίας ίδρυσαν μια «αυτοδιοικούμενη οντότητα» στην περιοχή τους αποτελούμενη από τρία καντόνια, εκ των οποίων το ένα είναι το Κομπάνι με πρωτεύουσα την ομώνυμη πόλη. Ο κ. Μουσλίμ - ως επικεφαλής του μεγαλύτερου κόμματος των σύρων Κούρδων, του PYD, που πρόσκειται στο ΡΚΚ και ελέγχει τις Λαϊκές Δυνάμεις Προστασίας (YPG), δηλαδή την πολιτοφυλακή που πολεμάει το ISIS - είχε πει στο «Βήμα» ότι τα όπλα του YPG «τα προμηθευόμαστε από τη μαύρη αγορά, αλλά κυρίως από ό,τι πέφτει στα χέρια μας όταν συλλαμβάνουμε ή σκοτώνουμε τζιχαντιστές».

Ο εκπρόσωπος του PYD στην Ελλάδα Ιμπραήμ Μουσλέμ μας διευκρινίζει ότι «ενώ όπλα υπάρχουν πάρα πολλά διαθέσιμα στη μαύρη αγορά της περιοχής, δεν έχουμε χρήματα για να τα αγοράσουμε».

Το ΚΝΚ καταγγέλλει τη συνεχιζόμενη υποστήριξη της Αγκυρας στο ISIS. «Τους τελευταίους μήνες το ISIS διέκοψε την παροχή νερού και ρεύματος στο Κομπάνι (σ.σ. που από τρεις πλευρές συνορεύει με το Ισλαμικό Κράτος και βόρεια με την Τουρκία). Την ίδια στιγμή η Τουρκία ασκεί εμπάργκο σε ολόκληρη τη Ροτζάβα. Από την άλλη, τα περάσματα από τα τουρκικά σύνορα στις περιοχές υπό τον έλεγχο του ISIS είναι κανονικά ανοιχτά, δηλαδή το ISIS δέχεται υποστήριξη. Από την αρχή οι δυνάμεις που επιτέθηκαν στη Ροτζάβα οργανώθηκαν, εξοπλίστηκαν και στάλθηκαν στη Ροτζάβα από την Τουρκία. Αυτή η υποστήριξη συνεχίζεται ακόμη».

«Οσο και να το αρνείται, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μία από τις δυνάμεις πίσω από το ISIS είναι η Τουρκία. Το τουρκικό κράτος χρησιμοποιεί το ISIS για να επιτεθεί στην επανάσταση στη Ροτζάβα και σε ολόκληρο τον κουρδικό λαό. Με αυτόν τον τρόπο πραγματοποιεί έναν βρώμικο πόλεμο ενάντια στο κουρδικό απελευθερωτικό κίνημα» προσθέτουν οι ίδιες πηγές. «Ενας από τους στόχους της Τουρκίας είναι να εκκενωθεί το Κομπάνι από τους Κούρδους και κατά συνέπεια να αναιρέσει την θετική επίδραση που έχει η επανάσταση της Ροτζάβα στο τουρκικό Κουρδιστάν».

ΝΤΟΜΙΝΟ

Νότιο, Δυτικό και Βόρειο Κουρδιστάν

Πρώτοι αυτονομήθηκαν οι Κούρδοι του Ιράκ ή «Νότιου Κουρδιστάν» σύμφωνα με την ορολογία του κουρδικού αλυτρωτισμού. Τη σκυτάλη, μέσα από τις φλόγες του συνεχιζόμενου εμφυλίου, πήραν οι Κούρδοι της Συρίας ή «Δυτικού Κουρδιστάν». Αν πετύχουν, θα ακολουθήσουν σαν ντόμινο οι Κούρδοι της Τουρκίας ή «Βόρειου Κουρδιστάν».

Πόλεμος στη Συρία, ισχύς στην Τουρκία

Το ΡΚΚ και το συριακό «αδερφάκι» του, η ένοπλη κουρδική οργάνωση της Συρίας YPG, είναι προς το παρόν οι μόνες σχετικά αξιόπιστες μη κυβερνητικές χερσαίες δυνάμεις στη Συρία που μπορούν να πολεμήσουν τους τζιχαντιστές. Ενα νικηφόρο ΡΚΚ θα έχει ισχυρή διαπραγματευτική ικανότητα με την Αγκυρα.

Αναγνώριση και όπλα από τη Δύση

Η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες ήδη εξετάζουν την περίπτωση να αφαιρέσουν το ΡΚΚ από τη λίστα με τις τρομοκρατικές οργανώσεις. Αν το εξοπλίσουν κιόλας, ώστε να πολεμήσει τους τζιχαντιστές, η Τουρκία φοβάται ότι θα στρέψει τα όπλα αυτά εναντίον της. 

Μποζανίνου Τάνια